alt

Για το μυθιστόρημα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε «Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε» (μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Κίχλη).

Της Τέσυς Μπάιλα

Και μόνο η είδηση της έκδοσης του μοναδικού μυθιστορήματος που έγραψε ο Ρίλκε αποτελεί εκδοτικό γεγονός, πολύ περισσότερο όταν τη μετάφραση υπογράφει ο Αλέξανδρος Ίσαρης.

Το βιβλίο γράφτηκε ανάμεσα στα έτη 1904-1910 και θεωρείται το πρώτο μοντέρνο μυθιστόρημα της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Είναι η εποχή κατά την οποία ο Κάφκα γράφει Την περιγραφή ενός αγώνα, ο Προυστ δουλεύει το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, ο Τόμας Μαν το Θάνατος στη Βενετία και ο Τζέιμς Τζόις τους περίφημους Δουβλινέζους του.

Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου έχει έρθει από τη Δανία στο Παρίσι, με το φιλόδοξο όνειρο να ασχοληθεί με την ποίηση.

Ο Μάλτε, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου έχει έρθει από τη Δανία στο Παρίσι, με το φιλόδοξο όνειρο να ασχοληθεί με την ποίηση. Σε όλο το βιβλίο δεν έρχεται σε επαφή με κανένα άλλο πλάσμα. Ζει κυριολεκτικά μέσα στη φτώχια και θεωρεί την πόλη μια φυλακή. Για να αντιμετωπίσει το κρύο συχνάζει στην Πινακοθήκη ή στη Βιβλιοθήκη. Είναι χαρακτηριστική η φράση με την οποία αρχίζει το μυθιστόρημα και δίνει το στίγμα των συναισθηματικών διακυμάνσεων του Μάλτε: «Ώστε, λοιπόν, οι άνθρωποι έρχονται εδώ για να ζήσουν, εγώ θα έλεγα πως έρχονται για να πεθάνουν». 

Ο Μάλτε βιώνει τη μοναξιά και την παγωνιά της διαφοράς του από τους άλλους. Διαβάζει Φλομπέρ, Μποντλέρ, Ίψεν, Μπεττίνε φον Άρνιμ, Φρανσίς Ζαμ αλλά και τη Βίβλο. Προσπαθεί να ισορροπήσει στη ζωή παλεύοντας με τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Το μη συνειδητό διεκδικεί όλο και περισσότερο χώρο μέσα του, όπως στους ήρωες του Κάφκα ή του Πιραντέλλο. 

Ο Μάλτε είναι ξένος σε μια πόλη που ευνοεί τη μοναχικότητα. Και θα θελήσει να ξεπεράσει αυτό το συναίσθημα, να απαγκιστρωθεί από τον φόβο που του προκαλεί, με τον τρόπο που γνωρίζει καλύτερα: με την παρατήρηση. Σταδιακά αρχίζει να παρατηρεί τα πάντα: Ανθρώπους, κτίρια, μυρωδιές, τη συσσωρευμένη μιζέρια της πόλης. Και εκπαιδεύει τον μοναχικό του εαυτό να βλέπει το κρυμμένο πρόσωπο των ανθρώπων. Τα προσωπεία τους. Συγκλονιστική είναι η αίσθηση που αφήνει η σκηνή με τη ζητιάνα. Είναι μια γυναίκα σκυφτή, με το πρόσωπό της χωμένο στα χέρια της. Όταν την τρομάξει, η γυναίκα θα πεταχτεί από τη θέση της. Ο Ρίλκε γράφει: «Η γυναίκα τρόμαξε και αναδύθηκε από τον εαυτό της τόσο απότομα, που το πρόσωπο έμεινε στα δυο της χέρια. Μπορούσα τώρα να δω πως ήταν κούφιο». 

Όσο κι αν ο ποιητής έλεγε ότι ο ήρωας που επινόησε δεν έχει σχέση με τον ίδιο, ο αναγνώστης δεν αργεί να αντιληφθεί την εσωτερική ταύτισή τους.

Σύμφωνα με τις αισθητικές αρχές του Μοντερνισμού, το άτομο διεκδικεί το δικαίωμα να βλέπει και να αποδίδει την εικόνα όχι «σαν αληθινή», όχι εξαρτώμενο από την ομοιότητά της με την πραγματικότητα, αλλά με τα δικά του μάτια, ή όπως είχε πει ο Νίτσε: «απολαμβάνοντας τη συνείδηση της διαφοράς». Ο ήρωας του Ρίλκε βιώνει ακριβώς αυτή τη διαφορετική εικόνα του εαυτού του. Κι όσο κι αν ο ποιητής έλεγε ότι ο ήρωας που επινόησε δεν έχει σχέση με τον ίδιο, ο αναγνώστης δεν αργεί να αντιληφθεί τη βαθύτερη εγγύτητά τους. 

Ωστόσο είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται απλώς για μια αυτοβιογραφία του Ρίλκε, παρ' όλο που ο ποιητής είχε τη συνήθεια να γράφει ημερολόγιο και η καταγραφή των σημειώσεων αυτών έχει ημερολογιακό χαρακτήρα. Επίσης, κάποια αποσπάσματα είναι βασισμένα στις επιστολές που ο ποιητής έστειλε στον Ροντέν, όταν ζούσε στο Παρίσι. 

Χωρισμένο σε 71 κεφάλαια, το Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε είναι ένα πολύσημο κείμενο, που τόσο από πλευράς δομής όσο και υφολογικά απέχει πολύ από το παραδοσιακό μυθιστόρημα. Η εξέλιξη των γεγονότων δεν ακολουθεί ομαλή χρονική σειρά, με τις εσωτερικές μεταπτώσεις του ήρωα να ποικίλουν. Η αποσπασματικότητα του κειμένου επιζητά την αναγνωστική προσοχή, αλλά στο τέλος ο αναγνώστης αποζημιώνεται από την αφηγηματική δύναμη κάθε φράσης και τον ευφυή τρόπο σύνδεσής της με το σύνολο. Γίνεται λαθρακουστής των ήχων της συνείδησής του, των εξομολογητικών του μονολόγων, και αυτόπτης μάρτυρας των εικόνων που στοιχειώνουν τις αναζητήσεις του.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1993 από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, σε μετάφραση Δημήτρη Δήμου. Κλείνοντας, να επισημάνουμε τη συνολική αρτιότητα της έκδοσης.

* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Άγριες θάλασσες» (εκδ. Ψυχογιός).

 Στην κεντρική εικόνα η εικονογράφηση του © Valerio Vidali για τη γερμανική έκδοση του βιβλίου από τις εκδόσεις ELI Readers (2013).


altΟι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε
Ράινερ Μαρία Ρίλκε
Μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης
Κίχλη 2018
Σελ. 312, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ ΡΙΛΚΕ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» της Φερνάντα Μελτσόρ (κριτική) – Οι φτωχοδιάβολοι της Βερακρούς

«Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» της Φερνάντα Μελτσόρ (κριτική) – Οι φτωχοδιάβολοι της Βερακρούς

Για το βιβλίο της Φερνάντα Μελτσόρ [Fernanda Melchor] «Εδώ δεν είναι Μαϊάμι» (μτφρ. Αγγελική Βασιλάκου, εκδ. Δώμα). Κεντρική εικόνα: φωτογραφίες αγνοούμενων στη Βερακρούς, την Πολιτεία του Μεξικού με τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ