alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Καλλιρρόης Παρούση «Κανείς δε μιλάει για τα πεύκα» (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

Η απορία που είχα όταν άρχισα να διαβάζω το βιβλίο ήταν γιατί θα έπρεπε να μιλάμε για τα πεύκα. Όχι για τα πλατάνια, όχι για τις συκιές, όχι για τις ελιές. Για τα πεύκα. Τι επιτέλους συμβολίζουν που είναι τόσο σημαντικό ώστε θα έπρεπε διαρκώς έστω ένας να μιλάει γι' αυτά; Δίνουν σκιά, γι’ αυτό, μίλησαν και μιλάνε πολλοί. Κι είναι εύφλεκτα. Για το τζάκι, το ξύλο τους είναι σχετικά φτηνό. Και εύοσμο. Κι έχουν πευκοβελόνες, που είναι ανωφελείς κι επικίνδυνες ως εύφλεκτες.

Το ερώτημα του τίτλου εμφανίζεται σε ένα διήγημα του βιβλίου: «Παρατηρούσε το δρόμο. Οι φίλοι, οι πλατείες, τα καφενεία, όλος ο κόσμος που απλώς υπάρχει και συζητά για τα καθημερινά πράγματα, για την τιμή του κρέατος και της βενζίνης και τα κόκκινα δάνεια και το ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση και τα πεύκα, φυσικά, για τα πεύκα που μένουν πάντα ακίνητα, μέσα στη δροσιά και στις σκιές τους. Γιατί κανείς δε μιλάει για τα πεύκα;».

Δέκα διηγήματα, με τουλάχιστον δύο αφηγητές το καθένα, οι οποίοι δεν μας δίνουν τα βιώματά τους αλλά τη δυνατότητα να τους παρατηρούμε. Μας έχουν παρέα μαζί τους, μας πάνε μπρος-πίσω στον χρόνο.

Η Καλλιρρόη Παρούση αναφέρει πεύκα ή πευκοβελόνες σε σχεδόν όλα τα διηγήματα του βιβλίου. Είναι το πρώτο που εκδίδει, μία συλλογή διηγημάτων που συνδέονται μεταξύ τους με τα πεύκα και με την αγωνία της συγγραφέα για την κοινωνία, για τις πραγματικότητες, και για τις δυνατότητες οραματισμού μιας εντελώς διαφορετικής κοινωνίας. Δέκα διηγήματα, με τουλάχιστον δύο αφηγητές το καθένα, οι οποίοι δεν μας δίνουν τα βιώματά τους αλλά τη δυνατότητα να τους παρατηρούμε. Μας έχουν παρέα μαζί τους, μας πάνε μπρος-πίσω στον χρόνο.

Σε μία κάμερα μπροστά γίνονται όλα, που ζουμάρει σε πρωταγωνιστές της ίδιας ιστορίας. Σκυταλοδρομία χωρίς αγωνία μήπως πέσει η σκυτάλη. Όσα έχουν ζήσει είναι γεγονότα αδιάφορα, η Παρούση εστιάζει στο πώς αντέδρασαν σε αυτά. Ιστορίες για πετυχημένους υπάλληλους, για τύπους εναλλακτικούς, για ψαγμένους, για μπερδεμένους, καταπιεσμένους, εγκλωβισμένους, οραματιστές, παρατημένους και παραιτημένους. Με την αίσθηση του χρόνου που περνάει, για ανθρώπους που ξεκινούσαν τη ζωή τους και τώρα έχει αυτή προχωρήσει.

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η αναφορά σε έναν ζωγράφο που καθαρίζει τα πινέλα του τόσο πολύ, με χαρτιά, με νέφτι, και με τόσο νερό, ώστε στο τέλος χρησιμοποιεί πράσινο σαπούνι για να ξεπλυθεί η ύστερη ελπίδα των χρωμάτων να αναπαραστήσουν τη στιγμή και την αλήθεια, τόσο που τελικά καθαρίζονται και μένει μόνο η μυρωδιά του πράσινου σαπουνιού. 

Και τι αντίφαση, στο διήγημα «Το ποδήλατο» μεταξύ του ονόματος της πρωταγωνίστριας «Μυρτώ» και της πρώτης φράσης του: «Έφυγε παίρνοντας μαζί του τη μελαγχολική μυρωδιά ενός πρόωρα κομμένου λουλουδιού». Ακούγεται τόσο όμορφα η λέξη «μυρτώ», όμως ετυμολογείται ως δριμεία και ως πικρή. Ο εραστής της πιστεύει ότι ένα ποδήλατο μάρκας Raleigh του 1968 «είναι ο δρόμος προς την ελευθερία, προς την εξοχή, την επαρχία, την ησυχία». Χωριά χωρίς τρελό δεν υπάρχουν. Και σ’ αυτά χρειάζονται έστω ελάχιστοι Νόμοι. Ίσως κάποτε μπορέσουμε να φτάσουμε σε κοινωνίες που δεν θα χρειάζονται πολιτικές παρεμβάσεις κι οι άνθρωποι θα έχουν ανεξαρτησία και αυτονομία και ο τρελός του χωριού θα «καλύπτει τις λακκούβες του δρόμου με τσιμέντο ταχείας πήξεως το βράδυ, κάθε βράδυ». Κι επειδή ο τρελός είναι τρελός, η Μυρτώ δικαιούται να του ζητήσει μια γέφυρα να τη διασχίζει με τον εραστή της προς την ελευθερία. Όμως οφείλει να προσέχει, να μην σβήνει τα τσιγάρα της χάμω, διότι η περιοχή είναι γεμάτη πεύκα.

Ίσως κάποτε μπορέσουμε να φτάσουμε σε κοινωνίες που δεν θα χρειάζονται πολιτικές παρεμβάσεις κι οι άνθρωποι θα έχουν ανεξαρτησία και αυτονομία και ο τρελός του χωριού θα «καλύπτει τις λακκούβες του δρόμου με τσιμέντο ταχείας πήξεως το βράδυ, κάθε βράδυ».

Όμως, τι γίνεται όταν «οι λόγχες του ήλιου ανάμεσα απ’ τις πευκοβελόνες διαπερνούν το τζάμι και λαβώνουν μοιραία τη λευκή σελίδα»; Πώς γίνεται μετά από μία τέτοια εμπειρία να παραμείνει ένας συγγραφέας αθώος; Πώς γίνεται να μην αναλάβει την ευθύνη για όλους;

Ίσως το κλειδί του βιβλίου, του τίτλου, βρίσκεται στο τελευταίο διήγημα. Η τελευταία του φράση είναι: «ποτέ δεν έδωσα σε κανέναν να διαβάσει τα "Πεύκα" και να έρθει σε επαφή με τις σκόρπιες και παράλογες ιστορίες αυτού του μικρού σημειωματάριου». Το εν λόγω σημειωματάριο το βρήκε ένας ήρωας του διηγήματος. Είναι γενναιόδωρη η Καλλιρρόη Παρούση. Αναγνωρίζει ότι συνεχίζει από εκεί που δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν άλλοι συγγραφείς.

Ο συγκεκριμένος, ο Γιώργος, «Στάθηκε ακίνητος ανάμεσα στα πεύκα κοιτάζοντας το κενό, οι φωνές από μακριά έφταναν στ’ αυτιά του σαν ψίθυρος, δεν είχε κουράγιο να επιστρέψει στη μάχη κι όλο έλεγε και ξανάλεγε στον εαυτό του ‘η μόνη τιμή που αρμόζει στον ένοπλο αντάρτη είναι η διαρκής εξέγερση’, και οι φωνές από μακριά όλο και πλησίαζαν με συνθήματα ‘φασίστες, πίσω στις τρύπες σας, κουφάλες, έρχονται κρεμάλες, αντίσταση, αντίσταση, αντίσταση’, όμως το μόνο που ήθελε πραγματικά ύστερα από τόση κούραση και φόβο και αγωνία ήταν να διαβάσει ένα βιβλίο κάτω από ένα πεύκο».

«Κι έτσι θα μένουν τα μακρινά αστέρια αθάνατα, κι ο ουρανός ο μαγικός μανδύας θα σκεπάσει όλη την πόλη, θα σκεπάσει την πόλη και θα γεμίσει φως, και το φως θα διώξει κάθε εφήμερη σκιά, και οι σκιές θα παραδοθούν όλες στην ησυχία της μέρας, και οι λόγχες του ήλιου ανάμεσα απ’ τις πευκοβελόνες θα διαπερνούν το τζάμι και θα λαβώνουν μοιραία τις λευκές σελίδες, και θα τραβήξει ο κόσμος τις κουρτίνες και θα ανοίξει τα παντζούρια, και το φως θα πλημμυρίσει το χώρο, κι εγώ, ακίνητος, ύστερα από τη μάχη, θα καθίσω κάτω από ένα πεύκο και θα διαβάσω ένα βιβλίο».

* Το κείμενο είναι η ομιλία του Γιώργου Κ. Ψάλτη στη σειρά εκδηλώσεων Booknotes, στο Jazz Point, 7 Νοεμβρίου 2017.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΨΑΛΤΗΣ είναι ποιητής.

altΚανείς δε μιλάει για τα πεύκα
Καλλιρρόη Παρούση
Κέδρος 2016
Σελ. 168, τιμή εκδότη €11,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ