alt

Για την παράσταση «Camp Europe» σε σκηνοθεσία Μαρίλλης Μαστραντώνη, η οποία παρουσιάστηκε στο θέατρο Χυτήριο.

Του Νίκου Ξένιου

Στο θέατρο «Χυτήριο» το διεθνές project «Camp Εurope» της Μαρίλλης Μαστραντώνη θίγει την προσφυγική και τη μεταναστευτική κρίση: ύστερα από έρευνα πάνω σε τέσσερις ιστορικές περιόδους και τέσσερεις τόπους μεταναστεύσεων κι έπειτα από επιχορηγούμενη διαμονή (residency) καλλιτεχνών στο Βερολίνο, στη Βουδαπέστη, στη Σμύρνη και στην Αθήνα, η ομάδα ΕΝΤΡΟΠΙΑ παρουσιάζει μια πολιτική περφόρμανς. 

Ιστορική συνείδηση και μνήμη στρατοπέδων

Αντλώντας υλικό στις προσφυγικές ροές ύστερα από την Ελληνοτουρκική σύρραξη του 1922, στους τόπους εξορίας των Ελληνικών δικτατοριών, στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στο κύμα βίαιων εκτοπίσεων που σάρωσε την Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Εμφύλιο, η παράσταση υπερβαίνει την work-in-progress performance και συνδυάζει κάποιες πρωτότυπες δραματουργικές λύσεις με την προβολή ενός ντοκιμαντέρ: της installation «Shoe Memorial» της Βουδαπέστης, που καθορίζει αισθητικά και κάποιες σκηνικές επιλογές της.

Εμμέσως θίγονται η αποικιοκρατική υπεροψία, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η ρητορική μίσους απέναντι στους πρόσφυγες και η επίδειξη ηθελημένης «αμνησίας» εκ μέρους κάποιων σχετικά με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την εμπειρία της εξορίας.

Η σκηνογραφία είναι λιτή, με τέσσερεις αποσκευές και τρεις κουρτίνες, κάποιες μάσκες και «προπς» που χρησιμεύουν για να καταδείξουν την επιτηδευμένη αφέλεια κάποιων Ευρωπαίων σε θέματα διεθνούς πολιτικής. Εμμέσως θίγονται η αποικιοκρατική υπεροψία, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η ρητορική μίσους απέναντι στους πρόσφυγες και η επίδειξη ηθελημένης «αμνησίας» εκ μέρους κάποιων σχετικά με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την εμπειρία της εξορίας. Οι σκηνές και οι διάλογοι παρουσιάζονται με αρθρωτό τρόπο, χωρίς παραδοσιακό θεατρικό κείμενο, σε μορφή σκετς, με εξώφθαλμες συνδηλώσεις και άμεσα αποκρυπτογραφήσιμους συμβολισμούς. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή γεωπολιτικής των αρχών του 20ού αιώνα, όπου οι Μεγάλες Δυνάμεις καθορίζουν την έκβαση της μικρασιατικής καταστροφής «κόβοντας» την υδρόγειο και μοιράζοντας τα κέρδη. 

Το φιλοξενούν πολιτισμικό μόρφωμα και η περιθωριοποίηση

Η πολιτική τοποθέτηση της παράστασης είναι πως οι νεήλυδες, οι «διαφορετικοί», απογυμνωμένοι από την ταυτότητά τους και τοποθετημένοι στο στόχαστρο του δημόσιου αναθέματος, υφίστανται μια διαδικασία normalization με το στρίμωγμά τους στα «παπούτσια» του δυτικού προτύπου κανονικότητας της χώρας που τους «φιλοξενεί». Αν ανατρέξει κανείς στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία, λέει η Μαρίλλη Μαστραντώνη, θα διαπιστώσει πως μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών έχει έναν ή περισσότερους προγόνους που έχουν βιώσει τον εκπατρισμό, τη βίαιη μετανάστευση, την αναζήτηση νέας πατρίδας. Αυτό ισχύει για τους θρησκευτικούς πολέμους του δέκατου έκτου αιώνα, για την αποπομπή των προτεσταντών και τον βίαιο εποικισμό του Νέου Κόσμου, για τη διάλυση της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, για τα πογκρόμ κατά των Εβραίων, ήδη από την ισπανική χρυσή εποχή έως και το χιτλερικό τερατούργημα.

Ύστερα από το «Manifesto 2083», μέσω του οποίου είχε ήδη διερευνήσει τις αιτίες της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η Μαστραντώνη έρχεται τώρα να ανακινήσει τη συλλογική μνήμη, συνδέοντας θεατρικά τη «γυμνή ζωή» των προσφύγων με την ευθύνη ημών των γηγενών.

Η μνήμη αυτών των βιωμάτων έρχεται σε καταφανή αντίθεση προς την καχυποψία που επιδεικνύει μια κατηγορία Ευρωπαίων απέναντι στους αλλοεθνείς «εισβολείς», είτε πρόκειται για οικονομικούς πρόσφυγες, είτε για πολιτικούς πρόσφυγες, είτε για «λαθρομετανάστες». Ύστερα από το «Manifesto 2083», μέσω του οποίου είχε ήδη διερευνήσει τις αιτίες της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η Μαστραντώνη έρχεται τώρα να ανακινήσει τη συλλογική μνήμη, συνδέοντας θεατρικά τη «γυμνή ζωή» των προσφύγων με την ευθύνη ημών των γηγενών. «Η άγνοια ή η ημιμάθεια της ιστορίας δεν παρέχει τα αναγκαία αναλυτικά εργαλεία για την αποκωδικοποίησή της και κατά συνέπεια δεν υποδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους ενδεχομένως θα μπορούσαμε να αποφύγουμε προηγούμενα ολισθήματα και λανθασμένους χειρισμούς» λέει σε συνέντευξή της η σκηνοθέτις, υπαινισσόμενη πως η ευρωπαϊκή πολιτική εκτρέπεται σε συντηρητικές επιλογές. Μια συγκλονιστική σκηνή χορού που καθηλώνει το κοινό τιμά ιδιαίτερα την υπεύθυνη κινησιολογίας Χριστίνα Κατσίκη-Σαχτούρη.

Η Μαστραντώνη επιχειρεί την ιδεολογική αφύπνιση και τη διέγερση συναισθημάτων ενοχής. Μιλά επικριτικά για την «κατάσταση εξαίρεσης» (διευκρινίζοντας πως με τον όρο εννοεί την αναστολή της νομιμότητας μιας ανθρώπινης οντότητας και παρουσίας με πρόσχημα τις έκτακτες συνθήκες που προφασίζονται τα media) που επικρατεί σε κάποια στρατόπεδα υποδοχής προσφύγων, στην Ελλάδα και αλλού. Οι συνθήκες «εκτάκτου ανάγκης» των μεταναστών, τουλάχιστον όπως παρίστανται στον δημόσιο λόγο, καθώς και οι συνθήκες εγκλεισμού των χώρων όπου διαμένουν, κατηγοριοποιεί αυτομάτως τους «ανεπιθύμητους ξένους» και τους προετοιμάζει για απέκδυση της πολιτιστικής τους ιδιαιτερότητας και για εγκλεισμό.

Θέατρο-ντοκουμέντο

Για πρώτη φορά είδα δουλειά της Μαρίλλη Μαστραντώνη στο «Project RAF», ένα από σκηνής δοκίμιο πάνω στην υπόθεση Μπάαντερ-Μάινχοφ, που ανέβηκε στο θέατρο ΕΝΤΡΟΠΙΑ. Είχα από τότε διαπιστώσει μεστή γνώση Θεατρικής Ανθρωπολογίας σε μια πολιτική περφόρμανς που επιστράτευε οπτικοακουστικό υλικό, ρεπορτάζ, ιστορικά αρχεία και μαρτυρίες ή προσωπικές αφηγήσεις για να υποστηρίξει τον κεντρικό δραματουργικό άξονα ενός «θεάτρου-ντοκουμέντου». Αυτή η μεταδραματική θεατρική φόρμα προκύπτει κατά κανόνα από έρευνα και βιωματική σχέση με το θέατρο, αναδεικνύοντας την άμεση διασύνδεσή του με την κοινωνική ζωή.

Η σκηνοθέτις σπούδασε σε πολυπολιτισμικό σκηνικό, πρωτίστως στο Odin Τeather του δανού Eugenio Barba και συνεργάστηκε κατά καιρούς με τους Ασπασία Παπαθανασίου, Μίνω Βολανάκη και Μιχαήλ Μαρμαρινό. Συνέχισε τις θεατρικές σπουδές της σε Λονδίνο, Βερολίνο, Άμστερνταμ, Πολωνία και Δανία. Ως ηθοποιός έχει συμμετάσχει σε πλήθος θεατρικών και live art παραστάσεων, ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές στην Ελλάδα και το εξωτερικό (συνεργασίες με Yoshi Oida, Jurij Alschitz, Γιάννη Μαρκόπουλο, Γιώργο Αρμένη, Νίκο Παναγιωτόπουλο κ.ά). Είναι δραματουργός και σκηνοθέτις παραστάσεων θεάτρου, multimedia θεαμάτων και διεθνών projects, μεταξύ άλλων: Ο Μασκοφόρος του Helmut Krausser, Ο Φάουστ είναι Νεκρός του Mark Ravenhill, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Διονυσίου Σολωμού, Η Πινακοθήκη των Ηλιθίων του Νίκου Τσιφόρου, Go Go Go της Juliana Francis, Manifesto 2083 του Christian Lollike, Project RAF, Genocide, CUT Project/DE-FENCES, P.I.G.S./Σωτηρία και Occupy Fantasy.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ