alt

Για το μυθιστόρημα της Άννυ Πρου «Άνθρωποι του δάσους» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Καστανιώτη).

Του Νίκου Ξένιου

Οι Άνθρωποι του δάσους της Άννυ Πρου είναι μια υπερφιλόδοξη καταγραφή του ιστορικού και οικολογικού μετασχηματισμού της Βόρειας Αμερικής (Καναδά και Η.Π.Α.) που ακολουθεί κατά πόδας δύο δυναστείες αποικιοκρατών, από τα τέλη του 16ου αιώνα έως σήμερα. Η εξιστόρηση της Πρου καθιερώνει μια νέου τύπου «εποποιΐα», που αρχίζει από την εποχή των pioneers: εκείνων των αγριεμένων, ολιγόλογων ανθρώπων που με τη Βίβλο υπό μάλης και το τσεκούρι στον ώμο διέσχισαν τον καινούργιο αυτόν τόπο κόβοντας σφεντάμια, πεύκα, βελανιδιές, σημύδες και έλατα και διαρκώς «going West». Κύριο γνώρισμα αυτού του βιβλίου, του οποίου η συγγραφή κράτησε δεκαπέντε χρόνια και του οποίου η πλοκή είναι ποικίλη και ευφάνταστη1, είναι η απουσία δραματικής ενότητας και κλιμάκωσης. Το βέβαιο –και λόγω του ιδιότυπου λεξιλογίου του– είναι πως κομίζει νέο ύφος σε μια παλιά θεματολογία. Και πως η μετάφρασή του από τον Γιώργο Κυριαζή είναι ένας πραγματικός άθλος.

Κύριο γνώρισμα αυτού του βιβλίου, του οποίου η συγγραφή κράτησε δεκαπέντε χρόνια και του οποίου η πλοκή είναι ποικίλη και ευφάνταστη, είναι η απουσία δραματικής ενότητας και κλιμάκωσης. Το βέβαιο –και λόγω του ιδιότυπου λεξιλογίου του– είναι πως κομίζει νέο ύφος σε μια παλιά θεματολογία. Και πως η μετάφρασή του από τον Γιώργο Κυριαζή είναι ένας πραγματικός άθλος.

Γλαφυροί χαρακτήρες ως πρόσχημα για την αφήγηση

Πάνω από εκατό χαρακτήρες παρελαύνουν στο βιβλίο. Η ιστορία ξεκινά με τον Ρενέ Σελ και τον Σαρλ Ντικέ, που φτάνουν στη Νέα Γαλλία το 1630 και μπαίνουν ως εσωτερικοί υπηρέτες στο σπίτι κάποιου seigneur Τρεπανί. Ο Σελ και ο Ντικέ κερδίζουν γρήγορα την ελευθερία τους, κόβοντας για λογαριασμό του Τρεπανί τα δάση που περιβάλλουν το υποστατικό του. [Είναι χαρακτηριστικό πως κάποιος πρόγονος από την πλευρά του πατέρα της Άννυ Πρου, ο Ζαν Πρου, είχε αποβιβαστεί στο Κεμπέκ το 1666 σε ηλικία 22 χρόνων και εργάστηκε στην υπηρεσία κάποιου Λουί Κουιγιάρ, Sieur del’ Espinay, για τρία χρόνια, πράγμα που του απέφερε τρία εκτάρια δασικής έκτασης στο Μονμανί, κοντά στον ποταμό Κάιγ]. Οι απόγονοι του Ρενέ Σελ και του Σαρλ Ντικέ εμφανίζονται, εξαφανίζονται κι επανεμφανίζονται στο φυσικό δασώδες σκηνικό, αποψιλώνοντας επί οκτώ γενεές τα δάση του παραθαλάσσιου Καναδά, του Μέιν και του Μίσιγκαν. Όταν οι φαμίλιες Σελ και Ντικέ πληθύνονται γίνονται και πιο αντιληπτές, εφόσον κάποια μέλη τους ξεχωρίζουν – όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις αληθινές οικογένειες.

Ο Σαρλ Ντικέ, αφού ασχοληθεί με το εμπόριο γούνας, θα συνδεθεί με την υλοτομία γιατί σ’ αυτήν βλέπει ενσαρκωμένες τις πιθανότητες να κάνει περιουσία, είναι καιροσκόπος και παντρεύεται από συμφέρον, καλού-κακού δε υιοθετεί και κάποια παιδιά. Φτάνοντας στον Καναδά το 1693, θέτει ως στόχο του να αφανίσει τα δάση της Νέας Γαλλίας «προς όφελος της ανθρωπότητας», όπως ισχυρίζεται, και να καταρρίψει, έτσι, τη φήμη που στην εποχή του ήθελε τις δασικές εκτάσεις να είναι «άτρωτες». Με το εμπορικό του δαιμόνιο μεταμορφώνεται σε «πολυεθνική» φιγούρα: ένας εγγλέζος στο Άμστερνταμ του μαθαίνει σε ποιον πρέπει να απευθυνθεί για να «πιάσει την καλή». Εμπορεύεται λοιπόν κρυφά με τη Σκωτία, «αγγλοποιεί» το όνομά του σε Ντιουκ και αυτό είναι και το σήμα κατατεθέν της εταιρείας που ιδρύει για τους επιγόνους του: Duke & Sons. Παρά το πατριαρχικό κλίμα της εποχής εκείνης, δεν είναι τυχαίο το ότι μια γυναίκα, η Λαβίνια Ντιουκ (ο μοναδικός καρπός επιμειξίας των δύο οικογενειών και ο πιο ολοκληρωμένος, θα ’λεγα, χαρακτήρας του μυθιστορήματος) «μην μπορώντας να αντιστεθεί στη φύση της», θα καταστρέψει ανελέητα ολόκληρα δασικά οικοσυστήματα.

Αντίθετα, από την ένωση του Ρενέ Σελ με την ιθαγενή γυναίκα του προκύπτει ένα υβρίδιο οικογένειας που οδηγεί σε λιγότερο επιτυχημένους απογόνους. Η γυναίκα του Μαρί είναι μια ινδιάνα Μικμάκ εκπαιδευμένη στη θεραπευτική δράση των βοτάνων. Οι απόγονοί του φέρουν ενστιγματικά τον ψυχολογικό πόνο εκείνων που παλεύουν να συμφιλιώσουν το αίμα του γηγενούς αμερικανού με τη γαλλική τους καταγωγή. Ζώντας στη σημερινή Nova Scotia, νιώθουν απάτριδες και υφίστανται τις κακοποιούς συνέπειες της πολιτιστικής σύγχισης. Χαμένοι στη νέα αυτήν ήπειρο, προσπαθούν να υιοθετήσουν τις δοξασίες της, να αφουγκρασθούν τα μυστικά της και τα μυστικά των δασών της.

alt
Η Άννυ Πρου

Το δίδαγμα της φύσης, χωρίς διδακτισμό

Χωρίς να γίνεται διδακτική, παραμένει βαθύτατα αφοσιωμένη στο οικολογικό μήνυμα του βιβλίου της: στην ιπποτική, τρόπον τινά, διαχείριση των αγαθών της γης και των ανθρώπων που τα εκτιμούν στη σωστή τους διάσταση. Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι η φύση και η συναρπαστική σχέση που συνάπτουν οι άνθρωποι με αυτήν.

Παρά τη βαρύτητα του θέματος, η αφήγηση συχνά γίνεται με φανταιζίστικο και σχοινοτενή τρόπο. Η Πρου επιστρατεύει όρους πολύ ειδικούς, που είναι αποτέλεσμα εμβριθούς έρευνας2: θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως το έργο της ολισθαίνει ακριβώς πάνω στα στοιχεία αυτής της έρευνας, που αποφέρει και την πληθώρα αναφορών στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ολλανδία, στην Κίνα και στον Ειρηνικό Ωκεανό, στη Νέα Ζηλανδία και στη Βραζιλία. Με κάθε γενεά να αποτυπώνει τους βίαιους χειρισμούς της φύσης από τον άνθρωπο και με αναφορές στην ιστορία του ιθαγενούς πληθυσμού και στη δράση των αποικιοκρατών, η συγγραφέας οικοδομεί ένα παντοδύναμο αφηγηματικό σύμπαν και περνά το απαισιόδοξο μήνυμα της ανεπανόρθωτης οικολογικής καταστροφής. Χωρίς να γίνεται διδακτική, παραμένει βαθύτατα αφοσιωμένη στο οικολογικό μήνυμα του βιβλίου της: στην ιπποτική, τρόπον τινά, διαχείριση των αγαθών της γης και των ανθρώπων που τα εκτιμούν στη σωστή τους διάσταση. Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι η φύση και η συναρπαστική σχέση που συνάπτουν οι άνθρωποι με αυτήν.

Ήδη στις Ιστορίες του Γουαϊόμινγκ η Πρου έδειξε τον πόθο της για επανένωση του ανθρώπου με τη φύση. Αυτός ο πόθος παίρνει, στους Ανθρώπους του δάσους, διαστάσεις πραγματικής κοσμογονίας, αποτυπώνοντας την αντίθεση ανάμεσα στις πρακτικές υλοτομίας των αμερικανών και σ’ εκείνες των συντηρητικών γερμανών, φορέων κάπως πιο «ευρωπαϊκών» αξιών συγκριτικά με τις άπληστες μεθόδους πλουτισμού του μέσου αμερικανού καπιταλιστή. Στους Ανθρώπους του δάσους εξαπολύει ένα κατά μέτωπον κατηγορώ στην εν γένει ανθρώπινη παρέμβαση στο τοπίο, παρέμβαση για την οποία υπάρχει θεία δίκη: οι περισσότεροι από τους χαρακτήρες του βιβλίου της βρίσκουν τον θάνατο στην ερημιά και την απόλυτη λήθη. Το ίδιο που συνέβη, δυστυχώς, και με μεγάλο μέρος της πανίδας και της χλωρίδας της τότε νεοσύστατης Αμερικής. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η νουβέλα «Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία» (εκδ. Κριτική).


1. Πέρα από τα τοπωνύμια, τις ινδιάνικες λέξεις, το βοτανολογικό λεξιλόγιο και τους ιδιωματισμούς, το μυθιστόρημα της Πρου περιλαμβάνει και εκτενή κατάλογο φαγητών που δεν απαντούν πια στις σύγχρονες διατροφικές συνήθειες: syllabub, apple slump, waterzooi, larded capons είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων φαγητών.
2. Σε συνέντευξή της στη σελίδα «Powell's Books», η Πρου ανέφερε πως στα διαβάσματά της σε μια ευρύτατη γκάμα θεμάτων οφείλει τη δημιουργία του βιβλίου της. Ενδεικτικά αναφέρουμε εδώ τα βιβλία: The Dutch Seaborne Empire 1600–1800, Ship's Surgeons of the Dutch East India Company, Pine Trees and Politics, Professional Timber Falling, The Old Man Told Us, L'Abatis, Michel Sarrazin, Japanese Death Poems, The Earth as Modified by Human Action.

altΆνθρωποι του δάσους
Άννυ Πρου
Μτφρ. Γιώργος Κυριαζής
Καστανιώτης 2019
Σελ. 834, τιμή εκδότη €30,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ANNIE PROULX

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ