Βιογραφίες, αυτοβιογραφίες, μαρτυρίες: στο μυαλό ξεχωριστών ανθρώπων

Βιβλία που μας βάζουν πιο βαθιά στο μυαλό και τον τρόπο συναίσθησης και γραφής ανθρώπων που άφησαν ή συνεχίζουν να αφήνουν το δικό τους στίγμα, επηρεάζοντας τη ζωή μας. Μια συναρπαστική αναγνωστική πρόταση γι' αυτό το καλοκαίρι − και για κάθε εποχή.

Τον άνθρωπο πίσω από τη θεωρία μας ο αποκαλύπτει Ράινχαρτ Μπλόμερτ στη σύντομη και περιεκτική βιογραφία ενός από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους του 20ού αιώνα, του Τζον Μέιναρντ Κέυνς (5 Ιουνίου 1883 – 21 Απριλίου 1946), στο Τζον Μέιναρντ Κέυνς - Οικονομολόγος, φιλόσοφος, πολιτικός (μτφρ. Ανίτα Συριοπούλου, εκδ. Μελάνι). Τα δύο πιο σημαντικά βιβλία που έγραψε ο Κέυνς ήταν τα Οι οικονομικές συνέπειες της ειρήνης (1919) και Γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος (1936). Μάλιστα το δεύτερο ψηφίστηκε από το κοινό ως «το βιβλίο με την μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση της βρετανικής κοινωνίας τον 20ό αιώνα». Πόσο κεϋνσιανός ήταν ο Κέυνς; Πώς αυτός ο γεμάτος αντιφάσεις άνθρωπος κατάφερε να επηρεάσει τόσο βαθιά με τη σκέψη του τη διαμόρφωση των δυτικών κοινωνιών του 20ού αιώνα; Ο Μπλόμερτ μέσα από το ερευνητικό του έργο μας βοηθά να κατανοήσουμε τη σκέψη και τις πολιτικές του οικονομολόγου, μαθηματικού, καθηγητή πανεπιστημίου, συγγραφέα και ανώτατου κρατικού υπαλλήλου, Τζον Μέιναρντ Κέυνς. 

Τη ζωή του από τα πρώτα παιδικά χρόνια μέχρι και την ενηλικίωσή του εξιστορεί ο Απόστολος Κ. Δοξιάδης σε έναν τόμο χιλίων σελίδων με τίτλο Ερασιτέχνης επαναστάτης – Προσωπική μυθιστορία (εκδ. Ίκαρος). Μια εξομολογητική ιστορία ενηλικίωσης παράλληλα με έναν στοχασμό για την πρόσφατη ιστορία του τόπου, τη φύση των ακραίων καταστάσεων και της ριζοσπαστικής πολιτικής που τρέφουν, αλλά και για τη μοίρα της γενιάς που διαπλάστηκε στα χρόνια της δικτατορίας, μιας γενιάς που αφήνει έντονα τα σημάδια της και στο σήμερα. Στο επίκεντρο της αφήγησής του βάζει την πολιτική, την παρατήρηση, το βίωμα και αργότερα την πράξη. Ένα παιδί προσπαθεί να καταλάβει αυτό που οι μεγαλύτεροι σε ηλικία βιώνουν ως μια άστατη κοινοβουλευτική δημοκρατία και μέσα από αυτές τις καταστάσεις διαμορφώνει τον χαρακτήρα και τις ιδέες του. Οι δραματικές αλλαγές στον τόπο και στην οικογένειά του έρχονται με το πραξικόπημα του Απριλίου του 1967 και η κορύφωση του φοιτητικού κινήματος τον βρίσκει ενεργό στην αντίσταση κατά της δικτατορίας, σε μια αριστερά με μεγαλεπήβολα οράματα και ατελείωτες έριδες. Όπως λέει ο Απόστολος Δοξιάδης, ονόμασε την αφήγησή του μυθιστορία γιατί γράφοντας κατάλαβε ότι «η ανάπλαση των περασμένων δεν στηρίζεται μόνο στη μνήμη, μα και στη φαντασία, μια φαντασία ενεργή, που μπορεί να ανασκαλεύει τα συναισθήματα χωρίς όμως να ψεύδεται για τα γεγονότα».

Ένα τυχαίο τηλεφώνημα ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει μια απίστευτη φιλία ανάμεσα σ΄ έναν άνδρα στη δύση της ζωής του και μιας νεαρής κοπέλας. Στις 14 Μαρτίου του 1954, στο Πρίνστον του Νιού Τζέρεϊ χτυπά το τηλέφωνο: «Ομιλεί ο Άλμπερτ Αϊνστάιν». «Ποιος;» ρωτάει το κορίτσι στο τηλέφωνο. «Συγγνώμη. Πήρα λάθος αριθμό». «Πήρατε τον σωστό αριθμό» λέει ο Άλμπερτ. Εκείνη, η Μίμι Μπόφορτ, θα του μεταγγίσει τη χαρά της ζωής, εκείνος, ένας από τους πλέον επιδραστικούς επιστήμονες του 20ού αιώνα που τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 1921 –περίπου έναν χρόνο πριν πεθάνει–, θα της ανοίξει την πόρτα στο προσωπικό του σύμπαν. Αυτό πραγματεύεται το βιβλίο του R.J. Gadney Η ζωή μου – Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν αφηγείται (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο), βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, το οποίο καλύπτει σχεδόν έναν αιώνα ευρωπαϊκής ιστορίας, φωτίζοντας ταυτόχρονα τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο που τον περιβάλλει. O R.J. Gadney, συγγραφέας, εικαστικός και ακαδηµαϊκός, που γεννήθηκε στο Γιορκσάιρ το 1941 και πέθανε τον Μάιο του 2018, σπούδασε Αγγλική φιλολογία, Καλές τέχνες και Αρχιτεκτονική στο Cambridge και μεταξύ άλλων έγραψε άρθρα στον Τύπο, σενάρια για την τηλεόραση, θρίλερ και αστυνομικά.

Το 1955 ο Κώστας Γαβράς φεύγει για το Παρίσι, έχοντας στην τσέπη του λίγα χρήματα και γνωρίζοντας ελάχιστα γαλλικά, καθώς δεν μπορεί να σπουδάσει στην Ελλάδα λόγω των πολιτικών πεποιθήσεων του πατέρα του. Από κει ξεκινά η αφήγηση στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Αυτοβιογραφία – Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας (εκδ. Gutenberg) όπου περιγράφει μια ζωή σαν κινηματογραφική ταινία. Διέξοδος στα προβλήματα που αντιμετώπιζε ήταν η παρισινή Ταινιοθήκη, εκεί όπου ανακάλυψε την μαγεία του κινηματογράφου. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του άρχισε να εργάζεται ως βοηθός σε γαλλικές παραγωγές γνωρίζοντας μεγάλα ονόματα του κινηματογράφου, όπως τους Ρενέ Κλαιρ, Ζαν Γκαμπέν, Μπελμοντό, Αλαίν Ντελόν, Κατρίν Ντενέβ και Τζέιν Φόντα. Εκεί συνάντησε τη Σιμόν Σινιορέ και τον Υβ Μοντάν, που του στάθηκαν στενοί φίλοι μέχρι τον θάνατό τους. Η πρώτη του ταινία ήταν το «Διαμέρισμα δολοφόνων», όμως η επιτυχία ήρθε με την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου «Ζ», του άγνωστου τότε συγγραφέα Βασίλη Βασιλικού. Η επιτυχία της ταινίας έφερε γαλλικές και αμερικανικές προτάσεις στον Κώστα Γαβρά. Ο διάσημος έλληνας σκηνοθέτης μέσα από την αναφορά του στις ταινίες, τη μετεμφυλιακή Ελλάδα στο Παρίσι των διανοούμενων, τις βίλες των αστέρων του Χόλιγουντ, τους παλαιστινιακούς καταυλισμούς, δίνει τη δική του ματιά στα σημαντικότερα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων 60 χρόνων, όπως τα έζησε εκείνος από κοντά.

Ένα παιδί που γεννήθηκε στη δικτατορία του Μεταξά και ζει σε μια ταπεινή γειτονιά μιας πόλης, βιώνει ως «φυσιολογική» την καθημερινότητά του, εξορίες, φυλακές, βασανιστήρια και γερμανικά στρατόπεδα, λόγω των ιδεών και της στάσης των γονιών του απέναντι στα γεγονότα της εποχής. Ο ήρωας του βιβλίου Παλαμηδίου 10 (εκδ. Καστανιώτη), του Φώτου Λαμπρινού, μέσα από ένα περιβάλλον καλλιτεχνών – διανοούμενων, τοποθετείται σε μια προνομιούχα θέση σχετικά με τους ενδοιασμούς και τα ερωτήματα, τη στάση ζωής, τις αξίες της τέχνης, το ήθος και τη συμπεριφορά των ανθρώπων της εποχής που προσέφεραν τη ζωή τους για χάρη των ιδεών τους και μόνο. Κεντρική φιγούρα η μάνα, που βιώνει τα γεγονότα από τη θέση μιας εργαζόμενης γυναίκας και πληρώνει για τις ιδέες της με «αναγκαστική εργασία» στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και με ανταμοιβή, μετά την Απελευθέρωση, την τετράχρονη εξορία σε ξερονήσια. Ο Φώτος Λαμπρινός σπούδασε στο ινστιτούτο κινηματογραφίας της Μόσχας και έχει εργαστεί ως σκηνοθέτης στο ραδιόφωνο και στο θέατρο, έχει ερευνήσει (1970 - 1973) διεξοδικά τα διεθνή αρχεία Επίκαιρων, έχει σκηνοθετήσει πολλά ντοκυμαντέρ, έχει διδάξει σε πανεπιστήμια κινηματογράφο και ιστορία, έχει μεταφράσει Τσέχωφ, Καμιλλέρι και Τσβετάγιεβα.

Άγνωστες, ανθρώπινες πτυχές του Μαντίμπα αποκαλύπτουν τα περίπου 250 από τα εκατοντάδες γράμματα που έστελνε ο Νέλσον Μαντέλα, κατά τις 10.052 ημέρες της φυλάκισής του, σε διοικήσεις φυλακών, συναδέλφους ακτιβιστές, κυβερνητικούς αξιωματούχους, στη σύζυγό του Γουίνι και στα πέντε παιδιά του, στο βιβλίο Νέλσον Μαντέλα – Γράμματα από τη φυλακή (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος). Τα περισσότερα από αυτά τα 250 γράμματα δεν έχουν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας και φανερώνουν τον ηρωισμό ενός ανθρώπου που αρνήθηκε να κάνει παραχωρήσεις ως προς τις ηθικές του αξίες ακόμα και όταν ήρθε αντιμέτωπος με ακραίες μορφές τιμωρίας. «Ο σεβασμός μου για τα ανθρώπινα όντα βασίζεται όχι στο χρώμα του δέρματος ενός ανθρώπου, ούτε στην εξουσία που τυχόν έχει, αλλά καθαρά στην αξία του», συνήθιζε να λέει. Ο Μαντέλα συνελήφθη το 1962, σε ηλικία 44 ετών, καθώς το καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής εντατικοποιούσε τη βάρβαρη εκστρατεία του εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων. Δεν γνώριζε τότε ότι θα περνούσε στη φυλακή τα επόμενα είκοσι επτά χρόνια της ζωής του. «Τα λόγια του Μαντίμπα αποτελούν την πυξίδα σε μια θάλασσα αλλαγής, στέρεο έδαφος ανάμεσα στις δίνες και τα ρεύματα», έλεγε ο  Μπάρακ Ομπάμα.

«Είμαι περισσότερο φωτογράφος παρά στοχαστής… Δεν έχω τίποτα να αποδείξω ή να επιλύσω. Πιστεύω πως η αποτύπωση έχει πολύ ενδιαφέρον. Ειδικά όταν βλέπεις ανθρώπους και κατόπιν γράφεις γι’ αυτούς∙ σε αυτό το σημείο εντοπίζεται κάτι ιερό, αφότου το γράψεις όμως εμφανίζεται ένα μήνυμα ή μία αίσθηση κατεύθυνσης. Μιλά για κάτι το οποίο δεν γνώριζες καν. Συνεπώς αυτό μου ταιριάζει καλύτερα», έγραφε ο Τσαρλς Μπουκόβσκι. Μέσα από δική του έρευνα και εξονυχιστικό έλεγχο όλων των διαθέσιμων πηγών για τη ζωή και το έργο του Μπουκόβσκι ο Μπάρι Μάιλς παρουσιάζει στο βιβλίο Η βιογραφία του Τσαρλς Μπουκόβσκι (μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς, εκδ. Εξάντας) τα βιώματα του Μπουκόβσκι και όχι τον Μπουκόβσκι σύμφωνα με τα βιώματά του, όπως έπραξαν οι υπόλοιποι, και δημιούργησε μια βιογραφία χωρίς τις ανακρίβειες και τις αναλήθειες που διακινήθηκαν από την πρώτη κιόλας κριτικο-βιβλιογραφική έκδοση, το 1969, που αφορούσε τον Μπουκόβσκι, έως και την πιο πρόσφατη έκδοση από τις αναμνήσεις μιας εκ των πρώην συντρόφων του που κυκλοφόρησε το 2006. Η βιογραφία του Μπουκόβσκι από τα χέρια του Μπάρι Μάιλς εξακολουθεί να είναι η πιο συμπαγής, αντικειμενική και με αριστοτεχνική απλότητα δομημένη, όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή του βιβλίου. Ο Μπουκόβσκι εξέφρασε στα έργα του τον Μπουκόβσκι, δεν έδωσε φωνή στο «αμερικανικό προλεταριάτο», ούτε στον «υπόκοσμο», αντιθέτως ανέδειξε την αφωνία τους, την ανικανότητά τους να αναγνωρίσουν τα όρια της ζωής και τη σημασία της.

Το συναρπαστικό μέρος, ως πολεμικός ανταποκριτής, της ζωής του Έρνεστ Χέμινγουεϋ, ο οποίος την άνοιξη του 1944 ταξίδεψε στο Λονδίνο και μετά στη Γαλλία, και βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων, συμβάλλοντας με τον δικό του τρόπο στο να κατανοήσουμε κάποια από τα σημαντικά συμβάντα του πολέμου, καλύπτει στο βιβλίο του Ο πόλεμος του Έρνεστ Χέμινγουεϋ – Οι περιπέτειές του ως ανταποκριτή στον Β' παγκόσμιο πόλεμο (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Πατάκη) ο Αμερικανός συγγραφέας και βετεράνος στρατιωτικός Τέρι Μορτ. Ο Χέμινγουεϋ πέταξε σε αποστολές με τη RAF, ήταν μέλος ενός αποβατικού σκάφους στην ακτή Ομάχα, στη συνέχεια ενεπλάκη με τις δυνάμεις της γαλλικής αντίστασης και κυκλοφορούσε στους τότε επικίνδυνους δρόμους του απελευθερωμένου Παρισιού ενώ αργότερα ήταν παρών στη γερμανική Γραμμή Ζίγκφριντ και στο πεδίο μάχης του Χούρτγκενβαλντ, όπου το αγαπημένο του 22ο σύνταγμα έχασε σχεδόν όλους τους άνδρες του. Λέγεται πως μετά από αυτή την μάχη δεν ήταν πια ο ίδιος άνθρωπος. Οι πολεμικές εμπειρίες του Χέμινγουεϋ διαμόρφωσαν με δραματικό τρόπο τα όψιμα στάδια της καριέρας του, και μέσα από τη συναρπαστική αφήγηση του Μορτ διερευνάται παράλληλα και το μεταγενέστερο έργο του συγγραφέα.

Ένα εξομολογητικό, απολαυστικό κείμενο που επιτρέπει μια διεισδυτική ματιά στην ψυχή μιας ιδιοφυίας, της πιο δημοφιλούς συγγραφέως όλων των εποχών, της Αγκάθα Κρίστι, υπογράφει η δημιουργός του Ηρακλή Πουαρό και της Μις Μαρπλ στο βιβλίο Agatha Christie – Μια αυτοβιογραφία (μτφρ. Χρήστος Καψάλης, εκδ. Ψυχογιός). Η Αγκάθα Κρίστι γεννήθηκε το 1890. Υπήρξε ένας ελεύθερος ξεχωριστός άνθρωπος, που γύρισε τον κόσμο, παντρεύτηκε δύο φορές, υπήρξε ερασιτέχνης αρχαιολόγος, δεινή σέρφερ, εθελόντρια νοσοκόμα και Dame, τίτλος που της απένειμε η Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου για το έργο της. Όμως ποια ήταν στην πραγματικότητα στην προσωπική της ζωή; Από πού αντλούσε την έμπνευσή της, τη δύναμή της και την αστείρευτη αγάπη της για ζωή; Απάντηση σε αυτά δίνει η ίδια στην αυτοβιογραφία της, με ένα κείμενο που δεν ακολουθεί κάποιον κανόνα, παρά μόνο την εκπληκτική της μνήμη και την ασυνήθιστη ματιά της, αυτή που γνωρίζουμε καλά μέσα από τα βιβλία της και που την έκανε διάσημη. «Μ’ αρέσει η ζωή. Υπήρξαν φορές που ήμουν βαθιά απελπισμένη, αβάσταχτα δυστυχής, βουτηγμένη στη θλίψη, αλλά μέσα από όλα αυτά είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι απλώς και μόνο το να ζεις είναι σπουδαίο πράγμα», έλεγε.

Τη ζωή και το έργο μιας ιδιοφυίας ξεδιπλώνει στο βιβλίο Elon Musk – Η Tesla, η SpaceX και η αναζήτηση ενός φανταστικού μέλλοντος (μτφρ: Χρήστος Καψάλης, εκδ. Ψυχογιός) ο βετεράνος δημοσιογράφος, σε επιστημονικά και τεχνολογικά θέματα, Ashley Vance, ξεκινώντας από τα ταραχώδη παιδικά του χρόνια στη Νότια Αφρική και τη φυγή του στις ΗΠΑ μέχρι τις τρομερές τεχνολογικές καινοτομίες και τις επιχειρηματικές επιδιώξεις του. Ο Ίλον Μασκ είναι ενας ιδιαίτερος άνθρωπος που έχει επαναπροσδιορίσει την παγκόσμια βιομηχανία και έχει προκαλέσει νέα επίπεδα εφευρέσεων –από τη SpaceX και την Tesla μέχρι τη Solar City– ξεπερνώντας τις όποιες δυσκολίες και δημιουργώντας πολλούς εχθρούς στην πορεία του αλλά και ορκισμένους οπαδούς. Η βιογραφία που έγραψε ο Βανς, που κατάφερε μέσα από απανωτές συνεντεύξεις και συναντήσεις να ξεκλειδώσει τον ψυχισμό του Μασκ, με «διορθώσεις» και τη «διακριτική επιμέλεια» του ίδιου του Μασκ, είναι μια περιπέτεια που διαβάζεται με απίστευτο ενδιαφέρον, μια αφήγηση που δεν χαρίζεται στον ανταγωνιστικό, ειρωνικό, αγενή και βωμολόχο Μασκ, που υποτιμά τους συνεργάτες του. Πρόκειται για μια βιογραφία που προκαλεί στον αναγνώστη έμπνευση και ενθουσιασμό για το μέλλον που έρχεται και τον οδηγεί σε ένα μέρος όπου τα όνειρα της επιστημονικής φαντασίας μετατρέπονται σε πραγματικότητα.

Ένας συνδυασμός βιογραφίας και αυτοβιογραφίας είναι το βιβλίο Χώρος ονείρων (μτφρ. Αφροδίτη Γεωργαλιού, εκδ. Ροπή), όπου μέσα από ένα παζλ με αναμνήσεις και συνεντεύξεις επιχειρείται μια καλύτερη γνωριμία με τον εμβληματικό σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λιντς. Οι λυρικές, αφιλτράριστες προσωπικές σκέψεις του μπερδεύονται με τις βιογραφικές ενότητες που έγραψε η στενή συνεργάτης του, Κριστίν ΜακΚένα, οι οποίες βασίζονται σε περισσότερες από εκατό εντυπωσιακά ειλικρινείς νέες συνεντεύξεις που της παραχώρησαν πρώην σύζυγοι, μέλη της οικογένειας, ηθοποιοί, ατζέντηδες, μουσικοί και συνεργάτες του Λιντς, με τον καθένα να έχει τη δική του άποψη για όσα συνέβησαν. Από την πλευρά του ο Ντέιβιντ Λιντς μιλά πρώτη φορά για τη ζωή που έζησε επιδιώκοντας την πραγμάτωση του μοναδικού του οράματος, καθώς και για την απογοήτευση που βίωσε αλλά και τον αγώνα του να πραγματοποιήσει τα πρωτοποριακά του σχέδια. Ο 73χρονος σήμερα Λιντς έχοντας στις αποσκευές του 35 ταινίες, 23 εκθέσεις και 8 λευκώματα πιστεύει όπως λέει μεταξύ άλλων ότι «η μοίρα παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή μας, επειδή δεν υπάρχει εξήγηση γιατί συμβαίνουν κάποια πράγματα».

Μια πολυπρισματική εικόνα του «φαινομένου» Ανδρέα Παπανδρέου σκιαγραφείται στο βιβλίο Ανδρέας Παπανδρέου – Πολιτισμικό πορτρέτο (εκδ. Πεδίο) από την πρώην υπουργό Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά, η οποία γνωρίζει όσο λίγοι την πολιτισμική θεωρία και την πολιτική πολιτισμού, αντικείμενα που έχει εντρυφήσει και διδάξει. Μέσα από αναμνήσεις και μαρτυρίες από προσωπικότητες που τον πλαισίωναν η συγγραφέας διερευνά τη ζύμωση των ιδεών του από τα πρώτα χρόνια της διαμόρφωσης έως τα όψιμα, τις στροφές και τις πολλαπλές εκφάνσεις της πολιτισμικής του ταυτότητας, τους αναστοχασμούς, τις κρίσεις και την επινόηση του εαυτού, το αφήγημά του – με λίγα λόγια, τη σύσταση του πολιτισμικού του κεφαλαίου. Η κ. Ζορμπά στην παρουσίαση του βιβλίου επισήμανε πως ανέλαβε «τη διερεύνηση της πολιτισμικής ενδοχώρας του Ανδρέα, ως πολιτικού προσώπου με το οποίο δεν με συνέδεε ιδεολογική και συναισθηματική σχέση. Από απόσταση τον πρωτοσυνάντησα σ’ αυτή τη διαδρομή του κειμένου, που κράτησε τέσσερις έντονους καλοκαιρινούς μήνες, όπως σε απόσταση τον είχα στην άκρη της προσοχής μου για όσο πολιτεύτηκε και κυβέρνησε… όταν το κείμενο έφτασε στο τυπογραφείο, η σχέση μου με τον Ανδρέα είχε αλλάξει, όσο κι αν η ιδεολογική μας συγγένεια δεν είχε μπορέσει να γεφυρωθεί».

Μια παγκόσμια και εμπνευσμένη ιστορία, τη δική της ιστορία, για τη μόρφωση και τη δύναμή της να δίνει νέα ματιά και προοπτικές στη ζωή μας, γεμίζοντάς μας με θέληση για διαρκή εξέλιξη, δημιούργησε η Tara Westover στο πρώτο βιβλίο της Μορφωμένη (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Ίκαρος). «Θα μπορούσε κανείς να την πει με πολλά ονόματα αυτή την ατομικότητα. Μετασχηματισμό. Μεταμόρφωση. Αναλήθεια. Προδοσία. Εγώ την ονομάζω μόρφωση», λέει. Η μόρφωση για την Τάρα Γουέστοβερ ήταν ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει από το σπίτι της. Γεννήθηκε στα βουνά του Αϊντάχο, μεγάλωσε κοντά στη φύση υπακούοντας στους νόμους που θέσπισε ο πατέρας της – ένας φονταμενταλιστής Μορμόνος, πεπεισμένος ότι έρχεται το τέλος του κόσμου. Η Τάρα και τ’ αδέρφια της δεν πηγαίνουν στο σχολείο, ούτε στο γιατρό όταν αρρωσταίνουν· δουλεύουν με τον πατέρα τους, ενώ η μητέρα τους είναι πρακτική θεραπεύτρια και η μοναδική μαία της περιοχής. Η Τάρα έχει ένα ταλέντο, το τραγούδι, αλλά και μια εμμονή, τη γνώση. Όταν μπαίνει για πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα δεκαεφτά της χρόνια δεν γνωρίζει ότι έγιναν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, αλλά ούτε και την ακριβή ημερομηνία της γέννησής της. 

Η Μορφωμένη είναι το πρώτο της βιβλίο, το οποίο ξεχώρισε από αναγνώστες και κριτικούς και μεταφράστηκε σε 22 χώρες. Ψηφίστηκε ως Best Memoir στα βραβεία του Goodreads 2018 και βρέθηκε στη λίστα με τα 10 καλύτερα βιβλία του 2018 των New York Times. Θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της χρονιάς σύμφωνα με το BBC, την Daily Express, τη Library Journal και το Entertainment Weekly. «Μια αυτοβιογραφία προορισμένη να γίνει κλασική… Μια συγκλονιστική μαρτυρία-ύμνος στην αποφασιστικότητα», έγραψαν οι Sunday Times.

Μια εντυπωσιακή και αξιοπρόσεκτη βιογραφία του Καρλ Μαρξ είναι το βιβλίο του Gareth Stedman Jones Καρλ Μαρξ – Μεγαλείο και ψευδαισθήσεις (μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη), για τον άνθρωπο που προσπάθησε να αλλάξει την πορεία της ιστορίας, με κύριο άξονα την προσπάθεια να δείξει την ανθρώπινη διάσταση του Καρλ Μαρξ. Οι άνθρωποι του 19ου αιώνα βρέθηκαν αντιμέτωποι με πρωτοφανείς πολιτικές, οικονομικές, θρησκευτικές και διανοητικές προκλήσεις. Ο Καρλ Μαρξ, γιος Εβραίου προσήλυτου στον χριστιανισμό από τη Ρηνανία, πραγματοποίησε μία από τις πιο εξέχουσες και καθηλωτικές συνεισφορές σε αυτό το πνευματικό κλίμα διαρκών ζυμώσεων, αφιερώνοντας ολόκληρη τη ζωή του στην κατανόηση των προσδοκιών και των φόβων του κόσμου του αιώνα του. Σε αυτή τη νέα βιογραφία του ο Γκάρεθ Στέντμαν Τζόουνς εξερευνά πώς ο Μαρξ διαμόρφωσε τις επαναστατικές ιδέες του σε καιρούς διανοητικού αναβρασμού και τον αντίκτυπό τους στην εποχή του και δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να κατανοήσει, όπως ποτέ πριν, τον κόσμο των ιδεών που διαμόρφωσε τον κόσμο του Μαρξ – και που τον έκανε να διαμορφώσει τον δικό μας κόσμο. Μεγάλη προσοχή δίνει ο Τζόουνς και στην προσωπική ζωή του Μαρξ, που αγάπησε με πάθος την Γένυ φον Βεστφάλεν, πόνεσε όταν χάθηκαν κάποια παιδιά του, φαίνεται να απέκτησε ένα νόθο παιδί με την υπηρέτρια της οικογένειας, υπέφερε από αρρώστιες, έζησε μέσα στη φτώχια και μάλωνε με τους πολιτικούς αντιπάλους του. Ο Μαρξ του 19ου αιώνα δεν είχε καμία σχέση με τον Μαρξ που γνωρίσαμε τον 20ό, λέει ο Τζόουνς.

Είκοσι έξι συνεντεύξεις της δημοσιογράφου Όλγας Μπακομάρου περιέχει το βιβλίο Ωσεί παρόντες – 26 συνεντεύξεις (εκδ. Αρμός) με ιστορικές προσωπικότητες της νεοελληνικής πραγματικότητας. Κάποιοι μιλούν για ένα πραγματικό μάθημα δημοσιογραφίας και ιστορίας, για την τέχνη και την πολιτική του μισού αιώνα, καθώς στο βιβλίο περιέχονται συνεντεύξεις των Μάνου Χατζιδάκι, Βάσω Κατράκη, Μενέλαου Λουντέμη, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Δημήτρη Χορν, Αλίκης Βουγιουκλάκη, Μάνου Κατράκη, Ελένης Βλάχου, Αλέξη Μινωτή, Ανδρέα Παπανδρέου, Ηλία Ηλιού, Έλλης Λαμπέτη, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Μελίνας Μερκούρη, Στέλιου Καζαντζίδη,  Άκη Πάνου, Αλέξανδρου Ιόλα, Κάρολου Κουν, Νικηφόρου Βρεττάκου, Γιάννη Τσαρούχη, Δημήτρη Μυταρά, Μιχάλη Κακογιάννη, Χρήστου Λαμπράκη, Θεόδωρου Αγγελόπουλου, Λιλής Ζωγράφου και Ιάκωβου Καμπανέλλη. Ένα πανόραμα προσώπων, συναισθημάτων, απόψεων.

* Η ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΤΖΑΚΩΣΤΑ είναι δημοσιογράφος.