Για την ποιητική συλλογή του Θάνου Πανταζή «Εν μέσω ψιθύρων» (εκδ. ΑΩ).

Του Γιώργου Ρούσκα

Τον τελευταίο καιρό, η δουλειά που γίνεται στις έντυπες εκδόσεις βιβλίων είναι τόσο καλή που υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίες σε κάνουν να αναρωτιέσαι αν τελικά το εξώφυλλο είναι αυτό που «κλέβει την παράσταση», αποτελώντας σε κάθε περίπτωση μια πρόκληση για να δεις αν η ποιότητα του περιεχομένου στέκεται τουλάχιστον στο ίδιο ύψος με αυτήν του «περιτυλίγματος». Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήρθα αντιμέτωπος με ένα εξώφυλλο μινιμαλιστικό, που διαχέει τη δύναμή του ακριβώς μέσα από την απλότητά του, μένοντας ανοιχτό σε ερμηνείες, ακριβώς όπως και η ίδια η ποίηση. Απαρτίζεται από δύο συμμετρικά –εκατέρωθεν μιας ευθείας– τοποθετημένες τελείες.

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Πατακιά «Ζυγός ψυχοστασίας» (εκδ. Μελάνι).

Του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

Κλέβω στο ζύγι / Στα κρυφά, με ζαβολιά / προσθέτω λέξεις / μη βαρύνει η σιωπή / στον ζυγό ψυχοστασίας. Αυτό είναι το πρώτο ποίημα του δεύτερου βιβλίου της Μαρίας Πατακιά και διαβάζοντάς το μπορούμε να πούμε πως φανερώνεται εξαρχής μια διττή μέριμνα της ποιήτριας: πρώτον, να μας δηλώσει τη σημασία που έχει για αυτήν η σιωπή, η οποία επανέρχεται ρητά και συχνά στο βιβλίο ως μοτίβο. Η ποιήτρια φαίνεται να προσπαθεί μανιωδώς να την εξοβελίσει από τον κόσμο της, πετροβολώντας την με λέξεις, χωρίς όμως να λείπουν οι στιγμές όπου η σιωπή φαίνεται να είναι μια πολύτιμη κι επίζηλη συνθήκη. Ενδεικτικά: ταξιδεύω ανάμεσα / σε ήχους και χρώματα, / εγώ, μια άγνωστη λέξη / με έλξη απ' τη σιωπή. Λέω ν' ακονίσω τη σιωπή / για να σφαχτούν οι λέξεις / να ανακτήσει η νύχτα / τη λευκότητά της / να λάμψει η διάρκεια. Γλιστράει το νόημα / κατά μήκος των λέξεων / κι αποκαλύπτει γύμνια ιδεών / και τη δύναμη των έξεων.

Για το βιβλίο της Μάνιας Μεζίτη «η μαύρη ανάμεσα» (εκδ. Κύμα).

Της Ειρήνης Μαργαρίτη

Μαύρα μάτια, μαύρο πρόβατο, μαύρη αλήθεια, μαύρη μαυρίλα πλάκωσε, μαύρα μεσάνυχτα, μαύρη η ώρα κι η στιγμή, μαύρη πέτρα, μαύρα κατάστιχα, μαύρο χρήμα, μαύρη τρύπα, μαύρη κι η Μάνια Μεζίτη ανάμεσα σε τόσες συνεκφορές που συναντάμε στην ελληνική γλώσσα με αρνητικό συνήθως πρόσημο. Ένας τολμηρός τίτλος για μια εξίσου τολμηρή ποιητική συλλογή που αποτελείται από σαράντα τέσσερα μικρά σε έκταση ποιήματα και χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες. Η ποιήτρια, μια θεά της δικής της μικρής γης, συνθέτει με τη συλλογή αυτή κάτι που θα ονόμαζα φανταστική μικρο-αυτοβιογραφία με λέξεις «που εφαρμόζουν σωστά, με λέξεις που δεν επιτρέπουν να στραβώσει η ραφή αλλά κεντράρουν ακριβώς στο πίσω μέρος της γάμπας».

Για την ποιητική συλλογή της Ιφιγένειας Ντούμη «Love Μe Τender» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Του Θοδωρή Τσαπακίδη

Do not go gentle into that good night […] Όταν το εγγόνι […] τον αποκάλεσε γελώντας «ηλικιωμένο», έφαγε ένα χαστούκι […] («Ο παππούς») Στίχοι του Yeats, της Dickinson, του Cummings και άλλων παρατίθενται εδώ και εκεί. Η Ντούμη μιλάει με τους ποιητές· άλλοτε συμφωνεί μαζί τους, άλλοτε διαφωνεί – συχνά με ανήλικο θράσος. Love Me Tender τιτλοφορεί τη συλλογή της και είναι τόσο ισχυρό αυτό που η παράκληση ηχεί ως επίκληση, και το επίθετο ως ουσιαστικό (ο κηδεμόνας, ο φροντιστής) ή και όνομα, παρατσούκλι, ο Tender…

Για την ποιητική συλλογή του Αργύρη Παλούκα «Άνθρωποι που γελάνε» (εκδ. Κριτική).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου σε αντιδιαστολή προς το κοινωνικό προσωπείο του, και περαιτέρω: Η αντίδραση του εσωτερικού ανθρώπου, με όχημα τον σαρκασμό, το στοιχείο του απροσδόκητου, την παραβίαση της κοινής λογικής, απέναντι στη λεγόμενη αντικειμενική πραγματικότητα, όπως αυτή αντιστοιχεί στον διάλογο ανάμεσα στις συνθήκες του βίου και στο γενικό φαινόμενο του θανάτου. Με αυτά τα δεδομένα οδηγούμαστε εκ προοιμίου και στην πρόσληψη του τίτλου της ποιητικής συλλογής Άνθρωποι που γελάνε (ίσως εδώ κάποιος, με αυτή την ευκαιρία και με ομόλογη απροσδόκητη διάθεση, θα μπορούσε να θυμηθεί και τη γνωστή ρήση «Χαμογελάτε, κάνετε τους άλλους να ανησυχούν»).

Για την ποιητική συλλογή της Αρχοντούλας Διαβάτη «Όπως η Μπερλίνα» (εκδ. Νησίδες).

Της Μαρίας Λάτσαρη

Τα ποιήματα της πρώτης ποιητικής συλλογής της καταξιωμένης πεζογράφου Αρχοντούλας Διαβάτη θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως βιωματικά. Η αυτοαναφορικότητα, εξάλλου, αποτελεί ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της μέχρι τώρα πεζογραφίας της. Πίσω από το ποιητικό εγώ αχνοφαίνονται αυτοβιογραφικά σπαράγματα και ένα βιωματικό ίζημα της ποιήτριας και πεζογράφου. Στο πεδίο της γραφής, το υποκείμενο γίνεται ταυτόχρονα και αντικείμενο παρατήρησης, σχολιασμού και ενός ισολογισμού της ζωής με κέρδη και επώδυνες διαψεύσεις. Κάτω από την αφήγηση διακρίνεται η ποιήτρια παρά την όποια διστακτικότητα, την ευγένεια και τα ποικίλα μέσα που μετέρχεται.

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Βλαχάκη «Περί Τύρβης και Σκιάς» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Της Μυρένας Σερβιτζόγλου

Αν ο Νίκος Βλαχάκης στάθηκε απέναντι στον κόσμο και τους άλλους με εφόδια όλα όσα απέκτησε μετά τα δεκαοχτώ του έτη (φιλοσοφικές σπουδές στη Βουλγαρία, μεταπτυχιακές σπουδές στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διεθνών Σπουδών και Στρατηγικής, θέσεις ως επικεφαλής σε Γραφεία Τύπου Πρεσβειών της Ελλάδος στα Τίρανα, τις Βρυξέλλες, τη Σόφια, τη Βουδαπέστη και το Βερολίνο), απέναντι στον εαυτό του και το «άλλο» πολέμησε με όσα είχαν εντυπωθεί μέσα του, με όσα είχε εγκολπωθεί πριν από την ηλικία της ενηλικίωσης. Την ελληνική γη, την ελληνική φύση και την ελληνική γλώσσα.

Για την ποιητική συλλογή της Φροσούλας Κολοσιάτου «Φοράει τα μάτια του νερού» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Του Άριστου Τσιάρτα

Φεύγουν σαν τα πουλιά
αποδημούν το χάραμα
όπως οι πεταλούδες το πρωί
Ψάχνουν το φως
τους έφερε η θάλασσα και ο τόπος ξένος

«Υπόλοιπο ζωής»

Η Φροσούλα Κολοσιάτου στην ποιητική της συλλογή Φοράει τα μάτια του νερού ακουμπά στη σκληρή πραγματικότητα της προσφυγιάς, με όλες τις αντιφατικές, αποσιωπημένες και συσκοτισμένες της πτυχές. Διαπραγματεύεται την οριακή βιοτική περιπέτεια όσων εκπατρίζονται για να γλιτώσουν από τη μοίρα του τόπου τους και βρίσκονται διαρκώς αντιμέτωποι με το φάσμα του θανάτου και της δύσκολης επιβίωσης. Αναμετράται με τόλμη με την εμπύρετη ύλη του προσφυγικού ζητήματος, αναδεικνύοντας όλα τα διαχρονικά και οικουμενικά του στοιχεία, χωρίς να μπαίνει στο δίλημμα αν πρέπει ν’ αφήσει το σίδερο να «κρυώσει» για να το πιάσει αργότερα με περισσότερη ασφάλεια.

Για την ποιητική συλλογή της Inger Christensen «αυτό» (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης, εκδ. Σαιξπηρικόν).

Της Διώνης Δημητριάδου

Είναι μεγάλη η συζήτηση γύρω από τον καθορισμό του ρόλου της ποίησης, κυρίως ως προς τη σκοπιμότητα που ενδεχομένως εμπεριέχει, την αποτελεσματικότητά της μέσα στο κοινωνικό σώμα/αποδέκτη, την έμμεσα εισηγητική της παρέμβαση στις εξελίξεις (πολιτικές κυρίως), την ικανότητά της να αποτελέσει ένα τρόπον τινά μανιφέστο, πολύτιμο «εγχειρίδιο», που με την πύκνωση του λόγου να μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός εξελίξεων και δυναμικών αλλαγών. Αλλά –από την άλλη πλευρά– εγείρεται η αποστομωτική ίσως θεωρία, που αρκείται ευφυώς στον αισθητικό χαρακτήρα της ποίησης αλλά και της τέχνης γενικότερα, που έχει από μόνη της, πέρα από την οποιαδήποτε σκοπιμότητα, τη δυναμική να διεγείρει συνειδήσεις ωθώντας σε νέες μορφές δημιουργίας μέσω της ενσυναίσθησης. Όταν γράφει η Κρίστενσεν τις παρακάτω επαναλαμβανόμενες προτάσεις που καταλήγουν στην αποκαλυπτική τελευταία, αρχίζεις να σκέπτεσαι την εγγενή δυνατότητα ενός ποιήματος να μεταλλάξει τη ματαιότητα της δράσης σε αποτελεσματικότητα του ονείρου.

Για τη συλλογή ποιημάτων του Gustavo Adolfo Becquer «Το βιβλίο των σπουργιτιών» (μτφρ. Περουλής Σακελλαρίδης, Δημήτρης Ιντζές, εκδ. Κέδρος).

Του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Για την ποιητική συλλογή της Έφης Κατσουρού «Γεωγραφία προσώπου» (εκδ. Κέδρος).

Της Κίρκης Κεφαλέα

Το βιβλίο της Έφης Κατσουρού Γεωγραφία προσώπου είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή της, η οποία εκδόθηκε μόλις πριν από έναν χρόνο. Η πρώτη, με τίτλο Εκτός εποχής, εκδόθηκε το 2014, με την οποία η Κατσουρού έκανε το ντεμπούτο της στον ποιητικό χώρο. Πρόκειται για μια ιδιάζουσα περίπτωση η περίπτωση της Κατσουρού: στην ποίησή της συνδυάζει την Αρχιτεκτονική (είναι πτυχιούχος της Σχολής των Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ) με την ποίηση. Και συγκεκριμένα μελετάει την ποίηση και την αρχιτεκτονική ως έναν τόπο συνάντησης του πραγματικού με το φανταστικό στοιχείο, ενώ βασικό ζητούμενο στην έρευνά της είναι, όπως γράφει, «η ανάδειξη μιας κοινής κοσμοαντίληψης και συνθετικής διεργασίας που ενυπάρχει στις δύο τέχνες». Πώς συναντιούνται οι ποιητές και οι αρχιτέκτονες; Αυτό το στοιχείο είναι πολύ ευδιάκριτο, τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη ποιητική συλλογή της. Το εγχείρημά της, να προσεγγίσει την ανάλυση ποιητικών συνθέσεων με τους όρους της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, προτείνοντας μια κοινή θέαση των δύο τεχνών, της ποίησης ως αρχιτεκτονικής και της αρχιτεκτονικής ως ποίησης σε οργανική μορφή, αποτελεί σίγουρα πρωτότυπο τρόπο προσέγγισης.

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ «Των αντιθέτων διάλογοι και με τον ανήλεο χρόνο» (εκδ. Καστανιώτη).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η πολυετής δημιουργική παραγωγή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ είναι σαφές ότι αντιπροσωπεύει ένα ευρύ δίκτυο διαρκούς και σταθερής επικοινωνίας με τον κόσμο των ιδεών. Με τον τρόπο αυτόν αποτυπώνεται η ανάπτυξη ενός εκτενούς φάσματος εννοιών ως παραδειγματική εφαρμογή δεδομένων αφενός από το ατομικό, βιωματικό και γνωστικό φορτίο και αφετέρου από την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα, σύμφωνα με την ευρηματικότητα και τη συνδυαστική ικανότητα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, σε ένα πρώτο στάδιο δημιουργικής συμπεριφοράς, όπως αναγνωρίζεται π.χ. στη συγχρονία του συγκεντρωτικού τόμου των ποιημάτων της με τον τίτλο ακριβώς Ποίηση 1963-2011 (έκδοση 2014). Και εδώ έχουμε μια καλή ευκαιρία για να θυμηθούμε και τη μεταφραστική δραστηριότητα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, όπως δηλώνει με σαφήνεια π.χ. η έμμετρη δημιουργική μετάφρασή της (2000) για το εκτενέστατο έμμετρο μυθιστόρημα Ευγένιος Ονιέγκιν του Αλεξάντρ Πούσκιν (1799-1837).