othon nikolaidis gothic stories

Για την ανθολογία «Γοτθικές Ιστορίες από Μοντέρνες Συγγραφείς» (μτφρ. Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά, εκδ. Ars Nocturna).

Της Διώνης Δημητριάδου

Την ενδιαφέρουσα άποψη για τη Γοτθική Λογοτεχνία μεταφέρει η Μαρία Γιακανίκη στην πολύ κατατοπιστική της Εισαγωγή στις Γοτθικές Ιστορίες από μοντέρνες συγγραφείς: «[…] η γοτθική λογοτεχνία θεωρείται από τη σύγχρονη κριτική ως ένα είδος που διαχρονικά εξερευνά τη “σκοτεινή” και αθέατη πλευρά του ανθρώπινου ψυχισμού, αλλά και που ασκεί κριτική στα κοινωνικά στερεότυπα της εκάστοτε εποχής, συχνά αποκτώντας έναν ριζοσπαστικό χαρακτήρα». (Fred Botting, Gothic)

Συχνά η λογοτεχνία του υπερφυσικού συμβάδιζε με κοινωνικές αναστατώσεις (κυρίως στον 18o αιώνα), προβληματίζοντας τους αναγνώστες ως προς τον βαθμό που αυτοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ανατροπή των παλαιών δομών. Έτσι, μέσω της γραφής, το κοινωνικό τραύμα έβρισκε τη λογοτεχνική του, τη μυθοπλαστική μορφή και γινόταν περισσότερο αντιμετωπίσιμο.

Ενδιαφέρουσα πράγματι η άποψη για τη λογοτεχνία του υπερφυσικού που, εκτός από τη συγκινησιακή φόρτιση του αναγνώστη όταν αυτός συναντιέται με τον τρόμο της αφήγησης, έχει να προσφέρει το δικό της βάρος στον κοινωνικό χαρακτήρα της λογοτεχνίας, στην αποτύπωση κάθε φορά της κοινωνικής εκείνης συνιστώσας που διαφοροποιείται από τον συρμό και προτείνει μια εναλλακτική οπτική στις καταστάσεις και στις νοοτροπίες. Συχνά η λογοτεχνία του υπερφυσικού συμβάδιζε με κοινωνικές αναστατώσεις (κυρίως στον 18o αιώνα), προβληματίζοντας τους αναγνώστες ως προς τον βαθμό που αυτοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ανατροπή των παλαιών δομών. Έτσι, μέσω της γραφής, το κοινωνικό τραύμα έβρισκε τη λογοτεχνική του, τη μυθοπλαστική μορφή και γινόταν περισσότερο αντιμετωπίσιμο. Αυτό θα ήταν εφικτό, ακόμη κι αν δεχθούμε την έτσι κι αλλιώς εκτονωτική δράση του τρόμου στην ψυχολογία του ανθρώπου όχι τόσο από την επιφανειακή αντίδραση στις φρικιαστικές σκηνές αλλά από τη συνειδητοποίηση του ένδον ευρισκομένου τέρατος που δυνάμει ελλοχεύει πίσω από τα αγαθά προσωπεία. Στην αυγή του 20ού αιώνα, εποχή συγκρούσεων και μιας διευρυμένης αμφισβήτησης των στερεοτύπων σε όλους τους τομείς της ζωής, ο μοντερνισμός ως γενικότερη θεωρία άγγιξε και τη λογοτεχνία του φανταστικού, προωθώντας τις νέες ιδέες και αμφισβητώντας τα παραδοσιακά σχήματα.

Οι γυναίκες συγγραφείς ήταν αυτές που, πέρα από τη δημιουργία ενός σκηνικού τρόμου, θέλησαν να σχολιάσουν με έναν έμμεσο τρόπο, συνήθη στη λογοτεχνία, τις συνθήκες της ζωής που απαιτούσαν αλλαγή, για παράδειγμα τις προσχηματικές σχέσεις που συντηρούσαν τον θεσμό του γάμου ή την ανισότητα των δύο φύλων στις διαπροσωπικές και στις κοινωνικές σχέσεις. Στον τόμο με τις Γοτθικές Ιστορίες ανθολογούνται διηγήματα από δεκαέξι γυναίκες συγγραφείς του 20ού αιώνα που χρονολογούνται από το μεταίχμιο της βικτοριανής και της μοντέρνας εποχής (η πρώτη ιστορία δημοσιεύθηκε το 1895) και φθάνουν μέχρι τη δεκαετία του ’50. Συγκεκριμένα έχουμε, σε χρονολογική σειρά πρώτης δημοσίευσης, διηγήματα των: Violet Hunt, Virginia Woolf, Edna W. Underwood, Olivia H. Dunbar, Henrietta D. Everett, Ellen Glasgow, Agatha Christie, May Sinclair, Cynthia Asquith, Edith Wharton, Daphne du Maurier, Marjorie Bowen, D.K. Broster, Elizabeth Bowen, Shirley Jackson, Karen Blixen. Η μετάφραση έγινε από επίσης γυναίκες μεταφράστριες: Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά.

Τα θέματα που απασχολούν τις συγγραφείς ποικίλλουν ως προς τον τρόπο που κινητοποιούν το αίσθημα του τρόμου: νεκρανάσταση, μυστηριακή βίωση διπλής ταυτότητας, θανάτωση/απαθανάτιση μέσω της τέχνης, εμφανίσεις φαντασμάτων, ανεξήγητες παρουσίες, ψυχικά νοσήματα, ανάκληση πνευμάτων, στοιχειωμένοι χώροι, βαμπιρικές παρουσίες, υπερφυσικές ανεξέλεγκτες δυνάμεις, διαισθητικές ικανότητες, παράξενες μεταμορφώσεις, επιστροφή από τον Άλλο Κόσμο, οπτασίες κλπ. Μέσα, ωστόσο, σ’ αυτή τη θεματική και πίσω από την εστίαση στο υπερφυσικό και το τρομακτικό, βλέπουμε και την τοποθέτηση στα προβλήματα (προσωπικά και κοινωνικά), η μνεία των οποίων αποτυπώνει και την αλλαγή της εποχής: συναισθηματική αποξένωση των ανθρώπων, ισοπέδωση της προσωπικότητας της γυναίκας, αντίδραση στα κυρίαρχα πρότυπα καταξίωσης, αξιακή αποσύνθεση της κοινωνίας, εισχώρηση των ψυχαναλυτικών θεωριών στη μυθοπλασία, αμφισβήτηση του παραδοσιακού μοτίβου της ασφαλούς έγγαμης ζωής, στροφή του ενδιαφέροντος στην παιδική ψυχολογία, επίδραση του πολέμου στην ψυχολογία των ανθρώπων, τρομακτική δράση του συλλογικού υποσυνειδήτου, ψυχολογία της μάζας κλπ.

Μέσα, ωστόσο, σ’ αυτή τη θεματική και πίσω από την εστίαση στο υπερφυσικό και το τρομακτικό, βλέπουμε και την τοποθέτηση στα προβλήματα (προσωπικά και κοινωνικά), η μνεία των οποίων αποτυπώνει και την αλλαγή της εποχής.

Είναι, νομίζω, αξιοπρόσεκτο το γεγονός πως όλα τα παραπάνω δεν αναλύονται μέσα στο εύρος μιας μεγάλης αφήγησης, ενός μυθιστορήματος δηλαδή, αλλά χωρούν στη μικρή φόρμα του διηγήματος. Και αν για το θέμα της πρόκλησης του τρόμου από το υπερφυσικό στοιχείο αρκεί (όπως έχει αποδειχθεί από τους μεγάλους μάστορες της γραφής) το ελάχιστο σε έκταση διήγημα, δεν θα λέγαμε ότι το ίδιο εύκολα ισχύει αυτό και για τον σχολιασμό (άμεσο ή έμμεσο) των κοινωνικών προβλημάτων. Εκεί απαιτείται η τέχνη της γραφής από τη μια αλλά και η ευρύτητα του πνεύματος από την άλλη, ώστε να προλάβει μέσα στη μικρή φόρμα να γίνει αντιληπτή η διάθεση του γράφοντος να θίξει τα κακώς κείμενα. Εύστοχη, επομένως, η επιλογή της συγκεκριμένης έκδοσης να ανθολογήσει από τις σύντομες γραφές των συγγραφέων.

Μιλώντας για την έκδοση, θα πρέπει να αναφερθεί η αρτιότητα και η αισθητική του βιβλίου. Με την εμπεριστατωμένη της Εισαγωγή η Μαρία Γιακανίκη (η οποία μεταφράζει και μερικά από τα διηγήματα) μας εισάγει στον κόσμο του υπερφυσικού στη λογοτεχνία, μας δίνει πληροφορίες για τις συγγραφείς και το έργο τους, για την υπόθεση των διηγημάτων που ανθολογούνται, παραθέτοντας ταυτόχρονα και ικανή βιβλιογραφία. Αισθητικά η έκδοση μας χαρίζει ένα ατμοσφαιρικό εξώφυλλο (με εικαστικό του Όθωνα Νικολαΐδη και δημιουργικό του Βίκτωρα Μελίστα) και εισαγωγικά στο κάθε διήγημα από έναν πίνακα ζωγραφικής, που δημιουργεί την κατάλληλη είσοδο στο κείμενο. Η προσεγμένη σελιδοποίηση οφείλεται στην Τέτη Σώλου.

Και ένα τελευταίο σχόλιο το οποίο αφορά τις μεταφράσεις των διηγημάτων. Είναι μία συλλογική έκδοση και σαν τέτοια στεγάζει μέσα της διαφορετικές μεταφραστικές γραφές/απόψεις. Θεωρώ πως αυτό συνιστά πλούτο αναγνωστικό που προσθέτει ακόμη ένα συν στη συγκεκριμένη έκδοση. Στην πρόσληψη της ξένης λογοτεχνίας μετράει πολύ η απόδοση από τον μεταφραστή για την ανάδειξη του έργου. Μια άστοχη απόδοση καταδικάζει το έργο στην αφάνεια, μια προσεγμένη και (κυρίως) εμπνευσμένη αναδεικνύει την αξία του και το εμπλουτίζει. Εδώ, λοιπόν, έμπειρες μεταφράστριες αναμετρώνται με τις πρωτότυπες γραφές και κερδίζουν το στοίχημα: δεκαέξι αξιοδιάβαστες ιστορίες, που θα συγκινήσουν κάθε αναγνώστη-φίλο της λογοτεχνίας του υπερφυσικού.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Ο βιωμένος χρόνος» (εκδ. ΑΩ).

altΓοτθικές Ιστορίες
Από Μοντέρνες Συγγραφείς
Μτφρ. Αγγέλα Γαβρίλη, Μαρία Γιακανίκη, Ειρήνη Μαντά, Αργυρώ Μαντόγλου, Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Έφη Φρυδά
Ανθολόγηση, επιμέλεια, εισαγωγή Μαρία Γιακανίκη
Ars Nocturna 2018
Σελ. 364, τιμή εκδότη €16,96

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ