Για την ποιητική συλλογή της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου «Μεταπλάσματα» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Της Κούλας Αδαλόγλου

Να αρχίσουμε από τον τίτλο: Μεταπλάσματα, πολύ ιδιαίτερα γραμμένο στο εξώφυλλο. Σαν ψηφίδες, που θέλουν να ανατοποθετηθούν σε μια νέα ενότητα. «Μετάπλασμα», στον πληθυντικό κυρίως, σημαίνει ουσία χρήσιμη για τη βελτίωση των φυσικών και χημικών ιδιοτήτων του εδάφους, όπως είναι η άμμος, η άργιλος, ο ασβέστης, το λίπασμα κ.ά. «Μεταπλάθω»: μεταβάλλω κάτι σε κάτι άλλο, μετασχηματίζω, ανανεώνω (από λεξικό αρχαίων ρημάτων). Αυτή η συνεχής μεταβολή, ο μετασχηματισμός, πιθανότατα απεικονίζεται στο εξώφυλλο. Κομβικό ποίημα της συλλογής αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το «Κυάνωσις». Το ποιητικό υποκείμενο χρειάζεται να βρει μια νέα γραμματική. Για να εκφράσει το «αλλάττω» και το «αρμόττω». Για να επαναπροσδιορίσει και να μετα-πλάσει. Για ένα συντακτικό των ονείρων που θα ήθελε να διδάξει στο σχολείο σήμερα, για να ανακαλύψει –ή να μεταπλάσει– την τάξη του αύριο. Αυτοί οι βελτιωτές των ιδιοτήτων, όπως είπαμε πιο πάνω. Και οι ελκυστές, που μπορεί να οδηγήσουν στη μεταβολή.

Για το βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού «Αυτοπροσωπογραφία του λευκού - Ποιήματα-Στιγμιότυπα-Μεταγραφές» (εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Ενθυμούμενος την περιγραφή του Χομπς για την ανθρώπινη ζωή εκτός κοινωνίας, με την αξιοποίηση πέντε αλληλοσυνδεόμενων επιθέτων («μοναχική, φτωχή, απαίσια, κτηνώδης και σύντομη» - μια περιγραφή που ισχύει συχνά και εντός κοινωνίας), θα χρησιμοποιούσα επίσης πέντε επίθετα για να χαρακτηρίσω ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης ελληνικής ποίησης: στομφώδης, αφηρημένη, ομφαλοσκοπική, φιλοσοφίζουσα και μίζερη. Εδώ, θα προσπαθήσω να τεκμηριώσω αυτά τα επίθετα προσφεύγοντας σε ένα αντίθετο παράδειγμα, το πρόσφατο ποιητικό βιβλίο Αυτοπροσωπογραφία του λευκού του Χάρη Βλαβιανού (εκδ. Πατάκη, 2018), που αποφεύγει αποτελεσματικά τα πέντε προαναφερθέντα γνωρίσματα.

Λίγη ακόμα ποίηση

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Αληθεύει ότι ο ποιητής γράφει την ιστορία του σώματός του όπως αληθεύει, επίσης, ότι η ποίηση είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων. Αλλά και ένα κεράκι στο δάσος είναι η ποίηση, όπως διατεινόταν ο Άλλεν Γκίνσμπεργκ, καθώς και οξυγόνο αντιδιαστολής, όπως τόσο ακαριαία και αίθρια το διατύπωνε διαρκώς ο Νίκος Καρούζος. Ο σάκος εκστρατείας είναι γεμάτος, όλο το Μάρτιο, που είναι ο Παγκόσμιος Μήνας Ποιήσεως, με ποιητικές ανθολογίες και ποιητικές συλλογές.

Για την ποιητική συλλογή της Λιάνας Σακελλίου «Όπου φυσά γλυκά η αύρα» (εκδ. Gutenberg).

Της Κυριακής Αν. Λυμπέρη

Θα μπορούσε να ονομάζεται και «Πόρου εγκώμιον». Το ομώνυμο νησί εννοώ. Όπου, από ό,τι φαίνεται, κατάγεται η ποιήτρια και πανεπιστημιακός και της έχει χαρίσει στο παρελθόν στιγμές και φέτες ζωής τις οποίες θέλει να εγκολπώσει στη γραφή της και να τις αθανατίσει. Εξοφλώντας ταυτόχρονα ένα χρέος συναισθηματικό –όπως αφήνει να διαφανεί στον επίλογο– προς τον μακαρίτη πατέρα της, αφιερώνοντάς το όμως στον γιο της, σαν πολύτιμη παρακαταθήκη. Διότι οι ρίζες καλό είναι να συντηρούνται από γενιά σε γενιά. Άλλωστε στο τελευταίο ποίημα της συλλογής, η μητέρα κατονομάζεται ως «δέντρο της ζωής».

Ποίηση, πάντα, παντού.

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Ο Σάκος Εκστρατείας είναι τούτη τη φορά γεμάτος ποίηση, είναι ένας γυλιός φορτωμένος με ποιήματα. Αλλά και με αναμνήσεις. Η Νέα Εστία αφιερώνει το πιο πρόσφατο τεύχος της (#1875, Δεκέμβριος 2017) στη Γενιά του ᾽70, όπως την βάφτισε ο σέντερ φορ της εν λόγω γενιάς, ο Βασίλης Στεριάδης, ή «στραγάλι», όπως φώναζε τον Στεριάδη ο αυτοσχεδιαστής πιανίστας της τζαζ και συγγραφέας Σάκης Παπαδημητρίου.

Για την ποιητική συλλογή του Στέλιου Χουρμουζιάδη «Βερολίνο-Βρυξέλλες» (εκδ. Περισπωμένη).

Του Νίκου Φιλντίση

Από τον τίτλο κιόλας, η πρώτη ποιητική συλλογή του Στέλιου Χουρμουζιάδη σηματοδοτεί εμφανώς την έντονη προ-διάθεση για παιχνίδισμα με τις λέξεις. Ένα παιχνίδισμα ποιητικό και πολύγλωσσο, στο οποίο ασκείται –ίσως και υποβάλλεται αλύπητα– ο ποιητής προκειμένου να αποτυπώσει με φροντίδα αυτή την ιδιαίτερη σχέση του με τη λέξη, με την ηχητική και την πολυσημία της. Φυσικά, αυτός ο δεσμός δεν αποτελεί μιαν ανείδωτη πρωτοτυπία, όμως νομίζω θα ήταν αστοχία να μην αναφερθεί ο βαθμός της επιμέλειάς του σε όλο το βιβλίο, να μην εκληφθεί ως το εχέγγυο μιας ποιητικής τεχνικής. Ίσως να είναι και μια υπόσχεση για τα μέλλει γραφήναι.

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Ιωσήφ «Απόστιχα σιωπής» εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

«Οι ταξιδιωτικοί χώροι / … / αδιαφορούν για τις παρουσίες», τα καθίσματα τα σημαδεύουν οι τριβές «των περαστικών σωμάτων», ο χρόνος χαράζεται στις σκουριές των παλιών σταθμών, πλήθη ρέουν ενόσω αποχαιρετούν, και νομίζω ήδη στο τρίτο ποίημα του βιβλίου ο Χάρης Ιωσήφ ορίζει αυτό που πραγματικά τον απασχολεί, αυτό που θα ίσχυε ακόμα κι αν λύνονταν όλα τα άλλα: «Τα μέσα μεταφοράς / Που τώρα μάς απομακρύνουν / Προβάλλουν σε γυάλινα κάδρα / Τα στιγμιότυπα της πόλης // Πώς να ’ναι οι περαστικοί σου // Οι δικοί μου βιάζονται / Προς την κατεύθυνση / Του τελευταίου μας φιλιού / Αφού εκεί κρέμασα / Το νήμα που τους ενώνει // Σε ένα δρομολόγιο / Προσωπικής πορείας / Προς τις αλλεπάλληλες / Απώλειές σου».

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Ρηνιώτη «Μια βόλτα μόνο» (εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

Στο βιβλίο αυτό, η Ειρήνη Ρηνιώτη γιορτάζει την επιλογή της να ζει ως ποιήτρια, να καταλαβαίνει τον κόσμο μέσα από έναν κώδικα που έχει βρει στην ποίηση. Μια βόλτα μόνο λέγεται το βιβλίο κι αρχίζει με το ποίημα «Ποδηλασία», και με τον στίχο: «Άστραφτε το ποδήλατο στον ήλιο», μάλλον αναφορά στον ορισμό του Ανδρέα Εμπειρίκου: «Ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου». Ένα ποδήλατο που στίλβει, που αστράφτει στον ήλιο, αλλά κάτι που στίλβει ενδεχομένως καν δεν φαίνεται στο σκοτάδι.

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Γιαννάκη «Η αλφαβήτα των πραγμάτων» (εκδ. Μελάνι).

Του Κώστα Κουτσουρέλη

Ο Άρης Μπερλής, που πρόσφατα αποχαιρετήσαμε, στάθηκε μεγάλος λάτρης της ποίησης – ελληνικής και αγγλικής προ πάντων. Γνώριζε τα πάθη και τα παθήματά της σε βάθος, γνώριζε καλά και τα αδιέξοδά της τα σημερινά. Σ’ ένα σαρδόνιο κείμενό του προ καιρού είχε αραδιάζει κάμποσους λόγους για να απαντήσει σ’ ένα ερώτημα που κατά τ’ άλλα κανείς δεν του έθεσε: γιατί δεν γράφει ποίηση. Σε αντίθεση με το περίλαμπρο παρελθόν του, είχε πει, ο ποιητικός λόγος, «ιδιαίτερα στη σημερινή Ελλάδα είναι λόγος αναιμικό, εσωστρεφής, μαραζιάρης, βαρετός».

Για την ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα «Το ξυράφι του Όκαμ» (εκδ. Μικρή Άρκτος).

Του Ζαφείρη Νικήτα

Το Ξυράφι του Όκαμ, η δεύτερη συλλογή του Αλέξιου Μάινα, καταγράφει το εικοσιτετράωρο ενός ποιητή-αφηγητή. Αποτυπώνει τη διαρκή ροή της συνείδησής του μια ημέρα Πέμπτη στην Αθήνα της κρίσης. Ο ποιητής, επισημαίνει πλαγίως ο Μάινας, δεν κοιμάται ποτέ. Η μέρα του ξεκινά αχάραγα, στις 06:37 π.μ. με τις πρώτες γουλιές του καφέ και το κοφτερό ξύρισμα στο μπάνιο. Περνά το πρωινό στο σπίτι, δίπλα σε «ναυπηγεία μερικής νωχέλειας». Η σκέψη του είναι μια περιδίνηση: κοιτά έξω από τα παράθυρα, ενδοσκοπεί και ανακαλεί τη χθεσινή μέρα του. Η εξωτερική πραγματικότητα πασχίζει να αποκτήσει τη θέση της εμβολίζοντας την εσωτερική.

Για την ποιητική συλλογή του Λεωνίδα Κακάρογλου «Οι τίγρεις των δωματίων» (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

Στα βιβλία ποίησης, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα, φαίνεται ο συγγραφέας. Όμως δεν είναι αυτοβιογραφίες ή μαρτυρίες. Σε κάθε βιβλίο, ο ποιητής αποφασίζει και δίνει μία κατεύθυνση στις σημειώσεις που κρατάει, ενίοτε νοερά, για να γράψει ποιήματα.

Για το ποίημα της Σόνιας Ζαχαράτου «Παιχνίδι με τον σπάγκο» (εκδ. Κουκούτσι).

Του Νίκου Ξένιου

Το πολυμορφικό έργο της Σόνιας Ζαχαράτου Παιχνίδι με τον σπάγκο, που κυκλοφόρησε από τις καλαίσθητες εκδόσεις Κουκούτσι, θραύει τα όρια πρόζας, θεάτρου, δοκιμίου και ποίησης, για να επιδοθεί σε μια εκ βαθέων αναζήτηση των καταβολών της ποιητικής γλώσσας. Με ελάχιστα αφηγηματικά μέρη, το Παιχνίδι με τον σπάγκο έχει ως στόχο να υποβάλει τον αναγνώστη σε ένα κλίμα θηλυκρατές. Η απώλεια της μάνας δεν χειραφετεί την κόρη από το αυταρχικό, ανθρωποφαγικό μητρικό πρότυπο: αντίθετα, ορθώνει απέναντί της το εφιαλτικό φάσμα μιας πανταχού παρούσας θηλυκής μορφής, που συνεχίζει να την καταδυναστεύει και να την καθορίζει.