munro portrait

Επιλογή έντεκα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά διηγήματα της Alice Munro στη συλλογή Η αγάπη μιας καλής γυναίκας (μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Βέη

Γνωρίζουμε ότι κατά μια άποψη, όχι και πολύ κολακευτική για το λεγόμενο δεύτερο φύλο, αλλά ιδιαίτερα χρήσιμη για την προσέγγιση του παρόντος έργου, στο οποίο συστεγάζονται έντεκα διηγήματα εξαιρετικής διαύγειας, ότι δηλαδή «αρκεί να προσέξει κανείς το παρουσιαστικό της, για να καταλάβει πως η γυναίκα δεν προορίζεται για βαριά πνευματική ή σωματική εργασία. Εξαργυρώνει την ενοχή της στον κόσμο όχι με δράση, αλλά με πόνο, μέσα από τις ωδίνες του τοκετού, τη φροντίδα του παιδιού και την υποταγή της στον άνδρα, στον οποίο πρέπει να είναι σύντροφος υπομονετική και ευχάριστη. Δεν μπορεί να υποφέρει, να ευχαριστηθεί και να κοπιάσει σε υπερβολικό βαθμό. Η ζωή της κυλά πιο ήσυχη, πιο ασήμαντη και πιο γαλήνια από του άντρα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι απαραίτητα περισσότερο ή λιγότερο ευτυχισμένη».

Αυτά είχαν δημοσιοποιηθεί έναν αιώνα περίπου προτού γεννηθεί η καναδέζα Άλις Μονρό (1931-). Έφεραν την υπογραφή εκείνου του μονήρη της Δρέσδης και της Φραγκφούρτης, του φιλοσοφικά απρόβλεπτου Άρτουρ Σοπενχάουερ, ο οποίος κατά τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες κωδικοποίησε όλους σχεδόν τους νόμους που αφορούν στη λειτουργία του Σύμπαντος. (Βλ. το κεφάλαιο με τίτλο «Περί γυναικών», στο βιβλίο Για τη δυστυχία του κόσμου, σεμετάφραση Μυρτώς Καλοφωλιά, εκδόσεις Πατάκη). Ας αντλήσουμε και από την κατά πολύ μεταγενέστερη, εξ ίσου διάσημη, εκκεντρική γνωμάτευση του Ζακ Λακάν, μαζί βέβαια με τις συνεκδοχές της, τα αντίστοιχα πορίσματα, όπως εκφράστηκαν τότε που η Άλις Μονρό καλλιεργούσε με υποδειγματική υφολογική συνέπεια το είδος της, εννοώ τον αφορισμό «δεν υπάρχει η γυναίκα». Η δυναμιτισμένη περιοχή της επικράτειας των θηλέων απαιτεί συνεπώς, ως εκ των πραγμάτων, την ανάλογη διαχείριση από πλευράς δημιουργικής γραφής, προκειμένου να προβληθεί δεόντως, ιδίως σήμερα, η θέση και η αντι-θέση της γυναίκας.

Η μετάβαση από την επιφάνεια των πραγμάτων στο απύθμενο βάθος του εγώ συμβαίνει σχεδόν ανεπαίσθητα, μετατρέποντας το κατεξοχήν συμβατικό στοιχείο της σχεδόν ανιαρής καθημερινότητας σε τραγικό δείκτη του κόσμου. 

Η Άλις Μονρό απέδειξε και μάλιστα πανηγυρικά ότι διαθέτει όντως τον ικανό και αναγκαίο εκείνο διηγητικό μηχανισμό, ο οποίος μπορεί με ευχέρεια ν΄αναδείξει πολλές πτυχές του γυναικείου χώρου, εμβαθύνοντας κατ' εξοχήν στο ειδικό πάθος. Το κεντρικό διήγημα, με τον δήθεν αθώο τίτλο «Το όνειρο της μητέρας μου» προσφέρει στους αναγνώστες του το μέτρο της αφηγηματικής τεχνικής της συγγραφέως, η οποία, ως γνωστόν, απέσπασε το Βραβείο Νόμπελ το 2013: η μετάβαση από την επιφάνεια των πραγμάτων στο απύθμενο βάθος του εγώ συμβαίνει σχεδόν ανεπαίσθητα, μετατρέποντας το κατεξοχήν συμβατικό στοιχείο της σχεδόν ανιαρής καθημερινότητας σε τραγικό δείκτη του κόσμου. Η θεώρηση του τελευταίου συμβαίνει να είναι εν τέλει ταυτόσημη και εννοιολογικά ισοδύναμη με τη θεώρηση μιας γειτονιάς, η οποία εντοπίζεται σε μια κατά τα φαινόμενα ασήμαντη καναδική επαρχία. Μέσα στο έλασσον της τυποποιημένης πράξης υπάρχει εν δυνάμει το μείζον νόημα. Αρκεί κανείς να μπορεί να το ανιχνεύσει. Κάτι που η Άλις Μονρό ομολογουμένως διεκπεραιώνει ενδελεχώς. Με επαγγελματική αφοσίωση στους κανόνες της συγκεκριμένης αναζήτησης της ζωτικής διαφοράς, προσδιορίζει με εξαιρετική καθαρότητα ύφους τις κειμενικές συντεταγμένες της. Δείχνοντας ταυτοχρόνως τις διαστάσεις της προϊούσας μανίας, η οποία είναι έτοιμη να συντρίψει ανά πάσα στιγμή το αρχετυπικό, το ανυπεράσπιστο θήλυ, το χαμένο μέσα στο λαβύρινθο των μαρτυρικών απώσεων, των χρόνιων φοβιών και των καταπιεσμένων επιθυμιών, η γραφή δρα μαιευτικά. Αυτό είναι το πρώτιστο καθήκον της. Το κείμενο υπακούει δηλαδή σε μια νομοτέλεια, η οποία θυμίζει την πορεία επίλυσης ενός μαθηματικού προβλήματος. Η τελική εξίσωση στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί επιβεβαίωση της αδυναμίας των γυναικών να εμπεδώσουν την ποθητή αυθυπέρβασής τους. Ή, για να το διατυπώσω διαφορετικά, το δράμα προκύπτει εδώ από την αδυναμία του θήλεος να υπάρξει αυτόνομα: ο κατά διαλεκτική συνθήκη απαραίτητος Άλλος είναι συνήθως η μοίρα της αθλιότητας. Η δε κατά κανόνα προβλεπόμενη αντίσταση του θύματος συνιστά την άλλη όψη της ματαιότητας. Οι ρυθμοί εξαθλίωσης συναγωνίζονται ο ένας τον άλλον.

Love of a good womanΠώς μπορεί να είναι ανεκτή αυτή ακριβώς η ζωή; Πώς μπορεί ν' αντιστραφεί το κοσμοείδωλο της φθοράς; Είναι δυνατόν το όραμα για ένα καλύτερο, δικαιότερο αύριο να θάβεται από έναν υπερφίαλο, αλλά πανίσχυρο άρρενα; Υφίσταται δυνατότητα απεμπλοκής του θήλεος από τα δίχτυα των ψευδο-ικανοποιήσεων της λίμπιντο; Οι ηρωίδες του Ουίλλιαμ Σόμερσετ Μωμ (1874- 1965) αποδέχονται φέρ' ειπείν εκούσες άκουσες ακόμη και τη συγκάλυψη του φόνου από την πλευρά των συζύγων τους, προκειμένου να επιζήσουν. Δίπλα στα τέρατα-συνεύνους, εκείνες φαίνονται απλώς φορείς του οικογενειακού άγους. Οι δε εμβληματικές περσόνες του Χένρι Τζέιμς (1843 - 1916) υποτάσσονται σε πλείστες περιπτώσεις στην αύρα, στην αίγλη που συνέχει τους ιδανικούς, κατά την προαίρεσή τους, εραστές. Οι ηρωίδες της Άλις Μονρό, προκειμένου ν' αποσείσουν το άχθος της δυσβάστακτης Ετερότητας, μέσα σ΄ ένα κλίμα ρευστότητας και αλλεπάλληλων διαψεύσεων, επιλέγουν ενίοτε την ανενδοίαστη φυγή από την οικογενειακή εστία, ακόμη κι αν είναι μητέρες δύο ή περισσοτέρων τέκνων. Θέλουν να εκλάβουν τη φυγή όχι ασφαλώς ως εσχάτη προδοσία, αλλά ως εσχάτη αναγέννηση. Αρκεί να σταματήσει κανείς στο διήγημα, το οποίο φέρει τον τίτλο «Τα παιδιά μένουν». Εκεί, στη στροφή του δρόμου, οι γυναίκες της συγγραφέως από τον Καναδά συναντούν τις τολμηρές συζύγους των αφηγημάτων του Τζόζεφ Κόνραντ (1857 – 1924) οι οποίες δεν διστάζουν ν' αναζητήσουν την πραγματική, σύμφωνα με το προσωπικό τους θεώρημα, ευτυχία πολύ μακριά από τη νόμιμη κλίνη. Μπορεί ν΄ανατρέξει κανείς πρόχειρα στην άριστα συγκερασμένη Επιστροφή του, η οποία επανακυκλοφορεί αυτή την περίοδο από τις εκδόσεις του Πατάκη σε μετάφραση του Τάκη Μενδράκου.

Κοντολογίς, το ατομικό δραματικό υλικό, το οποίο ενυπάρχει στα επιλογικά μέρη των διηγημάτων της παρούσας συλλογής, που δικαίως θεωρούνται από τα αντιπροσωπευτικότερα της συγγραφέως, διακρίνεται τόσο για την εξόφθαλμη έντασή του, όσο και για τις ενδεχόμενες προεκτάσεις του στον όλο κοινωνικό ιστό. Η ευθύβολη μετάφραση δικαιώνει το πρωτότυπο, το τονίζω αυτό, μαζί με όλες τις υφολογικές του εκλεπτύνσεις. 

 * Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.


munro kali gynaikaΗ αγάπη μιας καλής γυναίκας
Alice Munro
Μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου
Εκδ. Μεταίχμιο 2016
Σελ. 546, τιμή εκδότη: € 16,60

politeia link

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ALICE MUNRO

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ηρωίδες εντός κι εκτός του τόπου τους

Ηρωίδες εντός κι εκτός του τόπου τους

Για τη συλλογή διηγημάτων της Alice Munro Η αγάπη μιας καλής γυναίκας (μτφρ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Έλενας Μαρούτσου

Όσοι...

Η αγάπη μιας καλής γυναίκας

Η αγάπη μιας καλής γυναίκας

Προδημοσίευση από την ανθολογία διηγημάτων της Alice Munro Η αγάπη μιας καλής γυναίκας, σε μετάφραση της Τρισεύγενης Παπαϊωάννου, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο στις 11 Μαΐου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

Πάρα πολλή ευτυχία

Πάρα πολλή ευτυχία

Της Αρχοντούλας Διαβάτη

Έπεσε στα χέρια μου το «Εγκώμιο του ποδηλάτου» – Μarc Auge, εκδ. Αλήστου Μνήμης.

Το γόητρο του ποδηλάτου είναι τέτοιο που το άθλημα της ποδηλασίας επιστρέφει ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ