rodoreda700

Για το μυθιστόρημα της Μερσέ Ροδορέδα «Πλατεία Διαμαντιού» (μτφρ. Ευρυβιάδης Σοφός, εκδ. Καστανιώτη).

Της Εύας Μ. Μαθιουδάκη

Η Μερσέ Ροδορέδα, η κορυφαία εκπρόσωπος των καταλανικών γραμμάτων στον εικοστό αιώνα, παρουσιάζεται εκ νέου στην Ελλάδα με την πρόσφατη κυκλοφορία από τις εκδόσεις Καστανιώτη του πλέον εμβληματικού έργου της, του μυθιστορήματος Πλατεία Διαμαντιού, σε μετάφραση του Ευρυβιάδη Σοφού απευθείας από τα καταλανικά. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει παλαιότερα σε άλλη μετάφραση η οποία κατά τα φαινόμενα δεν είχε γίνει από το πρωτότυπο κείμενο, εκείνη της Ντίνας Σιδέρη, από τις εκδόσεις Δωρικός το 1987, με τον τίτλο Πλατεία Διαμαντιών.

Γεννημένη στη Βαρκελώνη το 1908, και επί μακρόν εξόριστη λόγω της δικτατορίας του Φράνκο, η συγγραφέας δημοσίευσε την Πλατεία Διαμαντιού το 1962, σε μια περίοδο κατά την οποία η καταλανική γλώσσα τελούσε υπό διωγμόν, όταν στα δημόσια κτίρια της Βαρκελώνης υπήρχαν ακόμη αναρτημένες πινακίδες που έγραφαν: «Μην γαβγίζετε, μιλάτε την γλώσσα της ισπανικής αυτοκρατορίας»!

«Η Κολομέτα κάνει αυτό που πρέπει να κάνει ζώντας τη ζωή που ζει, και το να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, και τίποτα άλλο, αποδεικνύει ότι διαθέτει ένα φυσικό ταλέντο άξιο σεβασμού. Θεωρώ πιο έξυπνη την Κολομέτα από την Μαντάμ Μποβαρύ ή την Άννα Καρένινα». 
Μερσέ Ροδορέδα

Το έργο της Ροδορέδα αναγνωρίστηκε περισσότερο και αγαπήθηκε στην Ισπανία κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης, στη μετά-Φράνκο εποχή. Στον πρόλογο της έκδοσης του 1982, που σύμφωνα με τα λεγόμενά της «αναγκάστηκε» να γράψει λόγω της μεγάλης επιτυχίας του βιβλίου της, απαντώντας σε σχόλιο κάποιου φίλου της περί του ανόητου –κατά την άποψή του– χαρακτήρα της κεντρικής ηρωίδας, η συγγραφέας αναφέρει:

«…Το να βλέπεις τον κόσμο με τα μάτια ενός παιδιού, όταν αισθάνεσαι διαρκώς συνεπαρμένη, δεν σημαίνει ότι είσαι ανόητη, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Εξάλλου η Κολομέτα κάνει αυτό που πρέπει να κάνει ζώντας τη ζωή που ζει, και το να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, και τίποτα άλλο, αποδεικνύει ότι διαθέτει ένα φυσικό ταλέντο άξιο σεβασμού. Θεωρώ πιο έξυπνη την Κολομέτα από τη Μαντάμ Μποβαρύ ή την Άννα Καρένινα, τις οποίες κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να πει ανόητες… Ακόμα κι αν εγώ, όταν ήμουν νέα, ονειρευόμουν να είμαι η Μαντάμ Μποβαρύ ή η Άννα Καρένινα, περισσότερο η δεύτερη παρά η πρώτη, όταν χρειάστηκα έναν κεντρικό χαρακτήρα για ένα μυθιστόρημα επέλεξα την Κολομέτα, που το μόνο που έχει παρόμοιο μ’ εμένα είναι το γεγονός ότι αισθάνεται χαμένη μέσα στον κόσμο». (σελ. 14)

Η Πλατεία Διαμαντιού είναι η ιστορία της Νατάλια, μιας όμορφης νεαρής κοπέλας στη Βαρκελώνη των αρχών της  δεκαετίας του ’30, που το πρώτο περαστικό αγόρι και μετέπειτα σύζυγος της, ο Κιμέτ, δεν αλλάζει μόνο το όνομα της σε Κολομέτα αλλά, σταδιακά, και τη ζωή της.

Γάμος, μητρότητα, οικονομικά κεσάτια, μεγαλομανίες και παραξενιές του επίσης νεαρού Κιμέτ. Ένα σπίτι που γεμίζει περιστέρια, μια καθημερινότητα που καθορίζει τις ημέρες της. Όχι, δεν ωριμάζει αυτό το κορίτσι κι ας περνούν τα χρόνια. Δεν ωριμάζει γιατί είναι ήδη ώριμη με τον δικό της μαγικό τρόπο. Υποτάσσεται στο καθήκον, χωρίς να υποτάσσεται στη μοίρα της. Πανταχού παρούσα αλλά και πουθενά. Μόνο τα πάρκα, οι δρόμοι, οι βιτρίνες με τις κούκλες και οι μικροπωλητές της γειτονιάς αναγνωρίζουν τον ίσκιο της καθώς οι σκέψεις της διανύουν χιλιόμετρα και χιλιόμετρα.

Δεξιοτέχνις της γυναικείας ψυχοσύνθεσης η Ροδορέδα μας ξεναγεί στην μικρή καταλανική συνοικία, δίνοντας ταυτόχρονα γλωσσικά μαθήματα ποιητικής απλότητας και αλήθειας.

Η Κολομέτα ακούει, δεν επιχειρηματολογεί, δεν φέρνει αντιρρήσεις. Αντιδρά όμως αποφασιστικά, όπως το καταλαβαίνει και το αισθάνεται, άλλοτε για να προστατευθεί από την επεκτατική τάση των πουλιών του περιστερώνα, άλλοτε για να αντιμετωπίσει τη φτώχεια και την πείνα των παιδιών της, μετά το θάνατο του Κιμέτ στον πόλεμο.

Ναρκώνει γλυκά η ιστορία της, διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο. Ναι, ναρκώνει και συνεπαίρνει η Κολομέτα και ο μικρόκοσμός της. Ένας κόσμος που σπαρταρά, πονεί και γελά. Γκροτέσκο της ζωής. Σε τι είναι καλή άραγε η Κολομέτα; Ίσως και σε τίποτα. Ίσως μόνο να ζει και να ερμηνεύει το κάθε της βήμα σαν μικρό παιδί.

Η Μερσέ Ροδορέδα στο πιο μεστό και παραγωγικό στάδιο της συγγραφικής της πορείας. Μια περιπλάνηση στη δική της παιδική ηλικία με διηγήσεις που τείνουν να ξεγυμνώσουν κάθε ρομαντική αναγωγή στο παρελθόν, που μοιάζουν σαν τις στρώσεις από τις παλιές ταπετσαρίες στο πρώτο της σπιτικό, τις οποίες προσπαθούσε απελπισμένα να ξεκολλήσει από τους τοίχους, ή σαν το ακατάπαυστο γουργουρητό των περιστεριών στην οροφή.

Εικόνες που συγκλονίζουν με μια φόρτιση που αλλού κλιμακώνεται και αλλού υποχωρεί. Αντικείμενα που λειτουργούν ως σύμβολα μιας ζωής: το σιδερένιο κρεβάτι, το φωτιστικό με τα μεταξένια κρόσσια στο χρώμα της φράουλας, τα φλιτζάνια για τη σοκολάτα. Αντικείμενα που περιγράφονται στις χαμηλές κλίμακες του θολού, του αόριστου της προσωπικότητας της ηρωίδας μας, αλλά που φωτίζονται μέσω της αφήγησης από τόσες πολλές πλευρές, πολλαπλασιάζοντας τη σημασία τους, δημιουργώντας συνδετικούς αρμούς στο μυθιστόρημα, αλλά και στο μυαλό της Κολομέτα, σε μια διαρκή αντιπαραβολή του σήμερα με το χθες.

Ακολουθώντας τη νεορεαλιστική τεχνική, τα ιστορικά γεγονότα δεν στρώνονται σαν χαλί για να πατήσει η ηρωίδα, αλλά μέσα από την πλοκή του μυθιστορήματος ο αναγνώστης προσεγγίζει το κοινωνικοπολιτικό περίγραμμα: εμφύλιος πόλεμος, θάνατος, πείνα, συνθηκολόγηση. Και όλα αυτά με τα μάτια της Κολομέτα που διατηρεί αγνή την όρασή της. Και ενώ ο αναγνώστης διατρέχοντας το βιβλίο διακατέχεται από το αλλόκοτο αίσθημα του εξωπραγματικού, στα ξαφνικά μια δυναμική και ανήσυχη πρωταγωνίστρια σχίζει αυτό το λευκό πέπλο της ίδιας της ύπαρξής της και ωθεί την ιστορία παρακάτω.

«Η Πλατεία Διαμαντιού είναι, κατά τη γνώμη μου, το πιο όμορφο μυθιστόρημα απ’ όσα έχουν εκδοθεί στην Ισπανία μετά τον Εμφύλιο».
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρωτοπρόσωπη αφήγηση και η αίσθηση ότι μέσα από την απλοϊκή σκέψη της Κολομέτα διαισθανόμαστε κι εμείς μαζί της, το κακό ή και το καλό που θα ακολουθήσει.

Δεξιοτέχνις της γυναικείας ψυχοσύνθεσης η Ροδορέδα μας ξεναγεί στην μικρή καταλανική συνοικία, δίνοντας ταυτόχρονα γλωσσικά μαθήματα ποιητικής απλότητας και αλήθειας. Συγκλονιστική η αποτύπωση της ηρωίδας τα χρόνια της κατάθλιψης, συγκλονιστικό και το τέλος με το αγκάλιασμα του ανήμπορου σεξουαλικά δεύτερου συζύγου της, με την περιγραφή του ομφαλού, του δάκτυλου της που σφραγίζει τον ομφαλό του. Εικόνες αλληγορικές για την αποδοχή και την αγάπη.  

«Πριν με πάρει ο ύπνος, ενώ περνούσα το χέρι μου από την κοιλιά του, βρήκα τον αφαλό του κι έβαλα το δάκτυλο μέσα για να τον βουλώσω, για να μη μου αδειάσει όλος από κει… Όλοι, όταν γεννιόμαστε, είμαστε σαν αχλάδια… για να μην γλιστρήσει όλος σαν κάλτσα. Για να μην τον ρουφήξει καμιά κακιά μάγισσα απ' τον αφαλό και με αφήσει χωρίς Αντόνι…». (σελ. 230)

Η Ροδορέδα στον πρόλογο ενός άλλου σημαντικού μυθιστορήματος της, του Σπασμένου καθρέφτη, που ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά σύντομα, επίσης από τις εκδ. Καστανιώτη, αναφέρει ότι τα γραπτά της της αρέσουν και ότι αν και μπορεί να φανεί στους τρίτους υπερβολικό, γράφει αποκλειστικά και μόνο αυτά που θα χαρακτήριζαν και την ίδια. Και δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι και στην προσωπική της ζωή είχε βιώσει ένα διαζύγιο και μια μεγάλη ιστορία προσωπικής απώλειας και «προδοσίας», εφόσον με τον θάνατο του συντρόφου της ανακάλυψε ότι εκείνος διατηρούσε μακροχρόνια σχέση και με μια άλλη γυναίκα. 

Και κάπως έτσι κλώθεται το νήμα της προσωπικής αθωότητας της συγγραφέως που συνδέεται άρρηκτα με αυτό των ηρώων της, εν προκειμένω με αυτό της Κολομέτα. Η Ροδορέδα δήλωνε ότι γεννήθηκε καθαρή, αγνή, και ότι με τα χρόνια, μέσα από τη γραφή της, ακούμπησε σχεδόν την αθωότητα. Τόσο αθώα σαν όλα αυτά που πίστευε: τη δύναμη των λουλουδιών, την υπομονή της πέτρας, την καθαρότητα της γης. Αθώα λοιπόν και όχι ανόητη!

Η έκδοση συνοδεύεται από ένα επίμετρο, ένα αγαπητικό κείμενο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες για τη Μερσέ Ροδορέδα, όπου ο Κολομβιανός νομπελίστας υπογραμμίζει πολύ χαρακτηριστικά: «Η Πλατεία Διαμαντιού είναι, κατά τη γνώμη μου, το πιο όμορφο μυθιστόρημα απ’ όσα έχουν εκδοθεί στην Ισπανία μετά τον Εμφύλιο». Η Καταλανή Μερσέ Ροδορέδα υπήρξε μια συγγραφέας που αποτύπωσε με δεξιοτεχνία και ποιητική απλότητα τη γυναικεία ψυχοσύνθεση. Η Πλατεία Διαμαντιού είναι το πιο εμβληματικό της έργο.

* Η ΕΥΑ Μ. ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα, που έγραψε σε συνεργασία με τον Κωστή Σχιζάκη, «Ο φταίχτης» (εκδ. Καστανιώτη) .

 Στην κεντρική φωτγραφία, graffiti με το πορτρέτο της συγγραφέως από την περιοχή LosCorts της Βαρκελώνης.  


alt
Πλατεία Διαμαντιού
Μερσέ Ροδορέδα
Μτφρ. Ευρυβιάδης Σοφός
Καστανιώτης 2019
Σελ. 140, τιμή εκδότη €14,00
alt   
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ