jekyll hyde 700

Σκέψεις με αφορμή τη νουβέλα του Ρ.Λ. Στήβενσον «Δρ Τζέκiλ και Κος Χάιντ». 

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Όπως συμβαίνει με κάθε σημαντικό έργο, έτσι και η νουβέλα του Ρ.Λ. Στήβενσον στην οποία παρουσιάζεται η παράξενη σχέση του δόκτορος Τζέκυλ με τον δεύτερο εαυτό του, τον κύριο Χάιντ, διαθέτει περισσότερα από ένα εστιακά σημεία και επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Ωστόσο είναι εύλογο κανείς να θεωρήσει ότι στον πυρήνα αυτού του έργου βρίσκεται η διχασμένη φύση του ατόμου: ο δόκτωρ Τζέκυλ πιστεύει πως ο άνθρωπος δεν είναι ένας ή ενιαίος, αλλά (τουλάχιστον) δύο ή διττός, επειδή το καλό και το κακό δεν συνδυάζονται.

Σε αντίθεση με τον δόκτορα Τζέκυλ, που είναι –όπως όλοι οι άνθρωποι– ένα μείγμα καλού και κακού, ο κύριος Χάιντ είναι μόνο το κακό. Ο κύριος Χάιντ αισθάνεται μονάχα φόβο και μίσος, και επιδιώκει να συντρίψει τους γύρω του.

Ωστόσο ο ίδιος αναφέρει και τις καταβολές της συγκεκριμένης του άποψης. Ήδη όταν ήταν μικρό παιδί ήθελε να δίνει την αίσθηση πως είναι σοβαρός, ότι δεν έχει καθόλου πάθη, και έτσι αργότερα αναγκάστηκε να κρύψει από τους άλλους μια ολόκληρη, φυσιολογική πλευρά του εαυτού του. Μάλιστα –αν κανείς πιστέψει τον πρωταγωνιστή της ιστορίας, τον δικηγόρο Άτερσον– δεν κατάφερε στα αλήθεια να κρύψει αυτή την πλευρά, διότι στα έτη του κολεγίου είχε τη φήμη ατόμου που έκανε έξαλλη ζωή.

Ο Στήβενσον δεν ηθικολογεί, πάντως, διότι στο ίδιο έργο παρουσιάζει και χαρακτήρες που δεν ενδιαφέρονται καθόλου να αποσιωπήσουν ή να κακολογήσουν παρόμοιες συμπεριφορές: ο ξάδελφος του Άτερσον, ο κύριος Ένφιλντ, είναι ένα άτομο που συχνάζει σε κοσμικά σαλόνια, ενώ ο Τζέκυλ σκέφτεται πως οι περισσότεροι άλλοι άνδρες είναι πολύ πιο απρόσεκτοι και ανήθικοι από αυτόν. Αλλά ο κύριος Χάιντ, στον οποίο μεταμορφώνεται ο Τζέκυλ με στόχο να παραδοθεί στις ηδονές χωρίς κανείς να τον υποψιάζεται, δεν είναι απλά κάποιο άτομο φιλήδονο ή απρόσεκτο ή ψυχρό, αλλά η προσωποποίηση της κακίας.

Σε αντίθεση με τον δόκτορα Τζέκυλ, που είναι –όπως όλοι οι άνθρωποι– ένα μείγμα καλού και κακού, ο κύριος Χάιντ είναι μόνο το κακό. Ο κύριος Χάιντ αισθάνεται μονάχα φόβο και μίσος, και επιδιώκει να συντρίψει τους γύρω του. Ρίχνει κάτω ένα μικρό κορίτσι και το ποδοπατάει, ενώ αργότερα σκοτώνει έναν βουλευτή, δίχως καμία λογική. Αυτή η πράξη είναι που θα απαγορεύσει στον Τζέκυλ να μεταμορφώνεται πλέον στον Χάιντ, αφού απειλείται η ίδια του η ζωή – είναι πλέον καταζητούμενος για φόνο, κυνηγημένος σε ολόκληρο το Λονδίνο.

stevensonΠαρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Τζέκυλ, τελικά, θα χάσει τη δική του προσωπικότητα με αφορμή μια απόπειρα που υπό άλλες συνθήκες θα έμοιαζε να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση: αποφασίζει να ενδώσει στους πειρασμούς του, αλλά ως Τζέκυλ, και να αποδεχτεί και αυτή την πλευρά του χαρακτήρα του. Όμως αισθάνεται τύψεις. Η προσπάθειά του απαιτούσε μεγαλύτερη προετοιμασία, και έτσι όπως έγινε, νωθρά, σχεδόν μέσα σε λήθαργο, θα έχει ολέθριο αποτέλεσμα: ο κύριος Χάιντ αναβιώνει, διότι είναι τόσο στενά συνδεδεμένος με το φιλήδονο στοιχείο στη φύση του Τζέκυλ που ανεβαίνει μαζί του στην επιφάνεια.

Ο Τζέκυλ χάνεται, διότι η πορεία που ακολούθησε οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στον χαμό. Ο Χάιντ δυνάμωνε όλο και περισσότερο, και ποτέ δεν έγιναν κινήσεις προς διαφορετική κατεύθυνση, παρά μόνον κάποιες σπασμωδικές, που μικρή σημασία είχαν. Ως να είχε ο δόκτωρ Τζέκυλ να σκαρφαλώσει χιλιάδες σκαλοπάτια για να φτάσει στον προορισμό του, κουράστηκε, θεώρησε ματαιοπονία να συνεχίσει έτσι, και προτίμησε να κάνει χρήση ενός συντομότερου δρόμου –να μεταμορφώνεται στον κύριο Χάιντ– αλλά αυτός ο συντομότερος δρόμος δεν έφτανε μέχρι τον ποθητό προορισμό, δεν οδηγούσε στην αποδοχή των δύο πλευρών του χαρακτήρα του, και δεν άργησαν να προβάλουν οι θάμνοι με τα αγκάθια σε αυτό το μονοπάτι, πάνω στους οποίους αναπόφευκτα γκρεμίστηκε ο Τζέκυλ.

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.


 Στην κεντρική εικόνα απόσπασμα από την αφίσα της ταινίας Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1920).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ