«O μονοθεϊσμός είναι συμφορά»

Ο βραβευμένος με το βρετανικό Booker 2005 για το βιβλίο του «Η Θάλασσα», Ιρλανδός συγγραφέας, επιστρέφει στην «υψηλή φόρμα», όπως έγραψαν πολλοί ξένοι κριτικοί, με το μυθιστόρημα «Άπειροι κόσμοι». Ένα έργο που αρκετοί χαρακτηρίζουν ως «κλασικό δράμα» και το οποίο παρουσιάζει ελληνικό ενδιαφέρον, αφού σε αυτό πρωταγωνιστούν και αρχαίοι Έλληνες θεοί. Αντικομφορμιστής, ευγενής, πνευματώδης, με μία σχεδόν «ομηρική» γλαφυρότητα που ξαφνιάζει, ο Μπάνβιλ, ο οποίος έδωσε διάλεξη στο Megaron Plus στις 13 Μαΐου, μιλά με θαυμασμό για την αρχαία ελληνική κληρονομιά, εκφράζει την αντίθεσή του με τον μονοθεϊσμό και με αυθεντική ιρλανδέζικη επαναστατικότητα μας προτρέπει: «Φέρτε πίσω τους αρχαίου Θεούς»! Bring them back…

Στο νέο σας μυθιστόρημα «Άπειροι κόσμοι» υπάρχουν ως χαρακτήρες αρχαίοι Έλληνες Θεοί. Πώς το επιλέξατε αυτό;

Η έμπνευση γι’ αυτό το βιβλίο προέρχεται από το σπουδαίο θεατρικό έργο του Χάινριχ φον Κλάιστ «Αμφιτρύωνας», στο οποίο ο θεός Ζευς συνοδευόμενος από τον γιο και αχώριστο σύντροφό του Ερμή, κατεβαίνει στη Γη για να περάσει μια νύχτα με την όμορφη Αλκμήνη, γυναίκα του Θηβαίου στρατηγού Αμφιτρύωνα. Αρχικά είχα στο μυαλό μου να γράψω ένα βιβλίο πολύ κοντά σε κείνο το αριστούργημα του Κλάιστ. Τελικά όμως διατήρησα μόνο τον αρχικό σκελετό από εκείνο.

Πώς βλέπετε την αρχαία ελληνική μυθολογία; Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον πολυθεϊστικό κόσμο των αρχαίων Ελλήνων και τον χριστιανικό;

Πιστεύω ότι οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι είναι η πιο μεγαλειώδης και πλατιά περιγραφή του κόσμου και της ζωής μας σε αυτόν. Ο μονοθεϊσμός υπήρξε και συνεχίζει να είναι κατά τη γνώμη μου, μεγάλη συμφορά, όπως αποδεικνύεται καθημερινά από τις φονταμενταλιστικές βιαιότητες, Μουσουλμάνων, Χριστιανών και άλλων. Ο Ιουλιανός ο Αποστάτης είχε δίκιο: Φέρτε πίσω τους αρχαίους Θεούς, λέω εγώ!

Είστε θρησκευόμενος;

Όχι, αλλά θέλω να πιστεύω ότι διαθέτω ισχυρή διαίσθηση για την έννοια του πνευματικού.

Πώς θα ορίζατε την έννοια της αμαρτίας;

Όταν κάνεις κακό στους άλλους ή στον εαυτό σου.

Για ποιο λόγο κάνατε τον Adam Godley, τον κεντρικό σας ήρωα, να είναι μαθηματικός;

Γιατί νομίζω ότι τα μαθηματικά είναι η γλώσσα των Θεών ή τουλάχιστον ό,τι πιο κοντινό στη γλώσσα τους που μπορεί να συλλάβει ο νους των θνητών.

Αρκετοί κριτικοί έγραψαν ότι το μυθιστόρημα «Άπειροι κόσμοι» σηματοδοτεί την επιστροφή σας στην «υψηλή φόρμα». Θέλατε να δημιουργήσετε ένα κλασικό δράμα;

Δεν ξέρω από πού επέστρεψα. Φαντάζομαι ότι το λένε θέλοντας να διαχωρίσουν τα μυθιστορήματα που υπογράφω ως Banville από εκείνα που υπογράφω ως Benjamin Black. Aσφαλώς όλοι οι καλλιτέχνες έχουν στόχο να δημιουργήσουν κάτι κλασικό! Διαφορετικά, γιατί να μπαίνουν στο κόπο;

Ο Μποντλέρ έχει πει «Μείνε ποιητής ακόμη και στην πρόζα» και οι περισσότεροι κριτικοί σας θεωρούν έναν από τους μεγαλύτερους εν ζωή δασκάλους της αγγλικής πρόζας. Ποια είναι λοιπόν η γνώμη σας για το μέλλον του μυθιστορήματος; Πιστεύετε ότι ο «ψηφιακός πολιτισμός» θα επηρεάσει τη δομή και το περιεχόμενό του;

Πράγματι, ο Μποντλέρ έχει δίκιο. Ο συγγραφέας πρέπει πάντοτε να φιλοδοξεί να φτάσει το επίπεδο της ποίησης. Όπως έλεγε ο παλιός μου φίλος John McCahern, «υπάρχει η πρόζα, υπάρχει ο στίχος και η ποίηση μπορεί να βρεθεί και στα δύο». Πιστεύω ότι το μυθιστόρημα θα επιβιώσει, παρά το γεγονός ότι ενδέχεται να διαφοροποιηθεί. Οι άνθρωποι έχουν ακόρεστη δίψα να ακούν ιστορίες, και το μυθιστόρημα ασχέτως πόσο περίτεχνο ή προοδευτικό είναι, έχει πάντα μια ιστορία να αφηγηθεί.

Πώς αισθάνεστε που έρχεστε στην Ελλάδα μετά από 48 χρόνια;

Για κάποιον που έρχεται από τον σκοτεινό βορρά το φως της Ελλάδα αποτελεί πραγματική αποκάλυψη και προσωπικά βίωσα μία εμπειρία σχεδόν θρησκευτική. Επίσης, παρά τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιρλανδία, αισθάνθηκα σαν να είχα επιστρέψει στην πατρίδα μου! Πώς να μην το αισθανθώ; Η Ελλάδα είναι το λίκνο όλων μας.

Έχετε κάποιες αναμνήσεις από τις πρώτες επισκέψεις σας στην Ελλάδα;

Θυμάμαι την Αθήνα σαν μία πόλη εξαιρετικά θορυβώδη –εκείνες οι κόρνες των αυτοκινήτων– και όχι σε ιδιαίτερη ακμή. Φαντάζομαι ότι και αυτή τη φορά θα βρω πράγματα που δεν έχουν αλλάξει. Ερωτεύθηκα τη Μύκονο με την πρώτη ματιά! Θυμάμαι επίσης ένα ταξίδι στη Δήλο, πάνω σε κείνη την Ομηρική, βαθυγάλανη θάλασσα και τη συνάντηση με μία ψαράδικη βάρκα, με πανί στο χρώμα του ξεραμένου αίματος, που ξεπρόβαλλε πίσω από ένα βραχώδες ακρωτήρι και με έκανε να σκεφτώ ότι ήταν ίσως ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του, που σαλπάριζαν για την ανοικτή θάλασσα!

Τι θα σας απογοητεύσει, αν δεν το βρείτε στην Ελλάδα αυτή τη φορά;

Ελπίζω η Ελλάδα και οι Έλληνες, παρά τις σημερινές αντιξοότητες, να μην έχουν χάσει τη συνείδηση για την τεράστια και αριστοκρατική κληρονομιά τους.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και στα οικονομικά προβλήματα της Ιρλανδίας;

Είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν. Και οι δύο χώρες μας έλαβαν μέρος σε ένα άγριο πάρτι που έφτασε στο τέλος του και τώρα πια τρεκλίζουμε στο γκρίζο φως του πρωινού! Έφτασε η στιγμή να δουλέψουμε και να ξεχάσουμε το παιχνίδι για λίγο. Όπως πολύ σοφά έλεγε ο Noel Coward «Η δουλειά είναι μεγαλύτερη διασκέδαση και από την ίδια τη διασκέδαση»!

Άπειροι κόσμοι