alt

Για το μυθιστόρημα του Miguel Bonnefoy Το ταξίδι του Οκτάβιο (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, εκδ. Utopia).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στο δοκίμιό του «The Golden Alphabet» (Το χρυσό αλφάβητο) από τη συλλογή The Unexpected Universe (Το απροσδόκητο σύμπαν) ο ανθρωπολόγος και ποιητής Loren Eiseley γράφει: «Μην πιστεύετε αυτούς που μ’ όλη τους τη σοβαρότητα μας λένε ότι η γραφή ξεκίνησε με την οικονομία και την καταγραφή αγγείων με λάδι. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι μαντικό ζώο. Καθώς υστερεί στο ένστικτο, πρέπει να αναζητεί διαρκώς νοήματα. Λησμονούμε πως, σαν ένα παιδί, ο άνθρωπος ήταν αναγνώστης προτού να γράψει· ένας αναγνώστης αυτού που ο Coleridge αποκάλεσε κάποτε παντοδύναμο αλφάβητο του σύμπαντος. Πολύ παλιά, οι πρόγονοί μας ήξεραν, όπως ακόμα ξέρει ο Εσκιμώος, ότι μια οδηγία υπάρχει κρυμμένη μες στη θύελλα ή στο χορό του σέλαος. Ότι το μέλλον μπορεί να ιδωθεί σ’ εικόνες αποτυπωμένες στο τοίχωμα μιας σπηλιάς ή στις ραγισματιές που ένας σαμάνος τις ερμηνεύει στην καμένη ωμοπλάτη ενός λαγού. Ως και το πέταγμα των πουλιών είναι μια γραφή προς ανάγνωση».

Ο Οκτάβιο, ο ήρωας του μυθιστορήματος Το ταξίδι του Οκτάβιο του Miguel Bonnefoy, όμορφα μεταφρασμένου από τη Σοφία Διονυσοπούλου, είναι αναλφάβητος. Σε μια σκηνή ταυτόχρονα συγκινητική κι αστεία, προς την αρχή του βιβλίου, ένας γιατρός τον επισκέπτεται. Έχει ξεχάσει το σημειωματάριό του, αλλά μάταια ζητάει απ’ τον Οκτάβιο χαρτί και μολύβι. Τέλος, του γράφει τη συνταγή με κάρβουνο πάνω σ’ ένα τραπέζι και του λέει να την αντιγράψει και να πάει στο φαρμακοποιό. Ο Οκτάβιο έπειτα φορτώνεται το τραπέζι με τα ακατανόητα σημάδια και ξεκινάει. Στο δρόμο συναντά τρεις άντρες που του ζητούν να τους δανείσει το τραπέζι για να παίξουν μια παρτίδα ντόμινο· έπειτα ένα παιδί ανεβαίνει στο τραπέζι για να πιάσει την μπάλα του από μια σκεπή· με τα πόδια του τραπεζιού ο Οκτάβιο αποκρούει δυο σκυλιά που του χιμούν. Όταν τέλος φτάνει στο φαρμακείο, η συνταγή έχει σβηστεί.

Η γραφή υπάρχει πριν απ’ το γράψιμό της. Στην περιπλάνησή του, με τις λογής λογής μαγικές και συναρπαστικές της περιπέτειες, ο Οκτάβιο βρίσκεται σε μια σπηλιά με σύμβολα στους τοίχους, με παραστάσεις ζώων κι αστεριών, που όμως δεν είναι καμωμένες από χέρι ανθρώπου.

Ο Οκτάβιο ντρέπεται για τον αναλφαβητισμό του, προσπαθεί πάση θυσία να τον κρύψει, φτάνοντας μέχρι το σημείο να πληγώνει ο ίδιος το χέρι του και να το δένει, για να ’χει μια δικαιολογία, που δεν μπορεί να γράψει. Στο τέλος μαθαίνει γραφή – όμως, πόσο αναλφάβητος ήταν προτού να μάθει πώς να γράφει; Ο συγγραφέας Bonnefoy νιώθει πως για τον ήρωά του ισχύει ό,τι λέει για τη γραφή ο Eiseley. Κάπου στο Ταξίδι του Οκτάβιο λέγεται: «Ο Οκτάβιο ήξερε να διαβάσει την παρουσία των πουλιών από τα ίχνη των ποδιών τους, τους αρουραίους από τα περιττώματά τους, τα μουλάρια από τ’ αποτυπώματα που άφηναν οι οπλές τους».

Η γραφή υπάρχει πριν απ’ το γράψιμό της. Στην περιπλάνησή του, με τις λογής λογής μαγικές και συναρπαστικές της περιπέτειες, ο Οκτάβιο βρίσκεται σε μια σπηλιά με σύμβολα στους τοίχους, με παραστάσεις ζώων κι αστεριών, που όμως δεν είναι καμωμένες από χέρι ανθρώπου: «Μυριάδες γενιές του φυτικού βασιλείου είχαν γευτεί αυτή την πέτρα, την ψυχρή ετούτη τροφή, καλύπτοντας με βρύα το έδαφος, με φτέρες τις γωνιές, ασκώντας νόμιμη κατοχή. Έτσι, στο Καμπανέρο η γραφή δεν είχε γεννηθεί από τον άνθρωπο. Είχε γεννηθεί από αυτή την άλογη Φύση, που τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει την τροπική της δίψα για γιγάντωση, για εξάπλωση, μεγέθυνση μέσα σε μιαν άμετρη μέθη. Είχε γεννηθεί από εκείνη τη φρενίτιδα που σε κάνει να πέφτεις στα γόνατα μπροστά σε κάθε αφθονία, σε κάθε υπερβολή. Είχε γεννηθεί από τη μυρωδιά του αλατιού που φέρνει ο άνεμος απ’ τον ωκεανό και την επιβλητική μορφή της κορυφής Χιλάρια, είχε γεννηθεί εδώ, στην παράκτια οροσειρά της Βενεζουέλας, στα κατάπυκνα δάση του Σαν Εστεμπάν».

Και η τέχνη του λόγου έχει ήδη υπάρξει πριν από τις λέξεις. Στη θέα αυτού του βιβλίου της φύσης μες στη σπηλιά, μια τελευταία ανακάλυψη περιμένει τον αναλφάβητο που πόθησε να διδαχτεί τη γραφή: «Ο Οκτάβιο ανακάλυπτε επιτέλους τη γέννηση της λογοτεχνίας, που την είχε αναζητήσει στα αναλόγια της εκκλησίας και στη διδασκαλία της Βενεζουέλας [πρόσωπο στο μυθιστόρημα κι όχι η χώρα]. Αυτό το μεγάλο βιβλίο είχε παραμείνει κλειστό για πάνω από μία χιλιετία. Είχε αντισταθεί στον χρόνο σαν την πέτρα. Η λογοτεχνία λοιπόν δεν ήταν παρά μία πέτρα».

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

altΤο ταξίδι του Οκτάβιο
Miguel Bonnefoy
Μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου
Utopia 2016
Σελ. 144, τιμή εκδότη €12,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ