Για το βιβλίο της Ιωάννας Τσιβάκου «Ατομικισμός και Φιλία – Η ταυτότητα των νέων Ελλήνων» (εκδ. Ι. Σιδέρης).

Της Μαρίας Γιαγιάννου

Η αμερικανική σειρά Friends, μεταφρασμένη ως «Τα φιλαράκια», προβλήθηκε από το 1994 έως το 2004 στην αμερικανική τηλεόραση, ενώ οι επαναλήψεις στην ελληνική τηλεόραση συνεχίζονται ακόμα. Πρόκειται χωρίς υπερβολή για τη δημοφιλέστερη κωμική σειρά όλων των εποχών, της οποίας τα αναρίθμητα βραβεία δεν είναι τίποτα μπροστά στην παγκόσμια και άκαμπτη επιδραστικότητά της. Οι έξι βασικοί χαρακτήρες (3 γυναίκες και 3 άνδρες) που ζουν μαζί και ωριμάζουν επί έντεκα συναπτά έτη ενώπιον των –εθισμένων στη στοργική φιλία τους– θεατών, καθώς τα επεισόδια διαδέχονται το ένα το άλλο, συνιστούν αυτό που θα λέγαμε: μια ομάδα ουτοπικής συνύπαρξης διαφορών, μια ομάδα απολύτως εξατομικευμένων εγώ που συνυπάρχουν σε ένα πλαίσιο αληθοφανούς αρμονίας και επίλυσης των διαφορών μέσω της αγάπης και μέσω της δέσμευσης στο ιδεώδες της δεμένης ομάδας – και όλα αυτά μέσα σε αυτό που η Ιωάννα Τσιβάκου θα ονόμαζε «το ενδιαίτημα της φιλίας».

Για το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη «Για το σχολείο» (εκδ. Πόλις).

Της Σοφίας Ιακωβίδου

Είναι φοβερό να μην μπορεί κανείς έστω να θέσει τα αυτονόητα ως προς την παιδεία, ιδίως μάλιστα αν αποτελεί μέρος της, αν ανήκει στο διδακτικό ή και το διοικητικό της προσωπικό, επί σειρά ετών. Δεν είναι απλώς ότι μπορεί να φαίνεται πως την ξεμπροστιάζει ή την πυροβολεί εκ των έσω, είναι ότι θίγει σύγχρονα θέσφατα, ανοίγει την ντουλάπα του μοντέρνου προοδευτικού σχολείου και αφήνει σε κοινή θέα ό,τι ακριβώς αντιστέκεται στην ορατότητα, την παραδοχή εν προκειμένω όσων έχουν καταστεί μπούμερανγκ για την εκπαιδευτική διαδικασία.

Για το βιβλίο «Αντισημιτισμό», τον πρώτο από τους τρεις τόμους του έργου της Χάννα Άρεντ «Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού» (μτφρ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. Νησίδες).

Του Βαγγέλη Γραμματικόπουλου

Το 2017 ευτυχήσαμε να διαβάσουμε για πρώτη φορά, εξολοκλήρου μεταφρασμένο στα ελληνικά, ένα σπουδαίο έργο πολιτικής θεωρίας του προηγούμενου αιώνα. Πρόκειται για το τρίτομο έργο της Χάννα Άρεντ: Οι Απαρχές του Ολοκληρωτισμού (Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft, 1951). Από τις τρεις ευρύτερες ενότητες που περιλαμβάνει η εκτενής μελέτη της Γερμανοεβραίας πολιτικού φιλοσόφου: Αντισημιτισμός, Ιμπεριαλισμός και Ολοκληρωτισμός, μόνον η τελευταία είχε μέχρι πέρσι κυκλοφορήσει στη χώρα μας (Το Ολοκληρωτικό Σύστημα, εκδ. Ευρυαλός). Χωρίς αμφιβολία, τόσο η εξοικείωση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με το έργο και τη φιγούρα της Άρεντ όσο και ο σύγχρονος χαρακτήρας της σκέψης της συνέβαλαν στο να ωριμάσουν οι συνθήκες για μια τέτοια έκδοση.

Για το βιβλίο του Enzo Traverso «Τα νέα πρόσωπα του φασισμού – Συζήτηση με τον Regis Meyran» (μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Για τη συλλογή κειμένων «Τάσος Λειβαδίτης – Ο ποιητής, το έργο, η ζωή του» (επιμ. Γιώργος Δουατζής, εκδ. Στίξις).

Του Θεοδόση Πυλαρινού

Δεν είναι εύκολο να εκπληρωθούν αρμονικά και πειστικά όσα επαγγέλλεται ο τίτλος ενός βιβλίου. Αν, μάλιστα, υπάρχει υπότιτλος και υποδιαιρέσεις αυτού, δείγμα της αγωνίας του συγγραφέα ή του εκδότη να δώσουν περιεκτικά το περιεχόμενό του, για να κινήσουν το ενδιαφέρον, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο, οι ισορροπίες είναι λεπτές και οι κίνδυνοι πλατειασμών, επαναλήψεων και ανισομέρειας είναι υπαρκτοί. Αναφέραμε αυτά για να τονίσουμε την ισορροπία και το συνθετικό δέσιμο στη διαμόρφωση της γενικής εικόνας του βιβλίου που επιμελήθηκε ο Γιώργος Δουατζής για τον Τάσο Λειβαδίτη, μία από τις σημαντικότερες και τιμιότερες φωνές της μεταπολεμικής μας ποίησης.

Για τη μονογραφία του Γεράσιμου Κακολύρη «Η ηθική της φιλοξενίας – Ο Ζακ Ντερριντά για την απροϋπόθετη και υπό όρους φιλοξενία» (εκδ. Πλέθρον).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Το βιβλίο του Γεράσιμου Κακολύρη, επίκουρου καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ, είναι μια πρωτότυπη και αξιόλογη συμβολή στην ελληνική βιβλιογραφία πάνω στο έργο του Γάλλου φιλοσόφου Ζακ Ντερριντά και το θέμα της ηθικής της φιλοξενίας. Ο κ. Κακολύρης, αντλώντας από παλαιότερες δημοσιεύσεις και εργασίες του, καθώς και από τη σημαντικότερη ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία μέχρι και το 2016, καταθέτει ένα έργο σε μια κρίσιμη πολιτική συγκυρία, όπως αναφέρει και ο ίδιος. Από αυτή την άποψη, ο φιλοσοφικός στοχασμός του Ζακ Ντερριντά παρουσιάζεται, αλλά και ελέγχεται ως προς τη δυνατότητά του να ανταποκριθεί σε επιτακτικά ζητήματα των οποίων η αντιμετώπιση, σε μια πιο θεωρητική βάση συζήτησης, εντοπίζεται στην ανάλυση και κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στην ηθική, την πολιτική και τη δικαιοσύνη. Συνοπτικά, αυτό που προσπαθεί να κάνει ο Ντερριντά, και από το οποίο αντλεί ο κ. Κακολύρης προκειμένου να τοποθετεί στο σήμερα, είναι μια απόπειρα, μέσω του φιλοσοφικού στοχασμού «να απαντήσει κριτικά στη διαρκώς αυξανόμενη εχθρότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς συγκεκριμένες κατηγορίες ξένων, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες» (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Για το δοκίμιο του Στρατή Πασχάλη «Ποίηση σε μικρόψυχους καιρούς» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Του Νίκου Ερηνάκη

Όπως ο Στρατής Πασχάλης παραφράζοντας τον περίφημο στίχο του Χαίλντερλιν ονοματοδοτεί ευρηματικά το βιβλίο του, θα επιχειρήσω να παραφράσω έναν άλλο στίχο του Χαίλντερλιν [ή μήπως να λέω Σκαρντανέλλι καλύτερα;], από το ποίημά του «Πάτμος» και θα τολμήσω να προτείνω έναν εναλλακτικό υπότιτλο, βαθιά σχετικό νιώθω με όσα ο Στρατής Πασχάλης γράφει: «Μέσα στον κίνδυνο θα ανακαλύψουμε αυτό που σώζει».

Για το βιβλίο του Theodor W. Adorno «Ο φονξιοναλισμός σήμερα» (μτφρ. Σπύρος Νάσαινας, εκδ. Πλέθρον).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Ελάχιστα είναι τα κείμενα που θίγουν τόσα πολλά ζητήματα, όσο αυτό του Γερμανού φιλόσοφου Τέοντορ Αντόρνο (1903-1969) με τίτλο Ο φονξιοναλισμός σήμερα. Πρόκειται για μια ομιλία του Αντόρνο που δόθηκε το 1965, σε ένα ακροατήριο που περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και γενικότερα ανθρώπους με δραστηριοποίηση στον κατασκευαστικό κλάδο. Αφορμή ήταν η γερμανική ανοικοδόμηση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με τον Αντόρνο να προβαίνει σε μια έντονη κριτική της. Ωστόσο, είναι τέτοιο το βάθος της ανάλυσης, αλλά και η παραδοχή του ίδιου του Αντόρνο ότι απευθύνεται σε ειδικούς χωρίς να είναι ο ίδιος ειδικός, που ο σημερινός αναγνώστης δεν μπορεί παρά να ξαφνιαστεί από την απλότητα κάποιες φορές, αλλά και την αναλυτική διαύγεια των επισημάνσεων του Γερμανού φιλοσόφου.

Για το βιβλίο του Matt Ridley «Ορθολογική Αισιοδοξία – Πώς αναδύεται εξελικτικά η ευημερία» (μτφρ. Έλσα Βιδάλη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο Βρετανός Ματτ Ρίντλεϋ είναι δημοσιογράφος, επιστημονικός αρχισυντάκτης του «Economist», συγγραφέας πολλών βιβλίων. Τα ενδιαφέροντα και οι γνώσεις του εκτείνονται τόσο σε ζητήματα οικονομίας, πολιτικής και κοινωνιολογίας όσο και σε θέματα ανθρωπολογίας, βιολογίας και φυσικών επιστημών. Είναι όμως και επιχειρηματίας. Μάλιστα το 2008, από τη θέση του μη εκτελεστικού προέδρου της τράπεζας Northern Rock, η οποία αντιμετώπισε τότε μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας, βρέθηκε και ο ίδιος στην καρδιά του τυφώνα της οικονομικής χρηματοπιστωτικής κρίσης. Στον πρόλογό του μάλιστα αναγνωρίζει πως οι αγορές περιουσιακών στοιχείων, σε αντίθεση με αυτές υπηρεσιών και προϊόντων, οδηγούν σε φούσκες και κραχ.

Για το βιβλίο του Τέοντορ Βίζενγκρουντ Αντόρνο «Η εκπαίδευση μετά το Άουσβιτς» (μτφρ. Γιώργος Σαγκριώτης, εκδ. Νήσος) και το βιβλίο του Gershom Scholem και της Hannah Arendt «Δύο επιστολές για τη ρηχότητα του κακού» (μτφρ. Παναγιώτης Τσιαμούρας, εκδ. Άγρα).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Η ευπρόσδεκτη πληθώρα πολύ καλών βιβλίων που κυκλοφόρησαν στα τέλη του 2017 καλεί σε μια χρηστική ταξινόμηση και εν συνεχεία τοποθέτησή τους στον σάκο εκστρατείας του επίμονου αναγνώστη, ήτοι στο γραφείο του ή/και στο κομοδίνο του. Στη σειρά κειμένων με τίτλο Σάκος Εκστρατείας, λοιπόν, προτείνω παράλληλες αναγνώσεις, δίδυμες, ενίοτε και τρίδυμες, συνδυασμούς νέων κυκλοφοριών με κάποιες παλαιότερες ώστε η τέρψη της ανάγνωσης να συμβαδίσει με την καλύτερη αφομοίωση των σελίδων, μιας και πάντα τα διασταυρούμενα πυρά είναι και τα αποτελεσματικότερα. Στο πρώτο μέρος, έχουμε δύο ολιγοσέλιδα, αλλά σημαντικότατα, βιβλία.

Για τη μελέτη του Γιώργου Κόκκινου «Η ευγονική δυστοπία – Διαδρομές ιδεών» (εκδ. Θίνες).

Της Ουρανίας Γεωργοπούλου

Ξεκινώντας από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου «Η ευγονική δυστοπία – Διαδρομές ιδεών» του Γιώργου Κόκκινου, στέκεται κανείς στο συγκλονιστικό παράθεμα: «Τα κληρονομικώς βεβαρημένα άτομα, όπως οι παρανοϊκοί, οι πνευματικώς καθυστερημένοι, οι σχιζοφρενείς, οι επιληπτικοί, οι φορείς μεταλλαχθέντων γονιδίων, οι αθεράπευτοι αλκοολικοί, οι προχωρημένοι τοξικομανείς και άλλοι, θα πρέπει να υποβάλλονται σε στείρωση. Η φυσική επιλογή, η στείρωσις και η ευθανασία είναι ορθές εφόσον συνδυάζουν σοβαρές νομικές εγγυήσεις, υπεύθυνο ιατρικό έλεγχο και βιολογικώς ηθική βάση». Αυτό δεν έχει ειπωθεί σε ένα μακρινό παρελθόν αλλά, δυστυχώς, είναι οι σημερινές απόψεις της Χρυσής Αυγής, όπως δημοσιεύονται σε ιστοσελίδα της σχετική με την οικολογία! Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η έννοια της ευγονικής βρίσκεται πάλι στο προσκήνιο. Η κατακλυσμιαία κατάκτηση γενετικής γνώσης και τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια είναι βέβαιο ότι περιπλέκει άμεσα τα βιοηθικά διλήμματα που ήδη έχουν τεθεί, κυρίως με τη χρήση της ευγονικής κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Για το βιβλίο του Patrick Guyomard «Για την παιδική σεξουαλικότητα» (μτφρ. Κωνστάνς Αθανασιάδου, Ελένη Ζησοπούλου-Τσακυράκη, Σοφία Λεωνίδη, Βίκυ Μαλισόβα-Χατζοπούλου, Ελίζα Νικολοπούλου Νίκος Παυλάτος, εκδ. Γαβριηλίδης).

Της Μαριάνθης Καλατζή

Το βιβλίο Για την Παιδική Σεξουαλικότητα αποτελεί μια συλλογή κειμένων του Πατρίκ Γκιγιομάρ μεταφρασμένων για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Παρά τη χρονολογική απόσταση που μεσολαβεί στη συγγραφή των κεφαλαίων (2003-2015) το βιβλίο εκλαμβάνεται ως ενιαίο έργο, καθώς οι συνδέσεις ανάμεσα στις θεματικές είναι ισχυρές, ενώ ο ενιαίος συλλογισμός γύρω από τον οποίο δομούνται τα κείμενα καθιστά τον λόγο ρέοντα, τη σκέψη συνεχή.