facebook jpg

Της Μυρένας Σερβιτζόγλου

Μια παρέα φοιτητών του γηραιότερου πανεπιστημίου των Η.Π.Α στον βορρά της ανατολικής ακτής δημιουργεί μια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Η ιδέα γεννήθηκε στον πρωτεργάτη, Mark Zuckerberg, μία νύχτα, ενώ βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ μετά από ερωτική απόρριψη. Το Facebook, το δημοφιλέστερο και ισχυρότερο οικονομικά κοινωνικό δίκτυο ξεκίνησε σαν αφροδίσιο σύμπτωμα και η πορεία του δεν υπήρξε μήτε ευθεία μήτε ειρηνική.

Η πλοκή είναι γνωστή τόσο από το βιβλίο The Accidental Billionaires του Ben Mezrich, όσο και την ταινία που ακολούθησε, The Social Network του David Fincher. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας ο Μark Zuckerberg δίνει κατάθεση σε δύο δίκες: των Winklevoss ­–δύο δίδυμων αδελφών και συμφοιτητών του, οι οποίοι τον μήνυσαν ότι τους έκλεψε την ιδέα–, και του Saverin – συνεργάτη και φίλου του, με τον οποίο «τα έσπασαν» στην πορεία. Στην τελευταία σκηνή, ο Μark στέλνει αίτημα φιλίας στην πρώην του Erika και κάνει συνεχώς ανανέωση σελίδας αναμένοντας απάντηση.

Το Facebook, αφενός, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, αφετέρου, κατισχύει όλων των ανταγωνιστών του.

Επίσημα, στο τέλος καλοκαιριού του 2015, ο αριθμός χρηστών παγκοσμίως ανερχόταν στα 1,55 δισεκατομμύρια. Το Facebook, αφενός, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, αφετέρου, κατισχύει όλων των ανταγωνιστών του. Οι λόγοι της κυριαρχίας του είναι οι δύο γενεσιουργές του αιτίες, που συμπυκνώνονται στο όνομά του. Η ανάγκη για επικοινωνία και η δύναμη του προσώπου. Μια επικοινωνία, χωρίς κόστος –προσωπικό, χωροταξικό, χρονικό–, όπου τα πάντα μοιάζουν να κρίνονται χωρίς διακινδύνευση.

Η επιτελεστικότητα του Facebook είναι η ικανότητά του να παράγει αποτελέσματα πέραν της ψηφιακής του επικράτειας. Όσα διαδραματίζονται εκεί –συνομιλίες, γνωριμίες, αναρτήσεις σχολίων και φωτογραφιών–, παράγουν ισχυρά, χειροπιαστά αποτελέσματα εκτός χωροχρόνου του Facebook. Το Facebook δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός χώρου και χρόνου ταυτόχρονα ιδιωτικού και δημόσιου. Έχει δημιουργήσει μία υβριδική ανθρώπινη συμπεριφορά, εν ταυτώ διαπροσωπική και διαμεσολαβημένη.

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, του οποίου η βιογραφία κυκλοφόρησε το 2014 («Μια ζωή», Francois Dosse, εκδ. Πόλις), θεμελίωσε εννοιολογικά το κοινωνικό φαντασιακό και ανέλυσε την φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. To Facebook αποτελεί βασικό πυλώνα του φαντασιακού, διαμορφώνει κοινωνικές σχέσεις και δομεί την κοινωνία. Με δόση υπερβολής, έχει κανείς την αίσθηση σήμερα ότι βιώνουμε ένα «κοινωνικό facebookικό» και γινόμαστε μάρτυρες μιας «facebookικής θέσμισης» της κοινωνίας. Χρήστες δεν είναι μόνο ιδιώτες, αλλά δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστήμια, μουσεία, ιδρύματα, δημοσιογραφικοί οργανισμοί.

To Facebook, ενώ ξεκίνησε σαν ένα ερωτικό καπρίτσιο ενός εξημμένου εικοσάχρονου φοιτητή, εν συνεχεία άλωσε σχεδόν τα πάντα, αρχής γενομένης από την γλώσσα. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί τον αριθμό των λέξεων που χρησιμοποιεί καθημερινά οι οποίες ανήκουν στο συγκεκριμένο social medium. Άλωσε τις οικονομίες του δυτικού κόσμου κι όχι μόνο – η αξία του μέσου ανέρχεται στα 104 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η προσωπική περιουσία του ιδρυτή του άγγιξε τα 33,3 δις. Στην Κίνα, τη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο –1,4 δισεκατομμύριο ή αλλιώς το 19% του παγκόσμιου πληθυσμού–, το Facebook είναι απαγορευμένο. Ο λόγος, πέρα από την επίσημη πολιτική λογοκρισία, είναι αμιγώς οικονομικός. Γιατί να επιτρέψεις στον Mark Zuckerberg να έχει πρόσβαση στην αγορά σου;

Κοινωνιολογικά, ο φαντασιακός χώρος του Facebook ενδεχομένως να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα, στείρος, επικίνδυνος και αυτιστικός. Η δυσφορία των χρηστών κορυφώνεται, η ευχαρίστηση μειούται.

Κοινωνιολογικά, ο φαντασιακός χώρος του Facebook ενδεχομένως να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα, στείρος, επικίνδυνος και αυτιστικός. Ψυχολογικές έρευνες συνεχώς πληθαίνουν με το ίδιο αποτέλεσμα. Η δυσφορία των χρηστών κορυφώνεται, η ευχαρίστηση μειούται. Έρευνα της Δημοσιογραφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Missouri-Columbia, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Computers in Human Behavior» υπογραμμίζει τον αυξημένο κίνδυνο της κατάθλιψης των χρηστών.

Εκείνο το οποίο μία δεκαετία πριν θα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τη σήμερον το ζούμε κανονικά. Το προφίλ του εκάστοτε χρήστη μοιάζει με προσωπικό πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό, ή τηλεοπτικό κανάλι. Ο καθείς σχολιάζει, αυτοπροβάλλεται, έχει άποψη, διαφημίζει την πραμάτεια του, πουλάει μυαλό, φωτογραφίζει εαυτόν και φίλους. Ειδικά οι φωτογραφίες, σου καίνε τα μάτια. Ένα συνεχές, προστακτικό, stay tuned.

Οι σύγχρονες Κασσάνδρες είναι βέβαιες. Το Facebook θα χάσει το 80% των χρηστών ως το 2017, γιατί εξαπλώνεται, αλλά και θα σβήσει σαν αρρώστια. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες της Σχολής Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών του Πανεπιστημίου Princeton, John Kanarela και Joshua Spechler, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, το «Science». Στην αντίπερα όχθη, η μαθηματική επιδημιολόγος Marisa Aizenberg του Πανεπιστημίου του Michigan δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα πιθανά «σενάρια», καθώς μια επιδημία είναι δυνατό να διαρκέσει για καιρό, επειδή οι ανανήψαντες από την ασθένεια «ξανακολλάνε».

Το εγώ φέρεται πάντοτε ως ασθενής. Συγγνωστό και ανθρώπινο, να αναζητήσει στο Facebook την γιατρειά του. H απάντηση σε όλους, ανερυθρίαστους ή ενοχοποιημένους χρήστες του Facebook, δόθηκε τον προηγούμενο αιώνα από ένα κορυφαίο ζωγράφο, αποτραβηγμένο στον κήπο του στο Giverny. Τα νούφαρα του Monet δεν δόθηκαν στο κοινό της Orangerie παρά μόνο μετά το θάνατό του, σύμφωνα με ρητές εντολές του ιμπρεσιονιστή δημιουργού τους. Για τους υπόλοιπους εξ ημών ισχύει το ταπεινό, δείξε μου το προφίλ σου στο Facebook, να σου πω ποιος είσαι.

Accidental Billionaires; Οι φοιτητές του Harvard; Don’t think so.

* Η ΜΥΡΕΝΑ ΣΕΡΒΙΤΖΟΓΛΟΥ είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ