alt

Για το μυθιστόρημα του Τάκη Θεοδωρόπουλου «Σελάνα» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Πώς γράφεται η βιογραφία ενός μνημείου; Με ξερά επιστημονικά δεδομένα θα διαγραφόταν η εξέλιξη της ανοικοδόμησής του, από τα υλικά και τη σύλληψη της ιδέας ώς τα αρχιτεκτονικά σχέδια και τον γλυπτικό διάκοσμο. Με λογοτεχνικά δεδομένα, όπως αυτά που επιστρατεύει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, το βάρος θα έπεφτε στα πρόσωπα τα οποία πρωτοστάτησαν και στο κλίμα της Αθήνας που γέννησε τον ναό της Αθηνάς.

Ο Καλλικράτης είναι ένας εργασιομανής –και τίποτα περισσότερο– εργολάβος, ο Ικτίνος ένας αρχιτέκτονας που κοιμάται με τη γυναίκα του συνεργάτη του, ο Αριστείδης ένας γερασμένος ευπατρίδης, ο Θεμιστοκλής ένας λαϊκιστής δημοκρατικός, ο Φειδίας ένας υπερόπτης ελίτ.

Ο συγγραφέας γειώνει τους «ημίθεους» Αθηναίους του 5ου αιώνα στα ανθρώπινά τους όρια. Ο Καλλικράτης είναι ένας εργασιομανής –και τίποτα περισσότερο– εργολάβος, ο Ικτίνος ένας αρχιτέκτονας που κοιμάται με τη γυναίκα του συνεργάτη του, ο Αριστείδης ένας γερασμένος ευπατρίδης, ο Θεμιστοκλής ένας λαϊκιστής δημοκρατικός, ο Φειδίας ένας υπερόπτης ελίτ· όλοι αυτοί και άλλοι είναι άνθρωποι που καβάλησαν τη δημοκρατία, εκμεταλλεύτηκαν την ορμή των Περσικών Πολέμων κι οικοδόμησαν / όρθωσαν την Αθήνα και τον εαυτό τους, από τα αθηναϊκά Τείχη του 478 π.Χ. ώς την Ακρόπολη του 431 π.Χ.

Στο επίκεντρο είναι ο επικεφαλής του παρθενώνειου πλάνου, ο Ικτίνος, που ξεκίνησε αναζητώντας τη δημιουργική του πνοή στα φιλοσοφικογεωμετρικά σχέδια του Πωρινού, και η Σελάνα, αυλητρίδα που αγάπησε κι αγαπήθηκε από τον Ικτίνο. Η ανακάλυψη των νόμων του φωτός και της σκιάς, η φυγή στην Αίγυπτο, η καταφυγή στη Σύβαρη της Νότιας Ιταλίας και τα πρώτα κτίσματα που ανέλαβε ο Αρχιτέκτονας, η επιστροφή στην Αθήνα κι η γνωριμία με πρόσωπα-κλειδιά είναι τα βαθμιαία βήματα μέχρι το καλλιτεχνικό κεφαλόσκαλο του Παρθενώνα. 

Το σύγχρονο μυθιστόρημα, που δεν κρατά ούτε επικά πινέλα ούτε ρομαντικά γυαλιά, παρουσιάζει πολύ ανθρώπινους όλους εκείνους που δούλεψαν για την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αι. π.Χ. Ο Φειδίας λ.χ. δεν είναι ο ημίθεος γλύπτης που υπέτασσε το μάρμαρο, κι ο Ικτίνος είναι γεμάτος αδυναμίες κι ανασφάλειες, που μέσω της δημιουργίας έψαχνε και συνάμα έφτιαχνε τον εαυτό του. Ο αρχιτέκτονας, «σελανιασμένος» και αθηνοκίνητος, οδηγείται χωρίς να το ξέρει, σχεδόν μοιραία, στην οικοδόμηση του Ναού της Αθηνάς (και της Αθήνας), ο οποίος και θα τον αφήσει στην αιωνιότητα.

Ο Παρθενώνας, μας λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, γεννήθηκε από τη δημοκρατία του 5ου αιώνα κι από τους ανθρώπους της, τους επώνυμους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία αλλά κι από τον λαό, που δεν είναι πάντα τόσο σοφός όσο φαίνεται.

Ο Παρθενώνας, μας λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, γεννήθηκε από τη δημοκρατία του 5ου αιώνα κι από τους ανθρώπους της, τους επώνυμους με όλα τα θετικά και τα αρνητικά τους στοιχεία αλλά κι από τον λαό, που δεν είναι πάντα τόσο σοφός όσο φαίνεται. Η συνεχής αναφορά στην καλλιτεχνική εναλλαγή του φωτός και της σκιάς στα κτήρια, που παρελαύνουν στο μυθιστόρημα, αντικατοπτρίζει και τη μίξη φωτεινών και σκοτεινών σημείων στο πολίτευμα. Η δημοκρατία, ακόμα και στο αποκορύφωμά της, γέννησε διανοούμενους αλλά και τέρατα, θριάμβους αλλά και πανωλεθρίες. Κι είναι η επιλογή του κορυφαίου επιτεύγματος της εποχής, ανάμεσα σε κορυφαία έργα, του ναού δηλαδή της Παλλάδας, που κάνει την αθηναϊκή πολιτεία πεδίο προόδου αλλά και προγονοπληξίας, καινοτομίας αλλά και οχλοκρατίας. 

Τελικά, πού οφείλεται η έμπνευση κι η εκτέλεση του έργου; Έργου ανθρώπων ή θεών; Και ποια είναι η Σελάνα, ποιον συμβολισμό κρύβει ώστε να αποδώσει την έμπνευση, τον θεήλατο οίστρο και την εξωανθρώπινη σύλληψη ενός διαχρονικού έργου; Είναι ως δωρικός τύπος της Σελήνης η δημιουργική τρέλα που βατεύει τον άνθρωπο και τον ωθεί σε μια θεϊκή καλλιτεχνία; 

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στηρίζει μεγάλο μέρος της μυθιστορηματικής παραγωγής του στην αρχαιότητα. Κι αυτό, ενώ έρχεται να δώσει νέα γυαλιά στην αντιμετώπιση του ηρωικού και αγλαού παρελθόντος, είναι συνάμα και μια ιδεολογική προσπάθεια να συνδέσουμε το σήμερα με το τότε. Αυτό δεν περνά απαρατήρητο τόσο στη θετική όσο και στην αρνητική χροιά του, ειδικά σε μια Ελλάδα που κρίνει τα πάντα στη λυδία λίθο της Ιστορίας. Αν δεν σταθεί κανείς σ’ αυτήν τη κολλημένη πυξίδα της λογοτεχνίας μας, θα διαβάσει τη «Σελάνα» στον δικό της κόσμο και θα αναθεωρήσει τη γνώμη που έχει για τον αρχαίο κόσμο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΣελάνα
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Μεταίχμιο 2018
Σελ. 368, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ