Wallace 700

Για το βιβλίο του David Foster Wallace «Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Κριτική).

Του Διονύση Μαρίνου

Το υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι: δόσεις μη εμπεδωμένης εμπειρίας, ρετάλια απόψεων που αναζητούν την επιβεβαίωσή τους στην μερικότητα του προσωπικού βιώματος και, τελικά, μια μηχανική δεξιότητα να αναλύουμε τα μη προφανή με τη σπασμωδική ασάφεια της προκατάληψης. Τις μέρες που έτυχε να διαβάζω τη συλλογή κειμένων (σ.σ.: θα δούμε στη συνέχεια πού και πώς μπορούμε να τα ορίσουμε) του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Κριτική), συζήτησα τα «ευρήματα» με μια φίλη, αρκετά «τροχισμένη» από τον κόσμο της λογοτεχνίας. Η απάντησή της με ξένισε: «Ποιος ενδιαφέρεται να διαβάσει ένα βιβλίο που μιλάει για τα απαίσια μέλη του είδους σας;»

Οι ήρωες του Γουάλας, εν προκειμένω οι άντρες στο παρόν βιβλίο, ξεπηδούν από τη μήτρα της εποχής που τους γέννησε.

Θα ήταν σοφόν το σαφές, αν, όντως, ήταν σαφές. Μόνο που όταν έχουμε να κάνουμε με κάποιο βιβλίο (ειλικρινά, κάθε βιβλίο) του Ντέβιντ Φόστερ Γουάλας, οι βεβαιότητες καλό είναι να αποχωρίσουν ησύχως από την κεντρική είσοδο. Δεν υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που κατάφεραν να προσδώσουν στην ρευστότητα του σύγχρονου ανθρώπου την αιτιώδη συνάφεια που την ορίζει και τη δημιουργεί. Ανεξάρτητα από το φύλο, την κοινωνική τάξη ή την ατομική βούληση, οι ήρωες του Γουάλας, εν προκειμένω οι άντρες στο παρόν βιβλίο, ξεπηδούν από τη μήτρα της εποχής που τους γέννησε. Δεν είναι ειδολογικά «προϊόντα», ούτε εκφυλισμένες εκδοχές ενός αναλλοίωτου συνόλου. Είναι οργανικά μέρη του όλου, ενός αδιαμόρφωτου «εμείς», όπου χάρη στον Γουάλας άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, μετεωριζόμενο, λανθάνον, αφύσικο, αλλά ειλικρινές. 

Μέσα στην «ανοσιότητά» τους, οι άντρες του Γουάλας είναι κομμάτια ενός ευρύτερου μετανεωτερικού καμβά, μέσα στον οποίο το αρσενικό προσπαθεί να βρει το ρόλο του, να επαναπροσδιορίσει τις συντεταγμένες του και να κατανοήσει την προθετικότητα των πράξεών του.

syntomes synenteukseis 700
Η Julianne Nicholson, από την ομώνυμη ταινία Σύντομες
συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες (2009), του John Krasinski.
 
 

Η πρωτοεπίπεδη ανάλυση του βιβλίου ενδέχεται να μας οδηγήσει στο απλοϊκό συμπέρασμα πως έχουμε να κάνουμε με την «μάτσο» εκδοχή ενός κόσμου μπερδεμένου. Μια τοιχογραφία από άρρενες που αυτοαναφέρονται, αυτοθαυμάζονται κι ενίοτε αυτοοικτίρονται. Ενδέχεται να το κάνουν, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ την αιτιότητα των πραγμάτων: αυτοί οι άντρες είναι κάθε άντρας, είναι ένας ποικίλος αστερισμός που αποστάται από το κοινωνικό του περίβλημα για να εκτεθεί στα μάτια μας δίχως ωραιοποιήσεις. Κάτω από τις πυκνές στοιβάδες του σεξισμού, της ανδροπρέπειας, της νευρωτικής ανωτερότητας και της αγχωμένης επιθετικότητάς τους, αυτοί οι άντρες προβάλλουν παντί τρόπω (λεκτικά, σπλαχνικά, κινησιολογικά) τη λεπτότητα της μοναξιάς τους. Είναι φορείς ενός πλησιάσματος που έμεινε βουβό, μιας συλλογικότητας που διασπάστηκε εν τη γενέσει της, μιας θερμότητας που ψυχράνθηκε νωρίς. 

Το cantus firmus όλων των ιστοριών του βιβλίου δεν είναι τίποτα άλλο από μια προσπάθεια των ανδρών να αρθούν πάνω από τη μοναχικότητά τους. Άλλοτε με βίαιο τρόπο κι άλλοτε με παθητικό, εντούτοις πάντα με την ακόρεστη ανάγκη να διαταράξουν τον εγκλεισμό τους σε έναν χώρο συναισθηματικής και σωματικής μόνωσης. 

Το βιβλίο γράφτηκε το 1999, τρία χρόνια μετά το πολυπρισματικό και πυραυλοκίνητο Infinite Jest, που σημαίνει ότι ο Γουάλας βρισκόταν ήδη σε μια ώριμη φάση ως προς τις θεματικές του και τους τρόπους ανάπτυξης των κειμένων του. Οι λάτρεις της πρόζας του στο παρόν βιβλίο θα βρουν τον ακριβή συγγραφικό μηχανισμό του. Μακροπερίοδες προτάσεις, ειρωνική διάθεση (στα όρια του μαύρου χιούμορ), αυτοφυή κομμάτια ψυχολογικής δυστοπίας, νευρωτικές απολήξεις, ψυχοπαθολογικές ασυμμετρίες, φιλοσοφικές περιελίξεις, βαθύτατη κατανόηση του ανθρώπινου δράματος, λεκτικά νήματα που μοιάζουν βαρύγδουπα, εκκωφαντικά, αλλά και εξόχως θελκτικά, καθώς και διαπεραστική κριτική γι’ αυτό που ορίζεται ως ποπ κουλτούρα. Τω όντι, ο Γουάλας στον σύντομο βίο του μπόρεσε να γίνει ένας ενεργός μαγνήτης όλων των μεταλλικών στοιχείων που ορίζουν τον σύγχρονο δυτικό κόσμο. 

alt
Ο David Foster Wallace αγαπούσε τα σκυλιά και σκεφτόταν
να δημιουργήσει ένα καταφύγιο αδέσποτων κουταβιών.
Σύμφωνα με τον φίλο του, Jonathan Franzen, ο Wallace
«είχε μια αδυναμία στα κακοποιημένα σκυλιά, για τα
οποία δύσκολα βρισκόταν κάποιος με αρκετή υπομονή, για 
να τα υιοθετήσει».



Ο τρόπος που γράφει είναι ο ορισμός της υπνωτιστικής μαγείας: οι ιστορίες του μοιάζουν με λεκτικά παραισθησιογόνα, από τα οποία δεν επιθυμείς να ξεφύγεις. Είναι η έκφραση μιας οδύνης που δεν αναζητεί τον εύκολο ακκισμό, αλλά την αγωνιώδη ικανοποίηση να πει την αλήθειά της – όσο σκληρή και λαβυρινθώδης κι αν είναι. Έχουμε, άραγε, να κάνουμε με τυπικό δείγμα διηγημάτων με συγκεκριμένες θεματικές, ευδιάκριτους ήρωες και πλοκή που ακολουθεί τους κανόνες της δραματουργίας; Σίγουρα όχι! Ο Γουάλας είναι ο κλασικός παίζων συγγραφέας. Η μετά-fiction του, προβοκατόρικη, έκκεντρη, πολυποίκιλη και ωσαύτως ενεργητική στον τρόπο ανάπτυξής της, εγκιβωτίζει διαφορετικά είδη μέσα σε ένα ενιαίο corpus. 

Αν και έχουμε να κάνουμε με συνεντεύξεις, το παρόν βιβλίο δεν αποτελείται μόνο από συνεντεύξεις. Αυτές λειτουργούν ως θραύσματα, στα οποία μάλιστα διαβάζουμε μόνο τις απαντήσεις των ανδρών και μηδέποτε τις ερωτήσεις. Κάπως έτσι λειτουργούν ωσάν μονόλογοι γεμάτοι διφορούμενες αισθήσεις. Η παραισθητική καθαρότητα στις διηγήσεις των ανδρών (ιδιαιτέρως στις πρωτοπρόσωπες) μοιάζει να είναι μια καταστατική αρχή στον Γουάλας. Σκοπός είναι να αναδειχθεί στο μέγα βάθος της η ανάγκη του σύγχρονου άντρα να ορίσει και να οριστεί, να σκάψει και να σκαφτεί. Μέσα από επικαλυπτόμενα γεγονότα, από σχοινοτενείς σημειώσεις που ανοίγουν παράλληλα θέματα με εκείνα της κύριας αφήγησης, με ήρωες που χρωματίζονται από το δραματικό και το γκροτέσκο και με τη ροή της εκάστοτε πλοκής να αναρριπίζεται αδιαλείπτως, αυτά τα κείμενα αποκτούν μια δική τους υπόσταση που υπερβαίνει τα είδη, αν δεν τα αποδομεί επί σκοπώ.

Ο Γουάλας είναι ο κλασικός παίζων συγγραφέας. Η μετά-fiction του, προβοκατόρικη, έκκεντρη, πολυποίκιλη και ωσαύτως ενεργητική στον τρόπο ανάπτυξής της, εγκιβωτίζει διαφορετικά είδη μέσα σε ένα ενιαίο corpus. 

Υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαμε να μιλάμε για κλασικό σολιψισμό: οι άντρες των ιστοριών αυτοαναφέρονται κοιτώντας συνεχώς το είδωλό τους κι ο συγγραφέας τους ομοίως. Τουναντίον, η ικανότητα του Γουάλας να επικαλείται υπαρξιακές ποιότητες όπως η συμπόνια, η αγάπη, η συνάφεια ή το ηθικό πάθος, αφαιρεί όλα τα ιζήματα της αυτοαναφορικότητας και προβάλλει αυτό που θεμελιωδώς συνιστά την ανθρώπινη περίπτωση. Έτσι που ακόμη και η ουδετεροποίηση της γραφής στην περίπτωση μιας καταθλιπτικής στο διήγημα «Στα δίχτυα της κατάθλιψης» ή η εμπρηστική συντομία του διαλόγου στο «Ακόμα ένα παράδειγμα για το πόσο διάτρητα είναι ορισμένα σύνορα (IV)» να μετατρέπονται ευλόγως σε σημάδια καίριου δράματος. 

Η μεταφραστική προσέγγιση του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη είναι εξόχως αγαπητική. Ακούγεται παράδοξο να επικαλείται κανείς το συναίσθημα όταν έχουμε να κάνουμε με ένα επίπονο métier, όπως είναι η μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου, εντούτοις, είναι φανερό πως εδώ έχουμε το εντελές πνεύμα του Γουάλας αποτυπωμένο σε πλούσια ελληνικά που μπορούν να «διαβαστούν» και να κατανοηθούν. 

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι). 


altΣύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες
David Foster Wallace
Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Κριτική 2019
Σελ. 448, τιμή εκδότη €16,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ DAVID FOSTER WALLACE

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ