collage barry kite tableau van gogh

Για το βιβλίο του Νικόλα Χρηστάκη Δέκα διαφορές (εκδ. Τυφλόμυγα)

Των Πατρίτσιας Γερακοπούλου & Παναγιώτη Χαλάτση

Οι Δέκα διαφορές είναι ένα ακόμη «εγωτοπίο» του Νικόλα Χρηστάκη, πολυσχιδούς φυσιοδίφη της πόλης και της ψυχοκοινωνιολογίας. Το φαντασιακό, το κβαντικό, το τρυφερά κυνικό και το μυστικιστικά απόκοσμο τον περιμένουν προκλητικά σε κάθε γωνιά της καθημερινότητας. Εκείνος, σε μια δημιουργική κατά μέτωπο μάχη με το χρόνο και το πραγματικό και με περιέργεια ιδιοσυγκρασιακή, δεν χάνει ευκαιρία για πολυδαίδαλες εξερευνήσεις και περιπλανήσεις εντός και εκτός του. Είναι το παιχνίδι [1] που πρέπει να ξαναρχίζει χωρίς διακοπή και χωρίς τέλος, όπως όταν ακούει το ίδιο τραγούδι σε διαφορετικές εκτελέσεις από το ίδιο συγκρότημα σε διαφορετικές στιγμές. Είναι το ίδιο, αλλά κάθε φορά ανεπαίσθητα διαφορετικό. Αυτή τη φορά αποδομεί το χωροχρόνο της βιογραφίας και της ανθρωπογεωγραφίας ανασύροντας από μέσα του ένα παλιό αγαπημένο παιχνίδι που έβρισκε στις σελίδες των Μίκυ Μάους και ακόνιζε την προσοχή και την διορατικότητά του.

«Βρείτε τις Δέκα Διαφορές» στα δέκα μικρά αφηγήματα, υπάκουα μόνο στη «συνειρμική αναφορά», στο πολύ προσωπικό (αλλά και τόσο συλλογικό) νόημα που πλέκεται ανάμεσα στα σπίτια, τους δρόμους, τα πρόσωπα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις στιγμιαίες αποτιμήσεις της φόρμας και την ταυτόχρονη αποδόμησή της (όπως τα φωτογραφικά και συγγραφικά «κλικ» [2] που είναι και δεν είναι αιώνια...). Ο αναγνώστης δεν πρέπει να αναμένει εμφανή πρόθεση για πλοκή σε αυτό το εγχείρημα∙ ο εσωτερικός μονόλογος της μεταμοντέρνας γραφής είναι ο τρόπος του Νικόλα Χρηστάκη να αναδιπλώσει με τη δική του εσωτερική τάξη (μόνο φαινομενικά επιφανειακή «αταξία») ένα «μεμουάρ» ελεύθερο από περιττή γραμμικότητα, νεωτερικά φίλτρα και ανιαρές βεβαιότητες.

Το βιβλίο δεν προτείνει κάτι καινοφανές για το φαντασιακό σύμπαν των αναγνωστών, απλά τοποθετεί σε έναν ειρμό τον τρόπο που οι άνθρωποι ούτως ή άλλως αναγνωρίζουν ως οικείο βίωμα.

Πρόκειται για μια ιδιοφυή συγγραφική συνειρμική επιχείρηση. Ο συγγραφέας αντλεί από το πηγάδι της μη συνειδητότητας των ανθρώπων και χρησιμοποιεί ό,τι επιστρατεύουν εικονοφαντασιακά και γνωστικά για να σχηματοποιήσουν τον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνονται. Η «πραγματικότητα» (πάντα σε εισαγωγικά) είναι ένα από τα κύρια μελήματα του Ν. Χρηστάκη, καθώς είναι ακριβώς η αποδόμησή της που αποκαλύπτει την αντανάκλαση της αυθεντικότητάς της μέσα του/μας. Για να το πετύχει, πρώτα απ’ όλα θραυσματοποιεί τη γλώσσα αφαιρώντας της το χρονικό και λογικό συνεχές. Ο αναγνώστης ακολουθεί το πέρα-δώθε της μνήμης του και τελικά παραδίδεται σε μια κατακερματισμένη αντίληψη που αντιστοιχεί στο αεικίνητο σύγχρονο περιβάλλον.

Το βιβλίο δεν προτείνει κάτι καινοφανές για το φαντασιακό σύμπαν των αναγνωστών, απλά τοποθετεί σε έναν ειρμό τον τρόπο που οι άνθρωποι ούτως ή άλλως αναγνωρίζουν ως οικείο βίωμα (παιδική ανάμνηση; όνειρο; παιχνίδι;) αλλά τείνουν να ξεχνούν γιατί έχουν αποφασίσει ότι η κατανόηση πρέπει να είναι συγκεκριμένη και οριοθετημένη σε κατηγορίες δεδομένες: η αρχή, η μέση, το τέλος. Έτσι το κείμενο απαλλαγμένο από κάθε συμβατικότητα και σοβαροφάνεια (αλλά αυθεντικά σοβαρό) περιγελά -μάλλον με ένα είδος τρυφερής θλίψης- την απέλπιδα προσπάθεια της ανθρώπινης ύπαρξης να δώσει ένα νόημα στη ζωή της.

Ο συγγραφέας καθόλου δεν κρύβει ότι μιλάει για τη δική του ζωή αλλά καταφέρνει να επικεντρώνεται στα βαθιά κρυμμένα τραύματα που μας αφορούν όλους: η Σισύφεια προσπάθεια του ανθρώπου να έχει έναν εαυτό με συνέχεια και νόημα, η σύγχρονη ανθρώπινη παθολογία της μετακίνησης από τον παραληρηματικό ναρκισσισμό στην απαξία και την κατάθλιψη. Όπως αυτολεξεί περιγράφει: «Η ύπαρξη αποτελεί μια πεισματική, απολύτως μάταιη και συχνά τραγική προσπάθεια να φανούμε συνεκτικοί στα μάτια μας και στα μάτια των άλλων, χωρίς βέβαια μέσα μας να ξεπουλάμε την αληθινή φύση μας, που αρέσκεται στη διάχυση προς πάσα κατεύθυνση και πάσα αλήθεια που επινοούμε – ή που μας έχει επινοήσει».

real paint2Ο Χρηστάκης παίρνει υποτιθέμενα γεγονότα που κινούνται μεταμορφωμένα και παραμορφωμένα στο χώρο της ανάμνησης και τα μετουσιώνει σε αποσπασματικά τεχνουργήματα. Θολώνοντας τη διάκριση ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα «παίζει» και αναζητά, εμβαθύνοντας στην πεμπτουσία του ανθρώπινου ψυχισμού. Αναπόφευκτα λοιπόν επανέρχεται με διαφορετικούς τρόπους και εικόνες και με λεπτότατο χιούμορ στην αναζήτηση του νοήματος, στην περιπέτεια της ευτυχίας και του άρρηκτου δεσμού της με τον πόνο, στις σχέσεις, στο θάνατο, στον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και αυτού που λέγεται ανθρωπινότητα, την ίδια στιγμή που, χωρίς να το ισχυρίζεται, δείχνει έμμεσα και τη «θεραπεία» που ουσιαστικά απαιτεί το σπάσιμο των εμβολιασμένων μέσα μας σχημάτων αντίληψης και γνωστικών κατηγοριών. Ίσως είναι ένα σχέδιό του να αναμειγνύει δήθεν παραληρηματικά την πληροφορία μοντελοποιώντας την αδυναμία διαχείρισης των μεγατόνων πληροφορίας στη ζωή του ανθρώπου στον 21ο αιώνα. Αυτό θα ήταν ένα μέγα-εμείς-τοπίο...

Ο τρόπος του Νικόλα Χρηστάκη να γράφει ιστορίες είναι μεταμοντέρνος. Είναι οι ίδιες παναθρώπινες κλασικές ιστορίες (όπως αυτές που διαφαίνεται να διαβάζει∙ ο Ιούλιος Βερν, ο Λούκυ Λουκ, ο Φίλιπ Ντικ μοιάζουν να κρύβονται πίσω από κάθε λέξη του πριν ακόμη αυτή γραφτεί) ειπωμένες διαφορετικά. Οι ίδιες ιστορίες γραμμένες με την τεχνική της εποχής την οποία προσπαθεί να κατανοήσει μέσα από το αυθεντικό βίωμα και τις ψυχοκοινωνικές του κεραίες. Όχι, το μυθιστόρημα δεν απειλείται. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να επιθυμούν να ακούν και να διαβάζουν ιστορίες. Όμως όσο εύληπτα γραμμένες και εάν εμφανίζονται για τον κοινό (και κουρασμένο από τις κατηγορίες της καθημερινότητας) νου, οι αναγνώστες είναι σε θέση να συναισθανθούν ότι τίποτα γύρω τους δεν είναι αληθινά «αυτό», ότι υπάρχει διακαής ο πόθος και αναμφίλεκτη η ανάγκη για μια άλλη πραγματικότητα, που θα τους φέρνει όσο γίνεται κοντύτερα σε τραύματα και θεραπείες, όπως στο παιχνίδι «Δέκα Διαφορές».

1. Συνειρμική αναφορά: εκπομπή του συγγραφέα «Το παιχνίδι ξαναρχίζει» στο trollradio.gr.
2. Συνειρμική αναφορά: στήλη «Εγωτοπία» του Νικόλα Χρηστάκη στο διαδικτυακό περιοδικό GREKA.

* Οι ΠΑΤΡΙΤΙΣΑ ΓΕΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΛΑΤΣΗΣ είναι διδάκτορες Κοινωνικής Ψυχολογίας.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Μετά την ηδονή, η ανάλυση. Οι πλέον ευαίσθητοι εξ υμών να εξέλθουν της αιθούσης, οι λοιποί ας προμηθευτούν από την επιμελητεία αεροπορικά σακουλάκια και γάντια βινυλίου-λάτεξ-νιτριλίου που δίνουν τώρα και στις μοντέρνες κηδείες για την υγιεινολογικά ελεγμένη ρίψη -ελαφρού πάντα- χώματος. Κάθε μερικά δευτερόλεπτα το μυαλό μας και η ψυχή μας εκρήγνυνται προς πάσα κατεύθυνση, όλα διαλύονται, ακόμα και οι στοιχειωδέστερες συνδέσεις παύουν να υφίστανται. Πεισματικά ο κανονικός άνθρωπος, υπακούοντας στο θεϊκό σχέδιο ή στον καταναγκασμό του να έχει έναν εαυτό και να ζει μια ζωή με νόημα, ξαναστήνει, κατά προσέγγισιν συνήθως, τα κομμάτια του όπως ήταν. Σισύφεια προσπάθεια μπροστά στο άπειρο και κύρια αιτία της δυστυχίας από την οποία πάσχουμε οι περισσότεροι, καθώς βέβαια και αυτής την οποία προβάλλουμε στους συνανθρώπους μας — τελευταία μάλιστα το σχέδιο αυτό γραφειοκρατικοποίησης των πάντων επεκτείνεται με όλο και ταχύτερους ρυθμούς στον πλανήτη, μέχρι που ετοιμάζεται να κυριεύσει και άλλους κόσμους».


 

exof 10diafores  Δέκα διαφορές
  Νικόλας Χρηστάκης
  Εκδόσεις Τυφλόμυγα 2016
  Σελ. 48, τιμή εκδότη €5,83 

     politeia link

  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΧΡΗΣΤΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Φανταστικά όντα, πραγματικές απολαύσεις

Φανταστικά όντα, πραγματικές απολαύσεις

Για το Βιβλίο των φανταστικών όντων, του Χόρχε-Λουίς Μπόρχες, που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα σε αναθεωρημένη μετάφραση του Γιώργου Βέη (εκδ. Πατάκη)

Της Κυριακής Αν. Λυμπέρη

...
Το ψυχοκοινωνικό βλέμμα στην επικοινωνία

Το ψυχοκοινωνικό βλέμμα στην επικοινωνία

Του Παναγιώτη Χαλάτση

Το δοκίμιο Ψυχοκοινωνιολογία των μαζικών επικοινωνιών του Νικόλα Χρηστάκη καταγράφει και συνθέτει με τρόπο συστηματικό και πρωτότυπο τις διαφορετικές και συχνά αντιφατικές προσεγγίσεις αναφορικά ...

Ο πόλεμος της αίθουσας

Ο πόλεμος της αίθουσας

Ένας αόρατος πόλεμος μαίνεται στη σχολική αίθουσα

 Εκπαιδευτικοί παλεύουν καθημερινά με τα προβλήματα που δημιουργεί η αδράνεια του πολιτικού συστήματος. Του Παν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ