alt

Για το μυθιστόρημα του Antony Marra Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Όταν από τις πρώτες κιόλας σελίδες διαβάζεις έκθαμβος μια πανίσχυρη και με χαρακτηριστικό χιούμορ χρωματισμένη (όντως χρωματισμένη, γιατί για ζωγραφιά πρόκειται) εκδοχή της περιλάλητης ιστορίας του Χόρχε Λούις Μπόρχες για τον χάρτη και την επικράτεια, εκδοχή που αποτελεί μιαν από τις πιο εύστοχες (έστω και πολύ κατόπιν εορτής) κριτικές στο σταλινικό καθεστώς, όταν το πήγαινε-έλα στον χρόνο και στον χώρο δεν συμβαίνει να είναι απλώς ευρηματική ποστμοντερνιά αλλά οργανικό συνδετικό υλικό της αφήγησης, ήδη από τις πρώτες σελίδες, ας το επαναλάβω, όταν η αβίαστη ροή των λέξεων δείχνει μαστοριά και καλοχωνεμένη στρατηγική ευρυμάθεια, αντιλαμβάνεσαι, περιχαρής, ότι έχεις να κάνεις με σπουδαίο συγγραφέα.

Με μπορχεσιανή ψυχραιμία, ακριβολογία που αγγίζει τις πιο καλές στιγμές του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, και χιούμορ φερμένο από την άλλη μεριά της απόγνωσης, ο συγγραφέας του αφηγείται τρόμους σαν να αφηγείται κήπους, κι αυτή είναι η δύναμη της λογοτεχνικής προσφοράς του.

Όλες οι ιστορίες στο βιβλίο Ο Τσάρος της αγάπης και της τέκνο, που διάβασα απνευστί, είναι έτσι πλεγμένες και μπλεγμένες ώστε να σχηματίζουν ένα πολύπτυχο μυθιστόρημα. Με μπορχεσιανή ψυχραιμία, ακριβολογία που αγγίζει τις πιο καλές στιγμές του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, και χιούμορ φερμένο από την άλλη μεριά της απόγνωσης, ο συγγραφέας του αφηγείται τρόμους σαν να αφηγείται κήπους, κι αυτή είναι η δύναμη της λογοτεχνικής προσφοράς του.

Ήδη από το πρώτο του μυθιστόρημα, τον Αστερισμό Ζωτικών Φαινομένων (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), ο Anthony Marra (Ουάσινγκτον, 1984) έπεισε τόσο το λεγόμενο ευρύ κοινό όσο και τους λεγόμενους λίαν απαιτητικούς αναγνώστες για τι λογής θαύματα είναι ικανός ένας άνθρωπος προικισμένος με ταλέντο —όλοι ξέρουμε ότι δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι το ταλέντο, αλλά ευτυχώς κάμποσοι διατηρούμε την άδολη ικανότητα να το αναγνωρίζουμε περίπου όπως τον έρωτα, με την πρώτη ματιά—, και μάλιστα με ταλέντο που ξέρει να περιπλανιέται γόνιμα στο παρελθόν της λογοτεχνίας, στο χάος των διαδόσεων και των θρύλων, στις ιστορίες που ακούει κανείς στα καπηλειά της δυστυχίας, και παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι διατεθειμένοι να διηγηθούν φρίκες/βάσανα/λαχτάρες/έρωτες/γεννητούρια/θανάτους/αναστάσεις. Ο Marra έχει αυτί.

Μουσικό αυτί. Εξ ου και η συμμετρική διευθέτηση των εννέα ιστοριών που συνθέτουν (μουσικά), το μυθιστόρημά του (διότι, ας το ξαναπούμε, περί μυθιστορήματος πρόκειται), σε δύο πλευρές όπως στους δίσκους βινυλίου. Που παίζονται πρώτη η Πλευρά Α´ και κατόπιν η Πλευρά Β´, με ένα Διάλειμμα όμως, το οποίο τις συνενώνει, δεν δημιουργεί χάσμα ή χάσιμο αλλά ακριβώς συνένωση. Τέσσερα τραγούδια/ιστορίες η Πλευρά Α´: 1. Η λεοπάρδαλη (Λένινγκραντ, 1937), 2. Εγγονές (Κιρόφσκ, 1937-2013), 3. Γραφείο Ταξιδίων του Γκρόζνι (Γκρόζνι, 2003), 4. Αιχμάλωτος του Καυκάσου (Υψίπεδα της Τσετσενίας, 2000). Τέσσερα τραγούδια/ιστορίες και η Πλευρά Β´: 1. Λύκος του Λευκού Δρυμού (Κιρόφσκ, 1999), 2. Παλάτι του λαού (Αγία Πετρούπολη, 2001), 3. Μια περιοδική έκθεση (Αγία Πετρούπολη, 2011-2013), 4. Το τέλος (Διάστημα, έτος άγνωστο). Και, Διάλειμμα: Ο Τσάρος της αγάπης και της τέκνο (Αγία Πετρούπολη, 2001 — Κιρόφσκ, Δεκαετία του 1990). Παρεμπιπτόντως, θυμίζω ότι έτσι, σαν δίσκο LP, είχε διευθετήσει το αφηγηματικό υλικό του και ο αείμνηστος Χρήστος Βακαλόπουλος στις Νέες Αθηναϊκές Ιστορίες (εκδ. Εστία, 1988), με τη διαφορά ότι, εν προκειμένω, κάθε πλευρά είχε πέντε τραγούδια/ιστορίες, και δεν υπήρχε διάλειμμα.

alt
    Ο Anthony Marra
 

Οι εννέα ιστορίες του Marra είναι γεμάτες βία — η βία του ζωγράφου-λογοκριτή που αφαιρεί και το παραμικρό ίχνος ζωής από εκείνους που έχουν πέσει σε δυσμένεια και αφανίζονται με συνοπτικές διαδικασίες κατά την περίοδο των εκκαθαρίσεων μετά την περιβόητη «ανεξιχνίαστη» δολοφονία του Κίροφ (1934), η βία της ανήλικης που καταδίδει την ίδια της τη μάνα, για να υποστεί, με τη σειρά της, τη βία του τραγικού της πατέρα όταν τη σέρνει στον τόπο εξόντωσης της μάνας της, η βία του γκάνγκστερ και μισθοφόρου που έχει προηγουμένως γευτεί τη βία ενός πανίσχυρου διεφθαρμένου συστήματος, το οποίο του στερεί κάθε άλλη προοπτική πέρα από τη χρήση βίας, η βία της καλλονής που πατάει, θέλει-δε-θέλει πάνω σε πτώματα προκειμένου να αναρριχηθεί σε μια κορυφή στην οποία, βέβαια, δεν θα μείνει και πολύ, η βία που βασιλεύει στο Γκρόζνι της Τσετσενίας, στο Λένινγκραντ, στον Αρκτικό Κύκλο, στη δεκαετία του 1990, το 2001, το 1937, το 2013, αλλά και στον άχρονο χώρο των ονείρων, και στο απροσδιόριστο διάστημα, παντού και πάντοτε, πότε έτσι και πότε αλλιώς.

«Χρειάζεται όλη η κρατική εξουσία για να διαγράψει ένα πρόσωπο, αλλά μόνο το σφάλμα ενός ατόμου —αν έτσι λένε τώρα τη μνήμη— για να το διασώσει».

Οι εννέα ιστορίες του Marra είναι γεμάτες με αντίδοτα που αντιμάχονται τη βία — το αντίδοτο του άξαφνα εξοπλισμένου με ιδιοφυΐα πείσματος να επιμείνεις στην ανθρώπινη διάσταση και να μην αποκτηνωθείς απολύτως, όπως συμβαίνει με τον ζωγράφο-λογοκριτή, ο οποίος συλλαμβάνει την ιδέα να ενθέσει σε κάθε φωτογραφία που λογοκρίνει την εικόνα του αδελφού του που έχει κηρυχθεί «ένοχος θρησκευτικού ραντικαλισμού» και έχει εξαφανιστεί από παντού και το παραμικρό ίχνος του, το αντίδοτο του έρωτα και της αγάπης που παίρνει τα ηνία και σώζει την όραση μιας επιμελήτριας εκθέσεων, θύματος βομβαρδισμού της Τσετσενίας από τους Ρώσους, το αντίδοτο της απείθειας στην ίδια σου την προκαθορισμένη από τα γεγονότα διαδρομή και η μεταστροφή σου από φονική μηχανή σε ακτήμονα καλλιεργητή για λογαριασμό του υποτιθέμενου, και επιβεβλημένου, από τα γεγονότα πάντα, εχθρού σου. Και ούτω καθεξής. Βία και αντίδοτο, ιδού η διαλεκτική του Marra στον Τσάρο της αγάπης και της τέκνο (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος). Και φοβάμαι πως αν πω κι άλλα τέτοια, ίσως κάτι αφαιρέσω από την απόλαυση του αναγνώστη.

Περιορίζομαι, λοιπόν, στην παράθεση ορισμένων φράσεων που δείχνουν τον συνδυασμό φαντασίας, ευρυμάθειας, ακρίβειας, ιστορικής γνώσης, χιούμορ, και μεθόδου του Marra, και σε μία συνοπτική κατακλείδα, τύπου «στάτους στο φέισμπουκ».

Οι φράσεις:        

→  Χρειάζεται όλη η κρατική εξουσία για να διαγράψει ένα πρόσωπο, αλλά μόνο το σφάλμα ενός ατόμου —αν έτσι λένε τώρα τη μνήμη— για να το διασώσει (σ. 65, δικά μου τα πλάγια).
→  Το σύμπαν μπορεί να είναι παγερό, σκοτεινό και αδιάφορο, αλλά στο πανεπιστήμιο παίρνεις ναρκωτικά όλη νύχτα και κοιμάσαι όλη μέρα. Γράφω τη διατριβή μου. Πάνω στις Ιστορίες της Οδησσού. Έχω βρει τον τίτλο, «Μπαμπαλίσματα του Μπάμπελ», αλλά τίποτ᾽ άλλο. (σ. 169).
→  Η μετατροπή τού θα μπορούσα να κάνω με το έκανα είναι η γραμματική της ενηλικίωσης (σ. 211).
→  Το γραφείο του χειρουργού ήταν ένας Γκέρχαρντ Ρίχτερ της δεκαετίας του ᾽70, ένα πλάνο που ήθελε ακόμα λίγο να περιστραφεί το δαχτυλίδι του φακού για να νετάρει (σ. 327).

Η κατακλείδα: Θαυμαστό γράψιμο. Θαυμαστή μετάφραση. Θαυμαστή έκδοση.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

altΟ τσάρος της αγάπης και της τέκνο
Anthony Marra
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος 2016
Σελ. 372, τιμή εκδότη €15,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ANTHONY MARRA

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ