alt

Για το βιβλίο της Άλις Όσβαλντ «Μνημείο Πεσόντων» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Μελάνι).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Ότι η ιστορία είναι ένας χώρος και ότι υπάρχουν πολλαπλές διαδρομές και διαφορετικές οπτικές μέσα σε αυτόν δεν είναι απαραίτητα κάτι το προφανές, σίγουρα όμως δεν είναι και κάτι το παράδοξο. Το ίδιο ισχύει και για τον μύθο και για το έπος – συμμετέχουν στη ίδια λογική που θέλει να υπάρχει μια οικονομία στην αναπαράσταση της βίας και της απώλειας, μία συγκεκριμένη αφαίρεση η οποία εξυπηρετεί έναν ηθικό κανόνα μακράς πνοής βασισμένο σε περιγράμματα του καλού και του κακού συνδεμένα σε μια διπλή, ταυτόχρονη κίνηση ηρωοποιήσης-απαξίωσης.

Από την άλλη, το ζήτημα των κυρίαρχων αναπαραστάσεων, των κεντρισμών στην προσέγγιση της ιστορίας, των αγκυλώσεων που μαστίζουν την ίδια τη λογική έχει απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί όλο και πιο έντονα τη σύγχρονη θεωρία, ειδικά τώρα που το διάγραμμα των διαχωρισμών και των εξαρτήσεων σε επίπεδο χωρών έχει αλλάξει ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες (τέλος του Ψυχρού Πολέμου, διαδικασίες απο-αποικιοκρατίας)· αλλά και σε επίπεδο κοινωνιών, επιτακτικά αιτήματα χειραφέτησης και κατοχύρωσης δικαιωμάτων από ομάδες και κινήματα υποκινούν συστηματικά και επίμονα μετατοπίσεις και αλλαγές εστίασης στο εσωτερικό της σύγχρονης ιστοριογραφίας.

Η Oswald υφαίνει τη δική της πλοκή μέσα από τη συνθετική της επιλογή να θέσει με όρους αλληλουχίας και αντιπαραβολής φωνές, παρομοιώσεις, αναμνήσεις, αλλά και μέσα από την αφαίρεση των συμφραζομένων που ίσως, μέσω της απουσίας τους, η συναίρεση του αρχαίου με το σύγχρονο και η διαχρονικότητα του κλασικού να γίνονται αντιληπτά πολύ πιο έντονα.

Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να δει κάποιος το Μνημείο Πεσόντων (Memorial, 2011) της Βρετανίδας Alice Oswald (γενν. 1966) την οποία συστήνει στο ελληνικό κοινό η Μυρσίνη Γκανά μέσα από μια εξαιρετική μετάφραση και μια περιεκτική εισαγωγή στην οποία η μεταφράστρια θέτει το ερώτημα της μνήμης του περάσματος από τη ζωή, ένα πέρασμα «σύντομο» και «απρόβλεπτο», αλλά και «μοναδικό» και «πολύτιμο». Ωστόσο, το ερώτημα της μνήμης εδώ είναι σύνθετο, δεν έχει να κάνει με τον μεμονωμένο θάνατο, αλλά με τη μαζικότητά του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η λήθη και η ανωνυμία εμφανίζονται κατά κανόνα ως φυσικές συνέπειες, και ενάντια σε αυτές έχουν αναπτυχθεί και συνεχίζουν να αναπτύσσονται στον χώρο της λογοτεχνίας και όχι μόνο διαδικασίες μνήμης και ταυτοποίησης που αποσκοπούν στην απόδοση δικαιοσύνης σε αυτό το άλλο της ιστορίας που αποσιωπείται, μια μορφή δικαιοσύνης που σε ένα ελάχιστο επίπεδο θέλει να περισώσει από την ανωνυμία, να προστατεύσει από την κοινοτοπία, να αναδείξει τον κυνισμό της λογιστική προσέγγισης της απώλειας, του θανάτου.

Το εγχείρημα της Oswald έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Η Oswald, στη δική της εισαγωγή, αναλύει τις προθέσεις της στη βάση ενός κρίσιμου διαχωρισμού: την Oswald την ενδιαφέρει η ατμόσφαιρα της Ιλιάδας και όχι η πλοκή, η ουσία και όχι η μεταμφίεση, οι βιογραφίες και όχι η δράση. Ωστόσο, η Oswald υφαίνει τη δική της πλοκή μέσα από τη συνθετική της επιλογή να θέσει με όρους αλληλουχίας και αντιπαραβολής φωνές, παρομοιώσεις, αναμνήσεις, αλλά και μέσα από την αφαίρεση των συμφραζομένων που ίσως, μέσω της απουσίας τους, η συναίρεση του αρχαίου με το σύγχρονο και η διαχρονικότητα του κλασικού να γίνονται αντιληπτά πολύ πιο έντονα.

Το προφορικό νεκροταφείο της Oswald ξεκινάει με εννιά στήλες: 214 ονόματα πεσόντων. «Ο πρώτος που πέθανε ήταν ο Πρωτεσίλαος». Για καθέναν πολεμιστή που μνημονεύεται, η Oswald αναφέρεται συνήθως στους ανθρώπους που μένουν πίσω και θρηνούν, περιγράφοντας ωμά τον τρόπο του θανάτου, ενταγμένο σε ένα φυσικό περιβάλλον, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις έχει τον χαρακτήρα επωδού, μια επωδός που μπορεί κάποιος να την αντιληφτεί και ως μια τελευταία αίσθηση,

Όπως μια σταγόνα από το χυμό του σύκου μες στο γάλα / μυστηριωδώς το πήζει / λες και μια σταγόνα λήθαργου πέφτει μες στον κουβά / και η γυναίκα που ανακατεύει / σταματά

ως ένα τελευταίο βλέμμα:

Όπως το αναπόδραστο μάτι / του αετού από ψηλά / κάτω από την ακτίνα του οποίου / ο γρήγορος σαν τη σκιά λαγός δεν καταφέρνει να κρυφτεί / μπρούμυτα στο χώμα / ενός φυλλώδους δάσους / αυτό το περιφερόμενο μάτι ρίχνει ένα βλέμμα / και σκοτώνει.

* Ο ΘΩΜΑΣ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ είναι συγγραφέας.

altΜνημείο Πεσόντων
Άλις Όσβαλντ
Μτφρ. Μυρσίνη Γκανά
Μελάνι 2018
Σελ. 106, τιμή εκδότη €10,60

alt

TA BIBΛIA ΤΗΣ ALICE OSWALD

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδη

...
«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

Για την ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη «Γυναικών τε, Ποίηση», (εκδ. Εύμαρος). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του Γιάννη Μόραλη «Νέα γυναίκα». 

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Παναγιώτου «Μύθοι για το τέλος του κόσμου» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γκάι Ντένινγκ. 

Γράφει η Ευσταθία Δήμου

Οι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ