alt

Για την ποιητική συλλογή της Πηνελόπης Γιώσα «Ανάδοχοι Καιροί» (εκδ. Γκοβόστης).

Του Φιλήμονα Καραμήτσου

Αν πατρίδα μας είναι η παιδική μας ηλικία, κατά τη γνωστή, εμφατική προσέγγιση, τότε η ποίηση θα μπορούσε να είναι και μία διαρκής επίκληση του παιδιού που ήμασταν, της αρχής, του κόσμου του αρχέγονου. Πρόκειται για ένα συνεχές ταξίδι μέσα στον χρόνο, από αυτό που γίναμε, σε αυτό που θέλαμε να γίνουμε, σε αυτό που ακόμα το ερώτημα «ποιος είμαι;» κρυβόταν πίσω από μεγάλα, ανοιχτά μάτια που ανακάλυπταν τη ζωή. Πρόκειται όμως και για ταξίδι χωρίς εχέγγυα, χωρίς εξασφαλίσεις. Κανείς προορισμός δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι εκεί που περιμένουμε. Κι αν ακόμα φτάσουμε, μπορεί όλα να έχουν μετακινηθεί αλλού.

Η ποίηση θα μπορούσε να είναι και μία διαρκής επίκληση του παιδιού που ήμασταν, της αρχής, του κόσμου του αρχέγονου. Πρόκειται για ένα συνεχές ταξίδι μέσα στον χρόνο, από αυτό που γίναμε, σε αυτό που θέλαμε να γίνουμε.

Η Πηνελόπη Γιώσα στην ποιητική της συλλογή Ανάδοχοι Καιροί αμφιβάλλει για τον κόσμο που ζει, είναι δύσπιστη, επιφυλακτική για τις μέρες που ζούμε, για το τώρα. Γι’ αυτό και τις βαφτίζει αυτές τις μέρες με μία αρνητική αμφισημία, όπως το «ανάδοχοι καιροί». Καιροί που έχουν αναλάβει να μας μεγαλώσουν, καιροί που ανέλαβαν το έργο της ενηλικίωσής μας. Αν όλα πήγαιναν όμως καλά, δεν θα είχε νόημα η αναφορά στην αναδοχή, ούτε καν θα σχολιάζαμε τους καιρούς που περνάνε. Το ταξίδι αρχίζει. Πρέπει να βρεθούν οι δεσμοί που μας κρατάνε, όχι δέσμιους αλλά δεμένους πάνω στην πορεία που χαράξαμε, που θα θέλαμε να είχαμε χαράξει, που παλεύουμε να χαράξουμε κόντρα στους δύστηνους καιρούς. Ο βίος όμως δεν έχει και πολλά να κρατηθεί. Σαν ένα καράβι, στο μόνο που μπορεί να υπολογίζει είναι η υδάτινη διαδρομή. Και στα πανιά, εκεί ψηλά, μην περιμένετε τίποτα καραβόπανα και πολύπλοκους κόσμους, παρά μόνο λέξεις κι αυτές ευάλωτες στους ανέμους. Και δεν είμαστε καν καράβια πολυταξιδεμένα. Ένα κορμί είμαστε που δοκιμάζεται στην κολύμβηση. Σε αυτή τη μεγάλη υδάτινη διαδρομή που ξεκινάει κυριολεκτικά μέσα στο νερό. Και η αρχή όλων, η πρώτη στιγμή που βγαίνουμε πάνω, για την πρώτη ανάσα μας. Με απασχολεί το ίδιο ακριβώς ερώτημα: Τι γίνεται μέσα στο ποτάμι που κυλάει.

Και μη μου πεις ξανά κολύμπι πως δεν ξέρεις
στη θάλασσα των ξεβρασμένων αναμνήσεων
πως θα πνιγείς
χωρίς μια νοσταλγία παροντική
να επιπλέει για να γραπωθείς
κίνητρο να σου δώσει για τη σωτηρία

Μεγαλώνουμε όμως όσο κολυμπάμε στη ζωή; Ξεπερνάμε την αθωότητα των πρώτων μας χρόνων; Και ποιο είναι το τίμημα της ωριμότητας; Για τους ευαίσθητους δέκτες των εξελίξεων, το ερώτημα παραμένει διαρκώς επίκαιρο. Και δεν μπορείς να μην παρατηρήσεις γρήγορα μια αίσθηση ασυνταξίας, έναν αναχρονισμό πότε πότε, στα κρυφά ίσως, ένα λάθος. Μέσα παιδί ακόμα, έξω ο κόσμος που γνωρίζει πια, που αποκαθηλώνει, ανοίγει τη σχισμή της ματαίωσης.

Κι εγώ να νιώθω μέσα μου
σαν το παιδί που ήμουνα στα δώδεκα
αυτό που παίζει με τις κούκλες
χτενίζει το μέλλον
ταΐζει τα όνειρα
φασκιώνει τις ρέουσες μέρες της αθωότητας
μην εισχωρήσει απ’ τη σχισμή λαθραία η γνώση
και συγκαούνε πρώιμα μαζί της

Η καθήλωση στον κόσμο του παιδιού, η διαρκής επίκληση του ερωτήματος “ποιος είμαι;” προκαλεί αμηχανία σε όσους έχουν αποφασίσει ποιοι είναι ή νομίζουν ότι έχουν αποφασίσει, προκαλεί ασυγχρονίες.

Το ότι θα μεγαλώσουμε είναι αναμφισβήτητο, βέβαιο. Σαν τα κόκαλά μας που πονάνε πια όταν αρρωσταίνουμε. Σαν το πρόσωπό μας που αλλάζει στον καθρέφτη, σαν το σώμα που δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι δικό μας. Αλλά πρέπει να μεγαλώσουμε, γιατί η καθήλωση στον κόσμο του παιδιού, η διαρκής επίκληση του ερωτήματος «ποιος είμαι;» προκαλεί αμηχανία σε όσους έχουν αποφασίσει ποιοι είναι ή νομίζουν ότι έχουν αποφασίσει, προκαλεί ασυγχρονίες. Κι αυτό είναι το ρίσκο της αυτοσυνειδησίας, το πρόβλημα της αυτογνωσίας. Μεγαλώνουμε και μαθαίνουμε πώς είναι η αληθινή ζωή. Ή μήπως δεν μεγαλώνουμε καλά, όταν για όλα είμαστε υποψιασμένοι πια, όταν όλα τα υπολογίζουμε, αλλά και όλα θέλουμε να τα κατακτήσουμε νομίζοντας ότι υπάρχουν κρυμμένα μονοπάτια και απόκρυφα μυστικά που θα μας αποκαλυφθούν; Η ανάγκη μας να καταλάβουμε τον κόσμο και να χειραφετηθούμε από τη βάσανο της άγνοιας μήπως οδηγεί ταυτόχρονα και στην αποκαθήλωση ενός σύμπαντος που το υπολογίζαμε σίγουρο;

Είμαι κι εγώ μια απ’ αυτές
μοναχική ψυχή που αμάρτησε
γιατί ορέχτηκε ανάβαση προς άγνωστα μονοπάτια
και τώρα κλαίουσα, περιπαθής
σε καθαρτήριο στροβιλίζεται αυτοσυνείδησης

Το ερώτημα της γνώσης είναι γεμάτο από εναλλακτικές διαδρομές απαντήσεων. Η αλήθεια πάντως είναι πως οι πολλές διαδρομές δεν οδηγούν πάντα και σε θετικά μονοπάτια. Οι απαντήσεις δεν είναι πάντα καλές, τις περισσότερες φορές ίσως δεν είναι καλές. Και δεν είναι θέμα οπτικής γωνίας, δεν φταίει κάποια εγγενής απαισιοδοξία μας που βλέπουμε τον κόσμο από τη λοξή πλευρά. Στο βασίλειο της Δανιμαρκίας τα πράγματα πάνε άσχημα κι ας ντύνονται οι άρχοντες τα όμορφα ρούχα της ευαρέσκειας. Ο κόσμος της αφθονίας είναι κι ο κόσμος της απληστίας αν σκάψεις λίγο πιο βαθιά. Ρίχνεις ένα κέρμα και πέφτουν να το πιάσουν όχι οι φτωχοί, αλλά εκείνοι με τα ακριβά κοστούμια. Γιατί αυτή είναι η φύση του κόσμου τους. Δεν θα αφήσουν τίποτα να πάει χαμένο. Και η πικρή εμπειρία του να ξέρω πώς λειτουργεί ο κόσμος, σημαίνει τελικά ότι νομιμοποιώ την απληστία. Πάλι καλά που μπορείς ακόμα να κρατήσεις μια απόσταση, να επικαλεσθείς τη μνεία του σαρκασμού.

Καλοτυχίζω τότε εγωπαθώς τον εαυτό μου
που μοίρασα κι απόψε το υστέρημά μου
σ’ αυτούς που πράγματι το ’χαν ανάγκη.

Μόνο που δεν τη γλιτώνεις. Σου μένει μια απογοήτευση για την πορεία του κόσμου, για την υπέρβαση των ορίων του κέρδους. Πολλά λεφτά, πολλή υποκρισία. Και πολύς ατομικισμός εκεί έξω.

Πλατιές βιτρίνες όπου κι αν κοιτάξεις
να καθρεφτίζονται τ’ απολειφάδια μιας ιδέας
σε φόντο απαστράπτοντος υλισμού
ματαιότητα πια να πιστεύεις σε κάθε ενέργεια
συλλογική.

Το κυριότερο όμως είναι η ματαίωση, η επίγνωση ότι τα όνειρά σου δεν θα εκπληρωθούν ποτέ. Κι αυτό σε στέλνει στα απόνερα του ταξιδιού, στη ματαιότητα. Θέλει προσοχή πια το ταξίδι, γιατί μπορεί να χαθείς στον δρόμο.

Τ’ ανεκπλήρωτα όνειρα πεθαίνουν πάντα
απόμερα
σαν γέρικα σκυλιά.
Μονάχα τ’ αλύχτισμα τις νύχτες
θυμίζει πως κάποτε υπήρξανε
ξεκουφαίνοντας τους εφιάλτες μας.

Τελικά η αμνησία είναι ένας μη τόπος, η λήθη είναι ένα ταξίδι χωρίς αρχή και τέλος, μια οδύσσεια που δεν φτάνεις πουθενά και κανείς δεν σε περιμένει.

Μία πυξίδα για να μη χάνεσαι είναι ο τόπος. Ο τόπος ως αντίστιξη ίσως, ο τόπος που του λείπει το πνεύμα της Μεσογείου, αλλά απέναντι τα Γιάννενα, που γίνονται πιο όμορφα ίσως όταν είσαι μακριά τους. Ο τόπος, αλλά και η μνήμη. Τελικά η αμνησία είναι ένας μη τόπος, η λήθη είναι ένα ταξίδι χωρίς αρχή και τέλος, μια οδύσσεια που δεν φτάνεις πουθενά και κανείς δεν σε περιμένει πουθενά. Οι άνθρωποι φεύγουν από έναν τόπο που δεν μπορεί να τους κρατήσει, από έναν τόπο χωρίς μνήμη, που αφήνει εκτεθειμένα τα μνήματα κι επιζητά τις «μονέδες ξένων περιηγητών» για να δικαιωθεί στον χρόνο.

Βρέχει
στους συλημένους τάφους των προγόνων
βρέχει και στα χαμόσπιτα
με λύσσα
να ξεπλυθούν τ’ ασπρόρουχα
απ’ όσο κορνιαχτό μάζεψε ο μόχθος
ν’ ασπρίσουνε τα αγάλματα
από συνθήματα οργής.

Ο τόπος, οι μνήμες και οι κεραίες πάντα ανοιχτές σε ευαισθησίες και ερεθίσματα. Καμία ματαίωση, κανένα αίσθημα απογοήτευσης δεν μπορεί να σε καταβάλει, δεν πρέπει να χειραγωγήσει το βλέμμα σου σε μια ζωή που δεν σταματά, που σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμα ανοιχτές υποθέσεις και προκλήσεις. Να εκλάβουμε έτσι τις περιηγήσεις, στην Κύπρο του συρματοπλέγματος, στο σπίτι της Άννας Φρανκ στο Άμστερνταμ, το ενοικιαζόμενο σπίτι που ψάχνει ένα άγγιγμα ενδιαφέροντος από τους πολλούς που περνάνε και ταυτίζεται, ξεχασμένο τις πιο πολλές φορές, με την πορεία της ζωής μας. Οι προσωπικές μνήμες ως μια διαδρομή με απώλειες που αναδύονται για να ξαναφαγωθούν με την τροφή της αυτοκριτικής ή της διαρκούς αναζήτησης του εαυτού. Και τελικά, είμαστε αυτά που κάνουμε ή αυτά που θυμόμαστε;

Μόνη τώρα, στις εσχατιές του κόσμου
ψάχνω να ’βρω το φταίξιμο
αν βρίσκεται στου έρωτα τη λάγνα φύση
ή στα δικά μου σημάδια ανυπακοής
στης μοίρας το τετελεσμένο.
Κι όσο η νύχτα προχωρά
προχωρώ κι εγώ μαζί της
στους δρόμους της επιστροφής
στραβά ρίχνοντας στον ώμο μου
Τις τσαλακωμένες απ’ τον χρόνο μνήμες.

Υπάρχει όμως ακόμα ένα περιθώριο, ας μην το παραβλέπουμε, ας μη λιγοψυχούμε μπροστά σε ό,τι έχει μείνει στις πτυχές των σεντονιών. Ο έρωτας είναι μια διαρκής παρακαταθήκη ανατροπής. Θεραπεύει τα τραύματα της απώλειας κι ας εκκολάπτει συχνά καινούργια, ανοίγει δρόμους εκεί που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τα περάσματα, κληρονομεί ανεπανάληπτες εμπειρίες ζωής. Μερικά γράμματα και επιστολές, άγνωστο αν έφτασαν ποτέ στον παραλήπτη. Θα άλλαζε κάτι άραγε αν συνεχιζόταν η επικοινωνία με τις επιστολές; Θα είχε πάρει άλλη διαδρομή η σχέση της Πολυδούρη με τον Καρυωτάκη; Η επίκληση ενός γράμματος παραμένει ένα διαρκές ρομαντικό διαπιστευτήριο της διαρκούς διαθεσιμότητας στο απρόοπτο του έρωτα, κόντρα στα εμπόδια και τις νόρμες σύγχρονων μοντέλων επαφής. Μπορούμε να ζήσουμε με το λίγο που μένει, εν τέλει; Μπορούμε, αναζητώντας όμως το ευρύχωρο του πολύ, τον ήλιο που θα λιάσει τις καρδιές μας, τις ακρογιαλιές της ζωής μας που θα αφήνουν χώρο να αναπνεύσουν και τα παραμύθια και οι ήρωες των παιδικών μας χρόνων.

* Ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ είναι δημοσιογράφος.

altΑνάδοχοι Καιροί
Πηνελόπη Γιώσα
Γκοβόστης 2016
Σελ. 64, τιμή εκδότη €5,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ