othon nikolaidis gothic stories

Για την ανθολογία «Γοτθικές Ιστορίες από Μοντέρνες Συγγραφείς» (μτφρ. Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά, εκδ. Ars Nocturna).

Της Διώνης Δημητριάδου

Την ενδιαφέρουσα άποψη για τη Γοτθική Λογοτεχνία μεταφέρει η Μαρία Γιακανίκη στην πολύ κατατοπιστική της Εισαγωγή στις Γοτθικές Ιστορίες από μοντέρνες συγγραφείς: «[…] η γοτθική λογοτεχνία θεωρείται από τη σύγχρονη κριτική ως ένα είδος που διαχρονικά εξερευνά τη “σκοτεινή” και αθέατη πλευρά του ανθρώπινου ψυχισμού, αλλά και που ασκεί κριτική στα κοινωνικά στερεότυπα της εκάστοτε εποχής, συχνά αποκτώντας έναν ριζοσπαστικό χαρακτήρα». (Fred Botting, Gothic)

Συχνά η λογοτεχνία του υπερφυσικού συμβάδιζε με κοινωνικές αναστατώσεις (κυρίως στον 18o αιώνα), προβληματίζοντας τους αναγνώστες ως προς τον βαθμό που αυτοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ανατροπή των παλαιών δομών. Έτσι, μέσω της γραφής, το κοινωνικό τραύμα έβρισκε τη λογοτεχνική του, τη μυθοπλαστική μορφή και γινόταν περισσότερο αντιμετωπίσιμο.

Ενδιαφέρουσα πράγματι η άποψη για τη λογοτεχνία του υπερφυσικού που, εκτός από τη συγκινησιακή φόρτιση του αναγνώστη όταν αυτός συναντιέται με τον τρόμο της αφήγησης, έχει να προσφέρει το δικό της βάρος στον κοινωνικό χαρακτήρα της λογοτεχνίας, στην αποτύπωση κάθε φορά της κοινωνικής εκείνης συνιστώσας που διαφοροποιείται από τον συρμό και προτείνει μια εναλλακτική οπτική στις καταστάσεις και στις νοοτροπίες. Συχνά η λογοτεχνία του υπερφυσικού συμβάδιζε με κοινωνικές αναστατώσεις (κυρίως στον 18o αιώνα), προβληματίζοντας τους αναγνώστες ως προς τον βαθμό που αυτοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ανατροπή των παλαιών δομών. Έτσι, μέσω της γραφής, το κοινωνικό τραύμα έβρισκε τη λογοτεχνική του, τη μυθοπλαστική μορφή και γινόταν περισσότερο αντιμετωπίσιμο. Αυτό θα ήταν εφικτό, ακόμη κι αν δεχθούμε την έτσι κι αλλιώς εκτονωτική δράση του τρόμου στην ψυχολογία του ανθρώπου όχι τόσο από την επιφανειακή αντίδραση στις φρικιαστικές σκηνές αλλά από τη συνειδητοποίηση του ένδον ευρισκομένου τέρατος που δυνάμει ελλοχεύει πίσω από τα αγαθά προσωπεία. Στην αυγή του 20ού αιώνα, εποχή συγκρούσεων και μιας διευρυμένης αμφισβήτησης των στερεοτύπων σε όλους τους τομείς της ζωής, ο μοντερνισμός ως γενικότερη θεωρία άγγιξε και τη λογοτεχνία του φανταστικού, προωθώντας τις νέες ιδέες και αμφισβητώντας τα παραδοσιακά σχήματα.

Οι γυναίκες συγγραφείς ήταν αυτές που, πέρα από τη δημιουργία ενός σκηνικού τρόμου, θέλησαν να σχολιάσουν με έναν έμμεσο τρόπο, συνήθη στη λογοτεχνία, τις συνθήκες της ζωής που απαιτούσαν αλλαγή, για παράδειγμα τις προσχηματικές σχέσεις που συντηρούσαν τον θεσμό του γάμου ή την ανισότητα των δύο φύλων στις διαπροσωπικές και στις κοινωνικές σχέσεις. Στον τόμο με τις Γοτθικές Ιστορίες ανθολογούνται διηγήματα από δεκαέξι γυναίκες συγγραφείς του 20ού αιώνα που χρονολογούνται από το μεταίχμιο της βικτοριανής και της μοντέρνας εποχής (η πρώτη ιστορία δημοσιεύθηκε το 1895) και φθάνουν μέχρι τη δεκαετία του ’50. Συγκεκριμένα έχουμε, σε χρονολογική σειρά πρώτης δημοσίευσης, διηγήματα των: Violet Hunt, Virginia Woolf, Edna W. Underwood, Olivia H. Dunbar, Henrietta D. Everett, Ellen Glasgow, Agatha Christie, May Sinclair, Cynthia Asquith, Edith Wharton, Daphne du Maurier, Marjorie Bowen, D.K. Broster, Elizabeth Bowen, Shirley Jackson, Karen Blixen. Η μετάφραση έγινε από επίσης γυναίκες μεταφράστριες: Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά.

Τα θέματα που απασχολούν τις συγγραφείς ποικίλλουν ως προς τον τρόπο που κινητοποιούν το αίσθημα του τρόμου: νεκρανάσταση, μυστηριακή βίωση διπλής ταυτότητας, θανάτωση/απαθανάτιση μέσω της τέχνης, εμφανίσεις φαντασμάτων, ανεξήγητες παρουσίες, ψυχικά νοσήματα, ανάκληση πνευμάτων, στοιχειωμένοι χώροι, βαμπιρικές παρουσίες, υπερφυσικές ανεξέλεγκτες δυνάμεις, διαισθητικές ικανότητες, παράξενες μεταμορφώσεις, επιστροφή από τον Άλλο Κόσμο, οπτασίες κλπ. Μέσα, ωστόσο, σ’ αυτή τη θεματική και πίσω από την εστίαση στο υπερφυσικό και το τρομακτικό, βλέπουμε και την τοποθέτηση στα προβλήματα (προσωπικά και κοινωνικά), η μνεία των οποίων αποτυπώνει και την αλλαγή της εποχής: συναισθηματική αποξένωση των ανθρώπων, ισοπέδωση της προσωπικότητας της γυναίκας, αντίδραση στα κυρίαρχα πρότυπα καταξίωσης, αξιακή αποσύνθεση της κοινωνίας, εισχώρηση των ψυχαναλυτικών θεωριών στη μυθοπλασία, αμφισβήτηση του παραδοσιακού μοτίβου της ασφαλούς έγγαμης ζωής, στροφή του ενδιαφέροντος στην παιδική ψυχολογία, επίδραση του πολέμου στην ψυχολογία των ανθρώπων, τρομακτική δράση του συλλογικού υποσυνειδήτου, ψυχολογία της μάζας κλπ.

Μέσα, ωστόσο, σ’ αυτή τη θεματική και πίσω από την εστίαση στο υπερφυσικό και το τρομακτικό, βλέπουμε και την τοποθέτηση στα προβλήματα (προσωπικά και κοινωνικά), η μνεία των οποίων αποτυπώνει και την αλλαγή της εποχής.

Είναι, νομίζω, αξιοπρόσεκτο το γεγονός πως όλα τα παραπάνω δεν αναλύονται μέσα στο εύρος μιας μεγάλης αφήγησης, ενός μυθιστορήματος δηλαδή, αλλά χωρούν στη μικρή φόρμα του διηγήματος. Και αν για το θέμα της πρόκλησης του τρόμου από το υπερφυσικό στοιχείο αρκεί (όπως έχει αποδειχθεί από τους μεγάλους μάστορες της γραφής) το ελάχιστο σε έκταση διήγημα, δεν θα λέγαμε ότι το ίδιο εύκολα ισχύει αυτό και για τον σχολιασμό (άμεσο ή έμμεσο) των κοινωνικών προβλημάτων. Εκεί απαιτείται η τέχνη της γραφής από τη μια αλλά και η ευρύτητα του πνεύματος από την άλλη, ώστε να προλάβει μέσα στη μικρή φόρμα να γίνει αντιληπτή η διάθεση του γράφοντος να θίξει τα κακώς κείμενα. Εύστοχη, επομένως, η επιλογή της συγκεκριμένης έκδοσης να ανθολογήσει από τις σύντομες γραφές των συγγραφέων.

Μιλώντας για την έκδοση, θα πρέπει να αναφερθεί η αρτιότητα και η αισθητική του βιβλίου. Με την εμπεριστατωμένη της Εισαγωγή η Μαρία Γιακανίκη (η οποία μεταφράζει και μερικά από τα διηγήματα) μας εισάγει στον κόσμο του υπερφυσικού στη λογοτεχνία, μας δίνει πληροφορίες για τις συγγραφείς και το έργο τους, για την υπόθεση των διηγημάτων που ανθολογούνται, παραθέτοντας ταυτόχρονα και ικανή βιβλιογραφία. Αισθητικά η έκδοση μας χαρίζει ένα ατμοσφαιρικό εξώφυλλο (με εικαστικό του Όθωνα Νικολαΐδη και δημιουργικό του Βίκτωρα Μελίστα) και εισαγωγικά στο κάθε διήγημα από έναν πίνακα ζωγραφικής, που δημιουργεί την κατάλληλη είσοδο στο κείμενο. Η προσεγμένη σελιδοποίηση οφείλεται στην Τέτη Σώλου.

Και ένα τελευταίο σχόλιο το οποίο αφορά τις μεταφράσεις των διηγημάτων. Είναι μία συλλογική έκδοση και σαν τέτοια στεγάζει μέσα της διαφορετικές μεταφραστικές γραφές/απόψεις. Θεωρώ πως αυτό συνιστά πλούτο αναγνωστικό που προσθέτει ακόμη ένα συν στη συγκεκριμένη έκδοση. Στην πρόσληψη της ξένης λογοτεχνίας μετράει πολύ η απόδοση από τον μεταφραστή για την ανάδειξη του έργου. Μια άστοχη απόδοση καταδικάζει το έργο στην αφάνεια, μια προσεγμένη και (κυρίως) εμπνευσμένη αναδεικνύει την αξία του και το εμπλουτίζει. Εδώ, λοιπόν, έμπειρες μεταφράστριες αναμετρώνται με τις πρωτότυπες γραφές και κερδίζουν το στοίχημα: δεκαέξι αξιοδιάβαστες ιστορίες, που θα συγκινήσουν κάθε αναγνώστη-φίλο της λογοτεχνίας του υπερφυσικού.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Ο βιωμένος χρόνος» (εκδ. ΑΩ).

altΓοτθικές Ιστορίες
Από Μοντέρνες Συγγραφείς
Μτφρ. Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά
Ανθολόγηση, επιμέλεια, εισαγωγή Μαρία Γιακανίκη
Ars Nocturna 2018
Σελ. 364, τιμή εκδότη €16,96

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

Για το μυθιστόρημα του Κερτ Βόννεγκατ [Kurt Vonnegut] «Το πρωινό των πρωταθλητών» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου με πρωταγωνιστή τον Μπρους Γουίλις. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

Για το βιβλίο του Τζο Νέσμπο [Jo Nesbo] «Το Νυχτόσπιτο» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Η νύχτα των ζωντανών νεκρών» του Τζορτζ Ρομέρο, η οποία αναφέρεται (μεταξύ άλλων) στο βιβλίο. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου ...

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

Για το μυθιστόρημα του Πολ Λιντς [Paul Lynch] «Το τραγούδι του προφήτη» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Γιώργος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg) που έλαβε το 2023 το Βραβείο Booker. Κεντρική εικόνα: από τη δυστοπική ταινία «The Hunger Games». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθεί η μικρή λίστα για κάθε κατηγορία. μαζί με τους νικητές καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ