kanashi

Με αφορμή την έκδοση συλλογής διηγημάτων του, ο Μιχάλης Γκανάς μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη για την επιστροφή του στον πεζό λόγο μετά από 30 χρόνια.

«Ο έρωτας είναι τυφλός, κουφός και παμφάγος»

Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από

την πρώτη –και μέχρι πρόσφατα μοναδική– πεζογραφική προσπάθεια του Μιχάλη Γκανά, τη νουβέλα «Μητριά πατρίδα» (2007, επανέκδοση από τις εκδόσεις Μελάνι). Παρά τη σημαντική επιτυχία εκείνου του πρώτου βιβλίου, που περιέγραφε με πυκνό τρόπο την εμπειρία του συγγραφέα και της οικογένειάς του στην εξορία τους στην Ουγγαρία, ο Μιχάλης Γκανάς στη συνέχεια απομακρύνθηκε από τον πεζό λόγο. Έτσι, σήμερα είναι περισσότερο γνωστός ως στιχουργός, κυρίως για τις συνεργασίες του με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, σε ορισμένους εξαιρετικά επιτυχημένους δίσκους, ενώ στο κοινό που αγαπά την ποίηση κατέχει ξεχωριστή θέση ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’70. Το «Γυναικών» (Μελάνι), η συλλογή διηγημάτων του που μόλις κυκλοφόρησε, αποτελείται από δεκάξι «μικρές και πολύ μικρές ιστορίες» με ηρωίδες «θηλυκά» διαφόρων ηλικιών, κοινωνικής τάξης ή… είδους.

Εδώ και λίγες εβδομάδες κυκλοφορεί μια συλλογή διηγημάτων, με κείμενα πυκνά, τρυφερά, συγκινητικά. Αφού η πεζογραφία φαίνεται να σας «βγαίνει», γιατί μια τόσο μακρόχρονη αποχή;

Γιατί γράφοντας τη «Μητριά πατρίδα» διαπίστωσα ότι δεν είμαι πεζογράφος. Με το υλικό που είχα στα χέρια μου, ένας πεζογράφος θα έγραφε ένα ογκώδες μυθιστόρημα, τουλάχιστον ή μια τριλογία: πριν από τον Εμφύλιο, κατά και μετά. Εγώ χρειάστηκα μόλις 60 σελίδες... Αλλά και το τελευταίο μου βιβλίο, το «Γυναικών», είναι μικρές ιστορίες γραμμένες από έναν ποιητή. Βέβαια, το έγραψα με πολύ κέφι, το χάρηκα και «γλυκάθηκα» από την υποδοχή του, πρέπει να πω. Δεν αποκλείεται να επανέλθω, λοιπόν, σε λιγότερο από 30 χρόνια...

Στα περισσότερα διηγήματα της συλλογής το βλέμμα είναι «αντρικό». Υπάρχει ωστόσο μια ιερότητα στην προσέγγιση της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, μια απόσταση, είτε πρόκειται για μια μεσόκοπη γυναίκα είτε για μια νεαρή αισθησιακή υπάλληλο. Αισθάνεστε ότι οι γυναίκες είναι «μια άλλη χώρα»;

Οι γυναίκες είναι σίγουρα «μια άλλη χώρα», θα έλεγα μάλιστα ότι –για μένα τουλάχιστον– είναι μια άγνωστη χώρα. Τα αντρικά στερεότυπα μας θέλουν «κατακτητές», «κυνηγούς», «δαμαστές» των γυναικών και άλλα ηχηρά παρόμοια, με τα οποία είμαι σίγουρος ότι γελάνε οι γυναίκες, κρυφά ή φανερά. Αυτή η «ιερότητα» που λέτε εκπορεύεται από το δέος ενός άντρα προς τις γυναίκες (αλλά και ενός συγγραφέα προς την τέχνη του), που δεν θα ήθελε να είναι κατακτητής ή δαμαστής, αλλά γητευτής. Είναι μια σχέση πολύ πιο πλούσια και βαθιά.

Σε ένα από τα διηγήματα περιγράφεται η αγάπη ενός άντρα για τη σκυλίτσα του. Το κείμενο καταλήγει σε μια ελεγεία για τη δύναμη της αγάπης, και μάλιστα από άνθρωπο προς ζώο. Τελικά, για εσάς η αγάπη –και όχι ο έρωτας– είναι το υψηλότερο ανθρώπινο συναίσθημα;

Μα ο έρωτας δεν είναι ανθρώπινο συναίσθημα, αλλά ένα τυφλό, κουφό και παμφάγο ένστικτο. Είναι αυτό που χρειάζεται η Ζωή (ή η Φύση, αν θέλετε) για να εξασφαλίσει τη διαιώνιση των ειδών. Η αγάπη είναι το ευγενέστερο ανθρώπινο συναίσθημα. Και, όπως όλα τα ανθρώπινα, θέλει φροντίδα, καθημερινή αφοσίωση, για να «πιάσει», να βλαστήσει και να ανθήσει. Η αγάπη, επίσης, δεν κάνει διακρίσεις, μπορείς να αγαπάς τους δικούς σου, τους κολλητούς σου, αλλά και τον πλησίον σου ή ένα σκυλάκι, όπως εμείς την Καρμέλα, ενώ στον έρωτα δεν υπάρχει άλλος παρά μόνον Αυτή ή Αυτός...

Επεκτείνοντας την προηγούμενη ερώτηση: Σας έχει απασχολήσει ποτέ η συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στα ζώα; Η ύπαρξη των σφαγείων, για παράδειγμα, ή η βιομηχανική εκτροφή ζώων… Πώς γίνεται από τη μία να είμαστε ικανοί να συνδεθούμε τόσο στενά με ένα ζώο και από την άλλη να στέκουμε τόσο αδιάφοροι απέναντι στην κακομεταχείρισή τους;

Μεγάλωσα σε χωριό κι έχω να σας πω ότι κάθε Πάσχα έτρωγα το αγαπημένο μου αρνάκι, το «μανάρι» μου, μαγειρεμένο από τα χέρια της μάνας μου, που το αγαπούσε όσο κι εγώ. Και δεν ήμουνα «τέρας», ούτε εγώ ούτε ο αδερφός μου και τα άλλα παιδάκια. Έπρεπε να φάμε κρέας. Ήταν σπάνιο, θρεπτικό και νόστιμο. Σήμερα, βέβαια, μιλάμε για άλλη κλίμακα, η εκτροφή και η σφαγή των ζώων είναι μια τεράστια βιομηχανία. Μιλάμε όμως και για εκατομμύρια στόματα που έχουμε συνηθίσει όχι απλώς να τρώμε, αλλά να καλοτρώμε και να πολυτρώμε. Θέλω να πω ότι δεν μπορούμε να τα θέλουμε όλα δικά μας, τη στιγμή μάλιστα που η μισή ανθρωπότητα πεινάει.

Σε όλο σας το έργο, πεζογραφικό και ποιητικό, υπάρχει στο βάθος η νοσταλγία μιας αρχαϊκής κοινότητας, της κοινωνίας του χωριού, μιας εποχής όπου η ζωή των ανθρώπων ήταν κουρδισμένη στους ρυθμούς της φύσης, τις εναλλαγές των εποχών. Βρίσκετε κάτι από αυτά στη ζωή στη μεγαλούπολη ή το παιχνίδι είναι για πάντα χαμένο;

Η «επιστροφή στη Φύση» και στους ρυθμούς της είναι αδύνατη πλέον. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μετά από μια μεγάλη καταστροφή, εφόσον υπάρχουν Φύση και άνθρωπος ακόμη. Οι μεγαλουπόλεις έχουν μέλλον. Σκέφτομαι συχνά ότι οι ποιητές, αργότερα, μπορεί να νοσταλγούν τις σημερινές πόλεις, όσο υπάρχουν ακόμη πόλεις, γιατί ποιητές θα υπάρχουν πάντα...

Εργαστήκατε για χρόνια στον χώρο της διαφήμισης. Πιστεύετε ότι αυτή η εμπειρία σάς βοήθησε ως ποιητή ή μήπως σας όπλισε με εκφραστικά μέσα που υποκρύπτουν ευκολίες, όπως για παράδειγμα ο γρήγορος και άμεσος εντυπωσιασμός που χαρακτηρίζει το διαφημιστικό μήνυμα;

Όταν μπήκα στη διαφήμιση, ήμουν ήδη 45 ετών. Λιγάκι δύσκολο να με επηρεάσει αποφασιστικά στην ποίησή μου, πολύ περισσότερο μάλιστα που δεν την αγάπησα τη διαφήμιση, δεν με συνεπήρε, ούτε ήμουνα στην πρώτη γραμμή. Την ευχαριστώ πολύ βέβαια, γιατί μου έδωσε ψωμί (ψωμί, όχι παντεσπάνι) και την ευκαιρία να γνωρίσω, να εκτιμήσω και να αγαπήσω αρκετούς ανθρώπους.

Θα επιχειρούσατε ποτέ, όπως έκαναν άλλοι ποιητές, να γράψετε ένα μυθιστόρημα; Ή το διήγημα είναι πια το όριο της ποιητικής σας;

Μολονότι νιώθω πιο άνετα στη μικρή φόρμα, δεν θα έλεγα όχι σε ένα εκτενέστερο αφήγημα. Έχω κάτι στα σκαριά μάλιστα, που μπορεί να φθάσει και τις 180 με 200 σελίδες! Δεν είναι μυθιστόρημα πάντως, κανονικό μυθιστόρημα δεν θα μπορούσα να γράψω. Όταν μια ζωή σκηνοθετείς λέξεις, είναι δύσκολο να επινοήσεις και να κινήσεις χαρακτήρες. Όχι πως είναι εύκολο το πρώτο, δεν υπάρχει πιο δύστροπο είδος από τις λέξεις. Οι ήρωες ενός μυθιστορήματος μπορούν να έχουν πολλά ή λίγα στοιχεία από τον συγγραφέα, που σημαίνει ότι αυτός έχει από κάπου να πιαστεί, για να χτίσει τον χαρακτήρα τους. Οι λέξεις δεν σε βοηθάνε, γιατί η σημασία τους –η τρέχουσα τουλάχιστον– είναι κοινό κτήμα, κι εσύ καλείσαι να τις κάνεις δικές σου, να διαβάζει ο αναγνώστης τη λέξη «αυγό» και να νιώθει ότι αυτό το αυγό είναι το δικό σου αυγό, ή καλύτερα είναι το δικό σας αυγό.

 

[έχει γράψει] 

ganas_exofilloΓυναικών
Μελάνι 2010

Σε χώρα μυστική, όπου γυναίκες υφαίνουν τα σύνορά της με τα λεπτά νήματα της αγάπης, όπου αθέατες στοιχειώνουν, κυβερνούν ή γκρεμίζουν: Γυναίκες σε καφέ, στον απέναντι δρόμο, μπροστά σε έναν υπολογιστή, στη βρεγμένη θάλασσα της μνήμης, Αιγοκερίνες, γυναίκες με το όνομα Κυμοθόη, γυναίκες στο τηλέφωνο, μα πάντα γυναίκες, μέσα στη μοναξιά και στον έρωτα, στην απόγνωση και στη χαρά τους.

 

 

mitriaΜητριά πατρίδα
Μελάνι 2007
«Από τα Μακεδόνικα ακούγονται κάθε τόσο μοιρολόγια. Τους έρχονταν τα μαντάτα από το Γράμμο, το Βίτσι. Οι μανάδες μας κοιτάζονταν αμίλητες, κούναγαν το κεφάλι. Μαζεύουνε τα παιδιά. Θα μας στείλουν αλλού, χώρια απ’ τους δικούς μας. Οι Μακεδόνισσες τα ’δωσαν τα δικά τους. Έκλαιγαν, τα φιλούσανε, δεν είπανε όχι. Οι δικές μας αγρίεψαν…».
lithariaΜαύρα λιθάρια 
Καστανιώτης 2007 

Η δεύτερη ποιητική συλλογή του συγγραφέα σε επανέκδοση. Το βιβλίο διαιρείται σε πέντε ενότητες, από τις οποίες η πρώτη είναι άτιτλη και περιλαμβάνει έντεκα ποιήματα. Ακολουθούν: «Τα άγρια και τα ήμερα», δέκα πεζόμορφα ποιήματα αφιερωμένα στον Κώστα Κρυστάλλη, που αποκαλείται «μικρότερος αδερφός». Τα «Μαύρα λιθάρια», μαζί με τον «Ακάθιστο δείπνο» και τη «Μητριά πατρίδα» έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά.

 

 

[BIO]

TOΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Τσαμαντά Θεσπρωτίας

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 1944

ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «Ακάθιστος δείπνος» (Κείμενα 1978)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Έχει γράψει κυρίως ποιητικές συλλογές. Είναι στιχουργός και κειμενογράφος.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αλέξης Πανσέληνος: «Τα διηγήματα αυτά απηχούν την τάση μου για πολυπρόσωπες και πολυεπίπεδες αφηγήσεις»

Αλέξης Πανσέληνος: «Τα διηγήματα αυτά απηχούν την τάση μου για πολυπρόσωπες και πολυεπίπεδες αφηγήσεις»

Συνέντευξη με τον συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνο με αφορμή την επανέκδοση του πρώτου του βιβλίου «Ιστορίες με σκύλους» (εκδ. Μεταίχμιο), μια συλλογή με τέσσερα εκτενή διηγήματα. Μια επιστροφή έπειτα από 42 συναπτά χρόνια στις συγγραφικές απαρχές του. Φωτογραφία: © Νίκος Κοκκαλιάς.

Συνέντευξη στον ...

Φώτης Καγγελάρης: «Δεν υπάρχει ''ελεύθερη'' τέχνη – είναι πάντα ένας συμβιβασμός και μια μεταμφίεση»

Φώτης Καγγελάρης: «Δεν υπάρχει ''ελεύθερη'' τέχνη – είναι πάντα ένας συμβιβασμός και μια μεταμφίεση»

Συνέντευξη με τον Διδάκτορα Ψυχοπαθολογίας και συγγραφέα Φώτη Καγγελάρη με αφορμή το βιβλίο του «Μια ιστορία της τέχνης. Από την μεριά της επιθυμίας» (εκδ. Παπαζήση). Μια πρωτότυτη θέαση της τέχνης και της άμεσης σχέσης που έχει με την ουσία της ζωής μας. 

Συνέντευξη στ...

Μιχαήλ Αγγελάκης: «Η τέχνη της εκκλησίας είναι πολύ ζωντανή και δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την

Μιχαήλ Αγγελάκης: «Η τέχνη της εκκλησίας είναι πολύ ζωντανή και δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την "κοσμική" εικαστική δημιουργία»

Συνέντευξη με τον εικαστικό καλλιτέχνη και μελετητή της αγιογραφίας Μιχαήλ Αγγελάκη με αφορμή το βιβλίο του «Εν εικόνι» (εκδ. Παπαζήση), μια σύνθετη και ιδιαίτερα πλούσια εργασία για την τέχνη της ελληνικής εκκλησιαστικής εικονογραφίας κατά τον 20ο αιώνα.

Συνέντευξη στην Ελένη Κορόβηλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ