alt

Για το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη «Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια» (εκδ. Κοράλι).

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη, γνωστή ήδη από τη θητεία της στη δημοσιογραφία, ακολουθεί μια εξελικτική πορεία στον χώρο της λογοτεχνίας. Τα τελευταία επτά χρόνια καταγράφονται στο ενεργητικό της τέσσερις ποιητικές συλλογές, οι οποίες διακρίνονται για τη θεματική πρωτοτυπία και την ποιότητα των εκφραστικών επιλογών, στοιχείο που έχει επισημανθεί από την κριτική.

Πρόκειται για κείμενα στα οποία προεξάρχει ένας άκρατος λυρισμός που απλώνεται σε έναν υπέροχο καμβά εκφραστικών σχημάτων, με τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές να χτίζουν ένα αμάλγαμα πολυποίκιλων εικόνων.

Το πρόσφατό της έργο Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια το συναποτελούν δεκαοκτώ κείμενα, που προσδιορίζονται από την ιδιαίτερη σχέση της εντοπιότητας και των παραδόσεων. Από αυτά, τα δεκαέξι κείμενα είναι υψηλής στάθμης λυρικές αφηγήσεις, ενώ τα δύο είναι εκτεταμένα ποιήματα. Το κάθε κείμενο, εναρκτικά συνοδεύεται και από ένα μικρό στιχούργημα που κάθε φορά υπέχει ρόλο προμετωπίδας και το οποίο, διαδοχικά, τιτλοφορείται με τα ονόματα «Ο θρύλος», «Το δοιάκι».

Με αυτά τα δεκαοκτώ κείμενα η Καλύμνια συγγραφέας κατορθώνει να μεταπλάσει τους θρύλους και τα παραμύθια της ιδιαίτερης πατρίδας της σε μια σύγχρονη γραφή. Για τον σκοπό αυτό επιστρατεύει τα γνωστά σ’ αυτήν σύνεργα της ποίησης, με συνέπεια το αποτέλεσμα να τη δικαιώνει. Οι θρύλοι και τα παραμύθια του νησιού, ζυμωμένα με τη μαγεία του χώρου, μοιάζουν κι αυτά μαγικά, αφού δίνουν την εντύπωση πως φτάνουν ίσαμε με μας, διαπλέοντας την ανοιχτοσύνη του πελάγου πάνω σε ράχες δελφινιών. Πρόκειται, λοιπόν, για κείμενα στα οποία προεξάρχει ένας άκρατος λυρισμός που απλώνεται σε έναν υπέροχο καμβά εκφραστικών σχημάτων, με τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές να χτίζουν ένα αμάλγαμα πολυποίκιλων εικόνων. Ασφαλώς, δε θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Όταν η πρόκληση του ερεθίσματος συνυφαίνεται με ποιητικά συστατικά, ανάλογο πρέπει να είναι και το αποτέλεσμα. Και αυτόν τον κανόνα τον σέβονται οι συγγραφείς.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, στη γραφίδα της Δάφνης, η αγάπη και ο θαυμασμός για τη γενέθλια γη, την Κάλυμνο, μεταβάλλονται σε υπέροχο ταξίδι μιας μαγευτικής περιδιάβασης, που προλογικά αρχίζει με το αφήγημα «Η Κόρη των βράχων». Η μυσταγωγία του ανεκπλήρωτου έρωτα της Πόθας, που ζει στην αντικρινή Τέλενδο, μεταβάλλεται για την ίδια σε ταξίδι στη χώρα των αγγέλων: «Δεν είχε σκιάχτρο η βροχή, ούτε αλάφιασμα η μαυρίλα. Ποτάμι ήταν ο έρωτας, που ’γινε καταιγίδα. Καρδιά γονατισμένη που την έσφαζε ο γιαλός και την έπνιγε το κρίμα». Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα προεξαγγελτικό κείμενο που εισάγει τον αναγνώστη στο πνεύμα και το ήθος του συγκεκριμένου έργου. Πράγματι, μετά από αυτό ανοίγει ο κύκλος της περιδιάβασης με το αφήγημα «Η άφιξη» (Το χάραμα). Η φωνή του πρωτοπρόσωπου αφηγητή είναι εύκολα αναγνωρίσιμη. Η Δάφνη Μαρία Γκυ περιγράφει το φτάσιμο στην αγαπημένη Κάλυμνο, στο λυκαυγές μιας καλοκαιρινής μέρας: «Μέσα στο βαθύ το χάραμα, μες στον μπλαβί ουρανό θα δέσει το καράβι στο λιμάνι και θα ’ναι οι δρόμοι αδειανοί (…) και τα σπιτάκια χαμένα μέσα στα όνειρά τους. (…) Η νύχτα φεύγει με χλωμή ασημόσκονη (…) και το γαλάζιο άνοιγμα στο διάφανο πρωινό, αρθρώνει “καλημέρα”».

Στην εξέλιξη, ακολουθούν επί μέρους αφηγήσεις, με τις οποίες η συγγραφέας αναπλάθει, με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό, εκλεκτές πλευρές της παραδοσιακής τοπιογραφίας της Καλύμνου. Στέκομαι με συγκίνηση στην «Παναγιά των Μυρτιών», όπου περιγράφεται μια συγκλονιστική σκηνή γνήσιας αγάπης και ανθρωπιάς. Ο Τούρκος από την αντικρινή ακτή της Μικρασίας συναδελφώνεται με έναν Έλληνα Καλύμνιο, χαρίζοντάς του έναν μύρτο που –καθώς διαβάζουμε στο κείμενο– «έκλεινε μέσα του όλα τα όνειρα τ’ ουρανού». Και όταν αυτός το φύτεψε, «μοσχοβόλησε ο τόπος μύρτο και σηκώθηκε η Παναγιά να βαδίσει πάνω στα άνθη του. Αντιφέγγισε η Μικρασία Χριστιανοσύνη, κι αντήχησε το Αιγαίο ψαλμουδιές». Εκεί όμως που κορυφώνονται η ευωδιά και τα χρώματα της δύσης είναι το περιγραφικό αφήγημα «Το άνοιγμα στο φως»: «Πλέω. Μπροστά μου πάλι εκείνο το άνοιγμα, ο ρους του ποταμού, η εκβολή, το παράθυρο της ψυχής μου (…) το ορεινό κουκούλι της Τελέντου αγνάντια μου, η μορφή της Πόθας σκαλισμένη με χίλια πετράδια στο λαιμό από τη μια πλευρά πάνω στα κακοτράχαλα, κατάψηλα βουνά (…), και η κατακόρυφη ευθεία του βουνού από την άλλη (…)».

Στη συνέχεια, παρακολουθούμε τη ματιά της Δάφνης Μαρίας να διαπορεύεται κάστρα, βράχια και ξωκλήσια, μυρωμένες πλαγιές, να συναντά νύμφες, πριγκιπόπουλα κι ύστερα να κατεβαίνει σε υπόγειες σπηλιές και να προσκυνά πανάχραντες εικόνες.

Μετά ακολουθεί το ποίημα «Πόθια» που αποτελείται από 92 δεκαπεντασύλλαβους ιαμβικούς στίχους. Πρόκειται για ένα λαϊκότροπο αφηγηματικό ποίημα που πολύ εύστοχα κινείται στο πνεύμα των παραλογών. Με αυτό μεταπλάθεται το γνωστό καλυμνιώτικο παραμύθι για την άτυχη Πόθα, την πριγκιποπούλα της Τελένδου, από τη οποία πήρε το όνομά της η πόλη: «Κλάψανε ήλιοι και βουνά, φεγγάρια και πελάγη / (…) Και στην καρδιά του βασιλιά καρφώθηκε μαχαίρι. (…) “Να πλύνω με το δάκρυ μου τ’ ατέλειωτο το χώμα / να πλάσει η θλίψη μου πηλό, την πόλη σου να χτίσει / (…) με χάρη φέγγος κι απλωσιά, που να ’χει τ’ όνομά σου” (…)». Στη συνέχεια, παρακολουθούμε τη ματιά της Δάφνης Μαρίας να διαπορεύεται κάστρα, βράχια και ξωκλήσια, μυρωμένες πλαγιές, να συναντά νύμφες, πριγκιπόπουλα κι ύστερα να κατεβαίνει σε υπόγειες σπηλιές και να προσκυνά πανάχραντες εικόνες. Μετά, να κοιτά με έκσταση προς το γέρμα του ήλιου κι εκεί στα βράχια να σκιρτά, καθώς αντικρίζει τη «μορφή της Πόθας σκαλισμένη με χίλια πετράδια στο λαιμό». Ύστερα, νασυναντά ανθρώπους του καθημερινού μόχθου, ανθρώπους απλούς που με τα λόγια τους γίνονται το συναξάρι που αναπέμπει ευχαριστίες και υμνολογεί τον Δημιουργό. Ο κύκλος αυτής της μαγευτικής περιδιάβασης που άρχισε το καλοκαίρι ολοκληρώνεται στην αρχή του φθινοπώρου με το αφήγημα «Ώχρα»: «Σεπτέμβρης στη σβήση του καλοκαιριού, κι άνθισε πάλι η θλίψη με τα χρώματα παράπονο μέσα στην ομορφάδα, πλοία που φεύγουν. Τώρα μόνο φεύγουν. (…) στρέψε πίσω το κεφάλι να κοιτάξεις για τελευταία φορά την αύρα της γης (…). Να την εγκλωβίσεις μέσα σε μια σταγόνα όμορφης μνήμης (…). Μέσα (…) από τη νοσταλγία θ’ ανθίσει πάλι (…) το χαμόγελο της επιστροφής».

Είναι αλήθεια ότι μερικά βιβλία έχουν την ιδιότητα να ξαφνιάζουν ευχάριστα τον αναγνώστη και να του προσφέρουν την αισθητική χαρά μιας πρωτόγνωρης αναγνωστικής εμπειρίας. Πρόκειται για έργα που είναι γραμμένα με ιδιαίτερο μόχθο. Σ’ αυτά, ψηλαφώντας κανείς το ήθος του λόγου, αναγνωρίζει μοναδικές συγγραφικές ιδιότητες. Ασφαλώς, δεν έχει καμιάν απολύτως σχέση η ποιότητα ενός βιβλίου με τον αριθμό των σελίδων του. Μάλιστα, τώρα τελευταία, ολοένα και πιο πολλοί στέκονται με δικαιολογημένη καχυποψία μπροστά στα ογκώδη βιβλία, από τα οποία είναι πλήθουσα η ελληνική αγορά. Διαβάζοντας το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη, ο αναγνώστης αποκτά τη βεβαιότητα ότι η συγγραφέας βαδίζει στον δρόμο του λυρισμού, χωρίς να αφήνεται στο συναίσθημα που προκαλεί η σχέση με τη γενέθλια γη. Αυτός ο προσεκτικός βηματισμός προσδίδει στο έργο τα εύσημα μιας γνήσιας λογοτεχνικότητας με κύριο γνώρισμα τον μετρημένο λόγο.

* Ο ΜΑΡΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είναι ποιητής και πεζογράφος, μέλος της Εταιρείας συγγραφέων.

altΤης Κάλυμνος κύματα και παραμύθια
Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη
Κοράλι 2017
Σελ. 80, τιμή εκδότη €8,48

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΚΥ-ΒΟΥΒΑΛΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ