alt

Για το μυθιστόρημα της Rosella Postorino «Στο τραπέζι του λύκου» (μτφρ. Στέλλα Πεκιαρίδη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). 

Της Αθηνάς Ντίνου

«Δεν πέφτουμε ποτέ δύο φορές στην ίδια άβυσσο.
Αλλά πέφτουμε πάντα με τον ίδιο τρόπο,
με γελοιότητα και τρόμο».
Ερίκ Βυϊγιάρ

Την ώρα που η δεύτερη παγκόσμια σύρραξη βρισκόταν σε εξέλιξη, το γερμανικό πλήθος που αποθέωνε για χρόνια τη χιτλερική παράνοια και είχε συνταχθεί με το ναζιστικό καθεστώς ακολούθησε τρεις διακριτές κατευθύνσεις. Ανάμεσα στην ακλόνητη παραμονή στις επιταγές του φασιστικού ιδεώδους και στη συνειδητή και πρακτική αποτίναξή τους, ορθώθηκαν μεταιχμιακές στάσεις, αυτών που συγκαταβατικά συναίνεσαν απλώς και μόνο για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η κεντρική (αντι)ηρωίδα του βιβλίου Ρόζα Ζάουερ δεν διαφοροποιείται από τη μεταβατική ροπή της γενιάς της και αντιπαλεύει μέσα της την ακλόνητη θέληση για ζωή με τις προσωπικές αντιρρητικές διεργασίες που σταδιακά σχηματοποιούνται. Στρατολογείται υποχρεωτικά στις δοκιμάστριες του φαγητού του Χίτλερ και αναμετριέται κάθε στιγμή με την ιδέα του θανάτου.

Μέσα στον καθημερινό αγώνα για επιβίωση, η δοκιμάστρια ισορροπεί ανάμεσα στο ευτελές και το αξιοθρήνητο της ανθρώπινης ύπαρξης και στις ανώτερες εκείνες νοητικές διεργασίες που ισχυροποιούν τις διερωτήσεις απέναντι στα ηθικά διλήμματα.

Το μυθιστόρημα οφείλει τη γέννησή του στην ιστορική μαρτυρία της Μάργκοτ Βολτ, δοκιμάστριας του φαγητού του Χίτλερ στο στρατόπεδο του Κράουζεντορφ. Αντιστικτικά με την αναγνωστική προσδοκία να αποτυπωθεί η ανηλεής αγωνία του δυνάμει μελλοθανάτου, το κείμενο της Ιταλίδας συγγραφέα Ροζέλα Ποστορίνο προβάλλει διεισδυτικά (και) τις ψυχοσυναισθηματικές ταλαντεύσεις, υπό τη φαινομενικά σιωπηρή αποδοχή του παραλογισμού. Μέσα στον καθημερινό αγώνα για επιβίωση, η δοκιμάστρια ισορροπεί ανάμεσα στο ευτελές και το αξιοθρήνητο της ανθρώπινης ύπαρξης και στις ανώτερες εκείνες νοητικές διεργασίες που ισχυροποιούν τις διερωτήσεις απέναντι στα ηθικά διλήμματα. Η ιστορική μυθοπλασία εξυφαίνεται πάνω σ’ αυτό το αντιθετικό πλέγμα, που από τη μια πλευρά γειτνιάζει και από την άλλη έρχεται σε συναισθηματική ρήξη με τις ναζιστικές πρακτικές.

Μπορεί να μη γνώριζε κανείς για το μυστικό κρησφύγετο του Χίτλερ και για όσους βρίσκονταν στην υπηρεσία του, το κρυμμένο, όμως, πρόσωπο του ναζισμού ήταν απολύτως υπαρκτό και η ζωή δέκα γυναικών διακυβευόταν για να σωθεί ο Φύρερ. Παρά τις έντονα σαρκαστικές δηλώσεις της πρωτοπρόσωπης αφηγήτριας, εκείνη δείχνει να ευθυγραμμίζεται με όσα, ενδόμυχα, αντιμάχεται και τελικά να συνηθίζει τη διττή φρίκη (την αναμέτρηση με τον κίνδυνο της δηλητηρίασης και την υπεράσπιση της ζωής του Χίτλερ), ενώ με οδυνηρή επίγνωση δηλώνει: «η ικανότητα προσαρμογής είναι ο μέγιστος πόρος που διαθέτουν τα ανθρώπινα πλάσματα, αλλά όσο περισσότερο προσαρμοζόμουν τόσο λιγότερος άνθρωπος ένιωθα».

Η προσαρμογή σχετιζόταν με το αίσθημα ενοχής σε πολιτικό και αργότερα σε ερωτικό πλαίσιο, συνυπολογίζοντας και τον υπο-δηλωτικό τίτλο «Στο τραπέζι του λύκου» (η πρωτότυπη ιταλική έκδοση τιτλοφορείται «Le assaggiatrici», δηλαδή: «Oι δοκιμάστριες»). Η τιτλοδότηση μπορεί να εμπεριέχει σαφή εννοιολογικό χρωματισμό, με τον Χίτλερ να οικειοποιείται το προσωνύμιο Λύκος, αλλά μπορούν να διευρυνθούν οι σημασιολογικές διαστάσεις που μπορεί να εκλάβει, διότι ο λύκος μπορεί να συνδεθεί και με την αποπλάνηση. Η ερωτική σχέση που συνάπτει η Ρόζα με έναν υπολοχαγό των Ες Ες, εκτός του ότι εγείρει ηθικούς ενδοιασμούς, ισχυροποιεί την πρόσδεσή της στο άρμα του ναζισμού. Είναι, πάντως, αυτονόητη αλλά σημαντική η παραδοχή πως μέσα από την επίταση των απάνθρωπων (πολεμικών) συνθηκών, η καταξίωση της ζωής, της χαράς και του έρωτα, αναδύεται δυνατότερη. Ακόμη κι αν το τίμημα είναι ισοπεδωτικό.

Μπορεί η συγγραφέας να διαχειρίζεται αμήχανα κάποιες χωροχρονικές μεταβάσεις, και να εκλείπει η απολύτως εύστοχη έκφραση, το σημασιολογικό, ωστόσο, φορτίο του δραματικού κειμένου είναι εκείνο που εγγράφεται ως ιδιαίτερης αξίας και που χαρίζει στη δοκιμάστρια την αθανασία.

Αποδίδεται ρεαλιστικά η ιστορική στιγμή και ο τρόπος που επενεργεί η συναισθηματική φόρτιση της αφηγήτριας συνιστά μια ουσιώδη παράμετρο για τη συγκρότηση του νοήματος. Μπορεί η συγγραφέας να διαχειρίζεται αμήχανα κάποιες χωροχρονικές μεταβάσεις, και να εκλείπει η απολύτως εύστοχη έκφραση, το σημασιολογικό, ωστόσο, φορτίο του δραματικού κειμένου είναι εκείνο που εγγράφεται ως ιδιαίτερης αξίας και που χαρίζει στη δοκιμάστρια την αθανασία. Αποτελεί μια λογοτεχνική φιγούρα που εντυπώνεται βαθιά, καθώς η τραυματική ιστορική συγκυρία αποτελεί έναν ιδιόμορφο αρωγό προσωπικής μεταμόρφωσης και εξέλιξης. Τα ανεπούλωτα βιώματα σηματοδοτούν την αφετηρία μιας πορείας κλιμακωτά αναστοχαστικής, κατά την οποία η Ρόζα αποκτά κοινωνικοπολιτική συνείδηση, γεγονός που κατακυρώνεται από τον μετέπειτα δρόμο που ακολούθησε.

Κυρίως, όμως, αποτελεί αντιπροσωπευτικό μάρτυρα του αισθήματος της συλλογικής ευθύνης για τον τρόπο βίωσης της ανόδου, της καμπής και της πτώσης του ναζιστικού καθεστώτος. Ευθύνης και ενοχής μιας ολόκληρης γενιάς για τα εγκλήματα που πρόκρινε με τη συναίνεσή της, υπό τη σκέπη ενός νοσηρού αισθήματος υπεροχής. Η συνταρακτική ιστορία επαφίεται σε σελίδες που επικαλούνται την ειρωνεία, την περιφρόνηση, την παντοτινή διερώτηση, και που κάποτε παραστέκονται τρυφερά σε όσους υποτάχθηκαν στην ανασχετική δράση των ψυχικών ελλειμμάτων, χωρίς να υποκρύπτεται πρόθεση εξωραϊστική για τις επιζήμιες επιλογές του παρελθόντος.

* Η ΑΘΗΝΑ ΝΤΙΝΟΥ είναι απόφοιτη Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.


Στο τραπέζι του λύκουalt
Rosella Postorino
Μτφρ. Στέλλα Πεκιαρίδη
Ελληνικά Γράμματα 2019
Σελ. 384, τιμή εκδότη €15,90

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ