karuotupos-680

Του Παναγιώτη Γούτα

Η διαδικτυακή πύλη Book Press, εδώ και χρόνια, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ευαισθησία αναφορικά με τις νέες φωνές στον χώρο της λογοτεχνίας, μέσα από αφιερώματα, βιβλιοκρισίες αλλά και διαγωνισμούς διηγημάτων, που αφορούν νέους ανθρώπους που θέλουν να εκφραστούν δια του λόγου, πεζού ή ποιητικού. Για την εκδήλωση της ΔΕΒΘ* «Νέοι άνθρωποι-Νέες φωνές: σκιαγραφώντας το λογοτεχνικό τοπίο του μέλλοντος» (Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών) επέλεξε από τους πρωτοεμφανιζόμενους πεζογράφους τον Άκη Παπαντώνη για τη νουβέλα του «Καρυότυπος» που τυπώθηκε το 2014 από τις φροντισμένες εκδόσεις Κίχλη, και απέσπασε ενθαρρυντικές κριτικές για την ποιότητα της γραφής του.

Στην εν λόγω νουβέλα ένας τριαντάχρονος μοριακός βιολόγος, alter ego του συγγραφέα, ο Ν. Οικονομόπουλος, εργάζεται στην Οξφόρδη σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο Τμήμα Βιοχημείας που έχει ως θέμα: Μελέτη συμπεριφοράς: Η βιοχημεία της μνήμης της στοργικότητας. Η οπτική του αφηγητή βρίσκεται στο ύψος των ποδιών των περαστικών, αφού ζει σε ημιυπόγειο διαμέρισμα του Λονδίνου – εκεί διαδραματίζονται αρκετά κεφάλαια της αφήγησης. Στη νουβέλα, που είναι χωρισμένη σε μικρές ενότητες, δεν υπάρχει σημαντική δράση (σχεδόν αμελητέα) υπάρχει πάντως υπόγεια εσωτερική δράση στον ψυχισμό του ήρωα. Ο ήρωάς μας είναι ένας απόκοσμος τριαντάρης, λιτός στον τρόπο ζωής του, ολιγαρκής, αφοσιωμένος στην επιστήμη και στις παρατηρήσεις του, η ματιά του κοφτερή, ακριβής και επιστημονική, καταγράφει τα πάντα γύρω του, μελετά τα φαινόμενα της ζωής, δίχως ο ίδιος να ζει. Περπατά ατέλειωτες ώρες στους δρόμους του Λονδίνου, ακούει μουσική ή καταγράφει σε κασετοφωνάκι τις σκέψεις του. Έχει στον χαρακτήρα του κάποια ψευδοαυτιστικά στοιχεία, και, από τις σκέψεις του ή τα λόγια που μαγνητοφωνεί, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και στη νέα γλώσσα.

Υπάρχει ένα είδος σύζευξης της ζωής του ήρωα, που ζει αποκομμένος από τον ομφάλιο λώρο της εφηβείας του, του παρελθόντος του και της οικογένειάς του στην Αθήνα, με τις μελέτες που κάνει στα ποντίκια, τα οποία έχουν απομακρυνθεί από τη βιολογική τους μητέρα.

Ο λόγος του Παπαντώνη είναι μικροπερίoδος, πυκνός, γυμνός και νευρώδης. Υπάρχει ένα είδος σύζευξης της ζωής του ήρωα, που ζει αποκομμένος από τον ομφάλιο λώρο της εφηβείας του, του παρελθόντος του και της οικογένειάς του στην Αθήνα, με τις μελέτες που κάνει στα ποντίκια, τα οποία έχουν απομακρυνθεί από τη βιολογική τους μητέρα. Γενικά υπάρχει μια σύζευξη της επιστήμης με τη ζωή, κάτι που προφανώς ηθελημένα κάνει ο συγγραφέας, και που, κατά τη γνώμη μου, είναι και το δυνατό χαρτί αυτού του βιβλίου. Στην ανάγνωση του κειμένου δίνεται συχνά η εντύπωση πως το κείμενο είναι αποστειρωμένο και απομακρυσμένο από κάθε είδους συναίσθημα και πως υπάρχει κάτι το ψυχρό και ανατομικό στην αφήγηση. Ο αναγνώστης ίσως θεωρήσει πως όλη η νουβέλα είναι αποτέλεσμα πνευματικού εργαστηρίου, αλλά πιστεύω πως μεγάλο μέρος του κειμένου είναι βιωματικό – το μαρτυρούν αυτό και το βιογραφικό του συγγραφέα, το επάγγελμά του και η ερευνητική του εργασία στην Οξφόρδη. Τα e-mail που στέλνει ο Ν. Ε. σε κάποιον φίλο του και οι απαντήσεις που παίρνει, μαζί με τα ιντερμέδια, όπου θα βρούμε ενσωματωμένο και το ποιητικό στοιχείο στη γραφή του Π., προσδίδουν μεταμοντέρνο χαρακτήρα στην αφήγηση. Η τριτοπρόσωπη γραφή εναλλάσσεται συχνά με πρωτοπρόσωπη, αυτό γίνεται αρκετά πετυχημένα, δίχως να αλλοιώνει ή να αναιρεί τον τελικό αφηγηματικό στόχο.

Ωραίο το σημείο με την ερμηνεία του νευρολογικού όρου (θα βρούμε συχνά τέτοιες αναφορές στο κείμενο) της «εξοικείωσης του αποδοχέα», και ο τρόπος που ο ήρωας το εξηγεί τηλεφωνικώς στη μητέρα του όταν πεθαίνει ο πατέρας του, και εκείνη θρηνεί ασταμάτητα. Αντιγράφω από τη σελ. 36 το σημείο, για να γίνει αντιληπτός και ο τρόπος γραφής του Παπαντώνη:

Σ’ ένα από τα τηλεφωνήματά τους προσπάθησε να της εξηγήσει. Της μίλησε για το φαινόμενο της εξοικείωσης του υποδοχέα.
«Δεν καταλαβαίνω», του έλεγε εκείνη. Της ήταν αδύνατο να καταλάβει πώς μπορεί κανείς να πάψει να αισθάνεται.
Της ζήτησε να κάνουν ένα πείραμα (το μόνο πράγμα που γνώριζε να κάνει). Να πιέσει με δύναμη το μπράτσο της σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Τη ρώτησε αν το νιώθει. Εκείνη απάντησε καταφατικά. Μερικά λεπτά αργότερα, κι ενώ δεν έλεγαν τίποτα, την ξαναρώτησε.
«Όχι πια», του είπε.
«Αυτό λέγεται εξοικείωση του υποδοχέα. Δεν θα σου πάρει καιρό να συνηθίσεις την απουσία του, ξέρω τι σου λέω».
«Αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος μου», απάντησε εκείνη.
Δεν ξαναμίλησαν γι’ αυτό.

Ωραία είναι επίσης τα σημεία όπου ο ήρωας παρακολουθεί και φωτογραφίζει στις όχθες του Τάμεση μια άγνωστη ποδηλάτισσα, που κάποια στιγμή χάνει τα ίχνη της, και το σημείο που το βράδυ των Χριστουγέννων φωτογραφίζει τη σκιά του, ενώ λίγα μέτρα μακριά του μια άστεγη, χωμένη στο χαρτονένιο της κουτί, διαβάζει με προσήλωση, σαν προσευχή, τη Μεταμόρφωση του Κάφκα. Ενδιαφέρον επίσης αποτελούν σε όλο το βιβλίο η αναφορά-νύξη περί υιοθεσίας παιδιών επί εποχής Τσαουσέσκου στη Ρουμανία (κάπου, στη μνήμη του ήρωα, ένα παιδί παίζει τρομπέτα και οι γείτονες του δίνουν χαρτονομίσματα των 20 λέι – γενικά πλανάται κάτι σκοτεινό στην ατμόσφαιρα αναφορικά με το παρελθόν του βασικού ήρωα της αφήγησης) αλλά και η καταγραφή ενός σύγχρονου Λονδίνου, με την υγρασία του, τους αστέγους (ιδιαίτερα τρυφερή η ματιά του συγγραφέα απέναντί τους), τη ακρίβεια των κινήσεων των ανθρώπων του, τα χαρακτηριστικά σημεία εξόδου των κατοίκων του, την πανεπιστημιακή κοινότητα, τα ερευνητικά εργαστήρια, τις παμπ και τα «καφέ» του. Γενικά ένα ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό, ποιοτικό και ασυνήθιστο θα έλεγα βιβλίο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου που, τόσο εμένα όσο και άλλους συνεργάτες της bookpress, μας εξέπληξε ευχάριστα. 

* Μεγάλο μέρος του κειμένου εκφωνήθηκε σε εκδήλωση για τον Άκη Παπαντώνη, στο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών, στη ΔΕΒΘ, το Σάββατο 9-5-2015

*Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ