alice_eksofyllo

Η Σώτη Τριανταφύλλου μεγάλωσε στις κινηματογραφικές αίθουσες μαζί με τα παιδιά που εμφανίζονταν στις οθόνες.

Σκέφτομαι τον στίχο του Μποντλέρ, καθώς ξαναβλέπω «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» σ’ ένα αφιέρωμα για τον κινηματογράφο της δεκαετίας του ’60 στο «Τριανόν». Η παιδική ηλικία είναι παραδομένη στα όνειρα, σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού

(«Τι κακό έκανα πάλι; Θα με τιμωρήσουν; Θα με μαρτυρήσει η μαμά στον μπαμπά;»), στη μυθολογία: το βάρος του σύμπαντος συγχέεται με τη σκόνη που αφήνουν πίσω τους τα παραμύθια. Μεγάλωσα μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες μαζί με τα παιδιά που εμφανίζονταν στις οθόνες· εγώ ψήλωνα, εκείνα όχι: από την Αλίκη της Ντίσνεϋ μέχρι τον Ιβάν διένυσα μακρύ δρόμο.

Οι ήρωες της λογοτεχνίας ζωντάνευαν κι άστραφταν στο σκοτάδι· συχνά, ο σκηνοθέτης τούς παρουσίαζε πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι τους είχα φανταστεί: o μικρός Γαβριάς στους «Αθλίους» (όπου Γιάννης Αγιάννης ήταν ο Ζαν Γκαμπέν) μου φαινόταν σαν να είχε ξεπηδήσει από τον Ντίκενς: όμως άλλο Ουγκό, άλλο Ντίκενς, ή μήπως όχι; Τα χολιγουντιανά παιδιά δεν με ενδιέφεραν και τόσο· παρ’ όλα αυτά, θυμάμαι εκείνο το ανησυχητικό δεκάχρονο αγόρι με το πομπώδες όνομα –Σπόφορντ ο Τρίτος– στο «Οι άνδρες προτιμούν τις ξανθές», που λέει στη Μέριλιν Μονρόε ότι έχει «ζωώδη μαγνητισμό»: ο κινηματογράφος δεν είναι καθρέφτης της πραγματικότητας, είναι μια θεσπέσια και δαιμόνια μηχανή που αλέθει και εμπλουτίζει τη μετρημένη ύπαρξη. Έτσι, τερατώδη αγοράκια ξεστομίζουν απίθανες δηλώσεις.

Τα παιδιά τού σήμερα είναι οι αυριανοί καταστροφείς, βιαστές και πολεμιστές

Kαμιά φορά, αυτή η λίγο «πειραγμένη» πραγματικότητα είναι τόσο απλή κι αστεία, όσο η ζωή χωρίς θαύματα: «Ο μικρός Νικόλας», η ιστορική σειρά περιπετειών του Ρενέ Γκοσινί, είναι μια οικογενειακή ταινία σαν εκείνες που βλέπαμε παλιά σε πρωινές προβολές στο «Σινεάκ»· λείπει η ποίηση του Ιβάν ή της «Λευκής χαίτης», μιας ταινίας που με είχε εντυπωσιάσει όταν ήμουν μικρή («το παιδί και το άλογο», όπως «το παιδί και το δελφίνι»...), αλλά δεν λείπει το παράλογο της πυρηνικής οικογένειας, εκείνος ο καθημερινός σουρεαλισμός που μας ενώνει και μας χωρίζει. Όταν, για παράδειγμα, είδα, μασουλώντας ποπ-κορν, το «National Lampoon’s European Vacation», υποπτεύθηκα ότι κάποιος συγγενής είχε πουλήσει στο Χόλιγουντ τις ιστορίες των ευρωπαϊκών ταξιδιών της ταλαίπωρης οικογένειάς μας, κατά τη διάρκεια των οποίων εμείς τα παιδιά επιδεικνύαμε περισσότερη ωριμότητα από τους μεγάλους. Στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου επικρατούσαν υπομονή, περιέργεια και σοφία: στο μπροστινό παιζόταν έργο του Ιονέσκο.

Η παιδική ηλικία απεικονίζεται συχνά σε αντιστοιχία με τη φύση (άλογα, δελφίνια...): στο «Ζυλ και Τζιμ», που ξαναείδα στο παραπάνω αφιέρωμα, σε μια σκηνή απόλυτης (αν και βραχύβιας) μακαριότητας, οι τρεις ήρωες τρέχουν στο λιβάδι μαζί με τη μικρή Σαμπίν, το παιδί της Κατρίν και του Ζυλ. Είναι μια υπέροχη μέρα: το παιδί είναι ο καρπός ενός έρωτα που εκπνέει.

alice-in-wonderlandΣτον «Μικρό φυγάδα», ο μικρός Τζόι φεύγει από το σπίτι και περιπλανιέται στο Κόνι Άιλαντ επειδή πιστεύει –κατά λάθος– ότι σκότωσε τον αδελφό του: σ’ αυτή την άκρη του Μπρούκλιν, τη γεμάτη φαντάσματα και χαμένα παιδιά, ο Τζόι ζει την περιπέτεια του Κοντορεβιθούλη στο δάσος του δράκου. Το πανηγύρι του Κόνι Άιλαντ γίνεται το υποκατάστατο της εστίας: ο Τζόι, όπως ο Όλιβερ Τουίστ, όπως ο κλέφτης των ποδηλάτων, όπως ο Γκόρκι στα παιδικά του χρόνια, βρίσκει τα υλικά της ενηλικίωσης στους πέντε δρόμους. Κι εγώ, μια φορά, χωρίς να νομίζω ότι σκότωσα τον αδελφό μου, ήθελα να ακολουθήσω το κινέζικο τσίρκο που είχε στρατοπεδεύσει κοντά στο σπίτι.

Bλέποντας τη «Λευκή κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε, σκέφτομαι τον Ρομπέρ Μπραζιγιάκ, για τον οποίον ο φασισμός ήταν ένα είδος λυρικού πάθους, μια εκδήλωση μαζικού προσκοπισμού, ένδοξου, παλλόμενου και θηριώδους. O Mπραζιγιάκ εκτελέστηκε το 1945 ως συνεργάτης των Γερμανών, αλλά ο φασισμός πλανιέται ακόμα πάνω από τον κόσμο: στη «Λευκή κορδέλα» ο Χάνεκε περιγράφει τη συλλογική ενοχή, το πόσο υπόκωφα εκτρέφεται το αυγό του φιδιού. Στη «Λευκή κορδέλα» τα παιδιά –η γενιά που ενεπλάκη σε δύο πολέμους– μεγαλώνουν κάτω από την απειλή τελετουργικών ποινών. Η εικόνα της κοινωνίας σε καιρό ειρήνης καθορίζει τα ενδεχόμενα και τη φύση των πολέμων: τα παιδιά τού σήμερα είναι οι αυριανοί καταστροφείς, οι αυριανοί βιαστές και πολεμιστές. Ή, αν όλα πάνε σχετικά καλά («Mέχρι την ηλικία των δώδεκα» έγραφε ο Πασκάλ «η παρτίδα έχει τελειώσει»), οι αυριανοί ταξιδιώτες με τα διεσταλμένα μάτια: η Αλίκη του Βιμ Βέντερς ατενίζει το Μανχάταν που αναβοσβήνει· η Ζαζί του Λουί Μαλ, διασχίζοντας το Παρίσι, αναφωνεί ενθουσιασμένη: «Πόσο σούπερ είναι η πόλη!». Κι ο κινηματογράφος, παρά την υπερίσχυση της μετριότητας, παραμένει ο δρόμος για εκείνο τον μακρινό παράδεισο, τον γεμάτο νερά και άμμο, άγρια άλογα και δελφίνια, που βρίσκεται πιο μακριά απ’ την Ινδία και την Κίνα.

Σώτη Τριανταφύλλου

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Στίβεν Κινγκ με «Λάμψη» στη μεγάλη οθόνη του Δαναού

Στίβεν Κινγκ με «Λάμψη» στη μεγάλη οθόνη του Δαναού

Προβολή της ταινίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «Η Λάμψη» την Παρασκευή 8 Μαρτίου στον κινηματογράφο Δαναό [Λ. Κηφισίας 109, 11524 Αθήνα].

Επιμέλεια: Book Press

Οι εκδόσεις Κλειδάριθμος και ο κινηματογράφος Δαναός διοργανώνουν μια ακόμη μοναδική προβολή, μετ...

«Υπέροχες μέρες» του Βιμ Βέντερς – Και μια αναδρομή στο έργο του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη

«Υπέροχες μέρες» του Βιμ Βέντερς – Και μια αναδρομή στο έργο του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη

Ένα πανόραμα των ταινιών του Βιμ Βέντερς, καθώς και κριτική αποτίμηση της τελευταίας του ταινίας «Υπέροχες μέρες».

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

O Bιμ Βέντερς ξεκίνη...

Το σκωπτικό και γλυκό σινεμά του Γούντι Άλεν – Επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του ανά είδος

Το σκωπτικό και γλυκό σινεμά του Γούντι Άλεν – Επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του ανά είδος

Τα μοτίβα των σχέσεων, του έρωτα, της απιστίας, των διανοούμενων, της Εβραϊκής κοινότητας, του σαρκασμού, της κωμωδίας κ.ά στην τεράστια φιλμογραφία του Γούντι Άλεν. Μια επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του.

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ