alt

Για την ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Δημητριάδη «Κυπαρίσσια» (εκδ. Γαβριηλίδη).

Του Γιώργου Βέη

Αποφθεγματικός ως κατά το πλείστον, αλλά όχι αλαζών, εμφανώς ανθρωποκεντρικός, αλλά όχι κοινότοπος, συνειδητά ελλειπτικός, ο στίχος επιδιώκει να μας δείξει εδώ πώς μπορούμε να συνυπάρξουμε με τις σκιές του παρελθόντος σε όντως ισότιμη βάση. Δηλαδή: «Ο γιος της πέθανε κι εκείνη ζει / ή εκείνη πέθανε κι ο γιος της ζει / ή κι οι δυο πεθάναν και τα δέντρα κρώζουν / Ρουφά η νύχτα το πικρό τραγούδι». Τα νήματα είναι εν τέλει αρραγή: η ζωή συνίσταται κυρίως από ένα τιμαλφές υλικό μνήμης. Τα πράγματα διαλάμπουν μέσα στην καθαρότητα της λυρικής φαντασίας. Εκεί δηλαδή όπου ακόμη κι αυτός ο θάνατος συνιστά επιτέλους διακονία καταλλαγής. Διακρίνω τα εξής χαρακτηριστικά: «Αγόρι ή άνδρας περπατάει στον δρόμο. Ψάχνει τη μάνα του ή την σκέφτεται. Η μάνα έρχεται από απέναντι. Διασταυρώνονται σιωπηλά, περνάει από μέσα του, δεν την γνωρίζει. Εκείνη τον νιώθει και τον φιλά. Κάτι απαλό του χαϊδεύει τη μνήμη, αύρα δροσίζει το μνήμα».

Συντεταγμένος σχεδόν μαθηματικά και τιμώντας τις αισθητικές αρχές, τις οποίες ο ίδιος έχει με την πάροδο των ετών θεσπίσει, ο δημιουργικός λόγος υποστηρίζει συνειδητά εδώ την πολιτική των λειτουργικών βελτιώσεων της θέασης τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού κόσμου.

Στη δε σημαίνουσα ενότητα με τίτλο «Φως και σκιές από όνειρα» ο βιβλικός Εκκλησιαστής είναι, μεταξύ άλλων, παρών, υπαγορεύοντας στάσεις, συμπεριφορές, πορίσματα ενός εμφανώς αναστοχαστικού βίου. Παραθέτω ενδεικτικά:

Το τίποτα ζει στην ψευδαίσθηση ότι είναι γαλάζιο, πολύ περισσότερο εμείς που δημιουργούμε τον ουρανό, τον θέλουμε στα μάτια μας γαλανό. Οι διάττοντες είναι σκιές, δείχνουν την αντίστιξη του φωτός, αρνητικό φιλμ μιας ασπρόμαυρης ιστορίας. Δοκίμασε να αγκαλιάσεις τον ουρανό, για να καταλάβεις τον άδειο μας κόσμο. Η πνιγηρή ουτοπία της σκέψης θέλει κάποιο θεό να ραντίζει με θραύσματα λήθης το σύμπαν. Σε λαμβάνω, αν με ακούς.

Ο τρόπος της λογοτεχνικής αποτύπωσης αφορά κυρίως στην άμεση παράθεση των κρισίμων εκείνων βιωματικών δεδομένων. Γι’ αυτό ακριβώς εκεί όπου άλλες και άλλοι θα δαπανούσαν αφειδώς λεκτικά σχήματα, ο έμφρων Βαγγέλης Δημητριάδης, τον οποίον διακρίνει συν τοις άλλοις μια άρτια φιλολογική κατάρτιση, αρκείται να επιλέξει μόνον τα αναγκαία της λυσιτελούς έκφρασης.

Συντεταγμένος σχεδόν μαθηματικά και τιμώντας τις αισθητικές αρχές, τις οποίες ο ίδιος έχει με την πάροδο των ετών θεσπίσει, ο δημιουργικός λόγος υποστηρίζει συνειδητά εδώ την πολιτική των λειτουργικών βελτιώσεων της θέασης τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού κόσμου. Χωρίς να περισπάται ή να παραποιεί το κεντρομόλο μήνυμά της, η τελική απόσταξη της γραφής διαρθρώνει με ενάργεια μορφώματα ύφους, τα οποία χαρακτηρίζει κυρίως το ευθύβολον των αφορισμών. Ιδεοληψίες, προκαταλήψεις και φενάκες της περιρρέουσας ατμόσφαιρας ακυρώνονται: το ρήμα αναδεικνύει το ήθος του παρατηρητή, ο οποίος ξέρει να διακρίνει το Νόημα πίσω και πέρα από τη Σύμβαση. Δεν καταφεύγει στην ειρωνεία ή στο σκώμμα. Του φτάνει ο ψίθυρος, ο φίλιος κι ο εγκρατής, που επιμένει στωικά να μας θυμίζει τη δυνατότητα της διαλεκτικής συνύπαρξης των αντιθετικών στοιχείων. Εξ ου και το συναινετικό εκείνο: «Ψέλλιζα το μοιρολόι τομή στη μοίρα. Κι ήταν το άμοιρο ρολόι σταματημένο όσο έπινα ρακή. Αυτόν τον ρόλο διάλεξα να υποδυθώ για να ταιριάζει στη μοιραία ωδή. Στην αλέα ένα αηδόνι παρωδεί».

Ο Βαγγέλης Δημητριάδης δεν αποστρέφεται τα ελάσσονα του βίου. Ίσως διότι εκεί εμφιλοχωρούν οι μείζονες σημασίες. Ό,τι δηλαδή φρονούν οι συνεπείς με τον εαυτό τους ποιητές. Συγκροτώντας μιαν ολική εικόνα του φαινομένου της ζωής, ο ποιητής, μαθαίνουμε στα Κυπαρίσσια, οφείλει να μελετήσει με τη δέουσα προσοχή τα χθαμαλά της καθημερινότητας. Διακρίνω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής και τα εξής ενδεικτικά:

Κρεμάω μια φωτογραφία σημαίνει καρφώνω τον χρόνο στον τοίχο. Προφανώς με καρφί. Στο σπίτι οι φωτογραφίες είναι κρεμασμένες ανάποδα. Τα πόδια πάνω, τα κεφάλια κάτω. Πραγματικό κρέμασμα. Μπορείς να καρφώσεις τον χρόνο και να μείνει ακίνητος; Όποιος εισέρχεται νιώθει πως μπαίνει σε σπίτι ανάποδα ή σε ανάποδο σπίτι. Κάτω τα κεραμίδια, πάνω το πάτωμα. Η υπόθεση πως βρίσκεται στο διάστημα, σε κενό αέρος και νεκρό χρόνο, είναι υπερβολή. Ωστόσο τα πρόσωπα εικονίζονται λογικά, χαρούμενα, σοβαρά, αιωρούνται ανύποπτα, χωρίς να φαντάζονται πως στη ζωή ανατρέπονται ακόμα και κείνα που τέλειωσαν.

Βεβαίως caritas sapientis, δηλαδή το μορφωτικό υπόβαθρο στέργει την ποιητική αναδίπλωση όποτε εκείνη θελήσει. Έτσι αναδεικνύεται επαρκώς, μεταξύ άλλων, τα στοιχεία της όποιας ιδιοπροσωπίας του. Κοντολογίς, το έκτο αυτό έργο του Βαγγέλη Δημητριάδη συνιστά μια περιεκτική, σαφώς ημερολογιακής υφής, εμπεριστατωμένη σπουδή μεταφορών, συνειρμών και αλληγοριών για κρίσιμα προσωπικές ή συλλογικές εμπειρίες. Η τέχνη της λεπτομέρειας εμφανής κι άλλο τόσο αποδοτική. Περισσότερο ακουστικός παρά εικονιστικός, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, ο ποιητής αποδεικνύει στο πλαίσιο των αποτελεσματικών λεκτικών εμπεδώσεων ότι γνωρίζει μετά από εξειδικευμένες ασκήσεις πώς να διασώζει και στη συνέχεια να διατηρεί αλώβητες τις οραματικές του αξίες. Ο απαραίτητος κειμενικός έλεγχος που εμφανώς προηγήθηκε αποφέρει και πάλι καρπούς: το ποίημα εγγυάται κατά κανόνα την εκφορά του συνολικού του μηνύματος.

* Στην κεντρική εικόνα απόσπασμα από τον πίνακα του Greg Morrisey Woman With Cypress.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.

altΚυπαρίσσια
Βαγγέλης Δημητριάδης
Γαβριηλίδης 2017
Σελ. 72, τιμή εκδότη €9,54

alt

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ