lamprinos360

Προδημοσίευση από τη μελέτη του Φώτου Λαμπρινού Χούντα είναι θα περάσει; που θα κυκλοφορήσει στις 25 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Το 1967, στην Ελλάδα δεν υπάρχει τηλεόραση. Κυρίαρχα μέσα κυβερνητικής προπαγάνδας είναι το ραδιόφωνο και ο κινηματογράφος με τα δεκάλεπτα Επίκαιρα, που προβάλλονται, υποχρεωτικά, κάθε εβδομάδα, πριν από το κυρίως πρόγραμμα, στις 347 αίθουσες (αριθμός ρεκόρ), που λειτουργούν σε ολόκληρη την επικράτεια. Τα ίδια Επίκαιρα, αποστέλλονται στις πρεσβείες και τα προξενεία του εξωτερικού, για να προβληθούν στις κοινότητες των Ελλήνων μεταναστών.

Υπάρχει βέβαια και ο Τύπος, ο οποίος σε ένα βαθμό, «στρώνει το δρόμο» στη δικτατορία, πολύ πριν από την κάθοδο των τανκς, ενώ στη διάρκεια της Χούντας υπόκειται, αρχικά σε ασφυκτική και αργότερα, χαλαρή λογοκρισία.

Ωστόσο, σκοπός του παρόντος βιβλίου δεν είναι η επισκόπηση της «επταετίας», ούτε πολύ περισσότερο η συνολική ιστορική της καταγραφή. Με κυρίαρχο υλικό τα κρατικά κινηματογραφικά Επίκαιρα, επιδιώκεται ο σχολιασμός της εικόνας, που το καθεστώς παράγει και διανέμει σε όλη τη χώρα (ακόμα και μετά την επικράτηση της τηλεόρασης), η οποία αποκαλύπτει, παρά τη θέληση των ιθυνόντων, κοινωνικές συμπεριφορές με στοιχεία διαχρονικά, έτσι ώστε να μην αποφεύγονται οι συνειρμοί από τη μετάπειτα στάση του κοινωνικού σώματος, αλλά και τους χειρισμούς των μαζικών μέσων ενημέρωσης, επί Δημοκρατίας πλέον.

Η σπουδαιότερη από τις τέχνες

Φημολογείται ότι ο Λένιν, σε συζήτηση με συντρόφους του, διατύπωσε την άποψη ότι «Από όλες τις τέχνες, για εμάς σημαντικότερη είναι ο κινηματογράφος». Είναι ωστόσο σίγουρο πως, αν υπήρχε από τότε η τηλεόραση, ο Λένιν θα διατύπωνε διαφορετικά αυτή τη φράση. Από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα ο κινηματογράφος, με τη μορφή των κινηματογραφικών δεκάλεπτων Επικαίρων, έχοντας ήδη κατακτήσει τον τίτλο του μαζικότερου θεάματος σε όλο τον κόσμο, υπηρέτησε προπαγανδιστικούς σκοπούς. Γεγονός που έλαβε μεγάλες διαστάσεις στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου (1914-1918). Η χρήση της έβδομης τέχνης ως ισχυρού μέσου προπαγάνδας συνεχίστηκε και σε καιρό ειρήνης, με τα κάθε λογής απολυταρχικά αλλά και δημοκρατικά καθεστώτα, για να απογειωθεί στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Έκτοτε τα εβδομαδιαία κινηματογραφικά «Επίκαιρα» εξυπηρετούσαν κυρίως τους σκοπούς των καθεστώτων (δημοκρατικών ή απολυταρχικών) που τα παρήγαν.

Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μας. Η εικόνα της Ελλάδας, μέσα από αυτά τα «εικονογραφημένα εμβατήρια», διαδίδεται παντού, ώστε να καταστήσει σαφές το κυρίαρχο ιδεολόγημα του καθεστώτος: Ο στρατός όχι μόνο έσωσε την Ελλάδα, αλλά ανέλαβε και την αποστολή να την αναδημιουργήσει.

Ωστόσο μπαίνουμε σιγά σιγά στην εποχή κατά την οποία στα σπίτια και στη ζωή των Ελλήνων εισέρχεται η τηλεόραση. Σε σχέση με τον κινηματογράφο, είναι εξ ορισμού σαφές ότι ένα «οπτικό ραδιόφωνο» που μπαίνει σε κάθε σπίτι ή δημόσιο χώρο (καφενεία, λέσχες, χώροι δουλειάς, αεροδρόμια, λιμάνια κ.λπ.) αποκτά μεγαλύτερη ισχύ. Για να δει το προπαγανδιστικό φιλμ στη σκοτεινή αίθουσα, ο πολίτης θα πρέπει να μετακινηθεί, να πληρώσει εισιτήριο και να δεχθεί το προπαγανδιστικό μήνυμα για δέκα μόνο λεπτά. Η τηλεόραση μπορεί να είναι ανοιχτή όλο το εικοσιτετράωρο, χωρίς να είναι απαραίτητο να την παρακολουθεί κανείς καθισμένος σε μια καρέκλα. Μπορεί να μαγειρεύει, να παίζει χαρτιά, να ασχολείται με τα παιδιά ή με καθετί άλλο και να «ακούει» μόνο τον ήχο. Το «μέσο» ταυτίζεται με το «μήνυμα».

lambrinos-exofylloΤο καθεστώς αντιλαμβάνεται αμέσως τη σημασία του νέου «όπλου» και προβαίνει σε διάφορες ενέργειες που καταγράφονται στα Επίκαιρα: Θέτει σε λειτουργία, αρχικά σε πειραματικό στάδιο, τηλεοπτικούς σταθμούς των Ενόπλων Δυνάμεων (Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων — ΤΕΔ), αλλά και του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ). Εγκαθιστά δορυφορικό σταθμό στις Θερμοπύλες και πομπό στη ΔΕΘ. Προσκαλεί στελέχη της ιταλικής εταιρείας παραγωγής συσκευών τηλεοράσεως Urania, η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα θα εγκαινιάσει εργοστάσιο στην Ελλάδα. Αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά του 1969 η ΤΕΔ «έκανε ένα πρωτότυπο πρωτοχρονιάτικο δώρο στα παιδιά των Αθηνών και του Πειραιώς. Παίζοντας τον ρόλο του συγχρόνου Αϊ-Βασίλη, χρησιμοποίησε ένα ελικόπτερο για να σκορπίσει από τους αιθέρες στην γη εκατοντάδες κούκλες».[1] Πολλά παιδιά είναι συγκεντρωμένα στο Σύνταγμα τη στιγμή που ένα ελικόπτερο ίπταται πάνω από τα ξενοδοχεία της πλατείας.

Φυσικά στην γη δημιουργήθηκε συνωστισμός. Ο παιδόκοσμος έσπευσε με υψωμένα τα χεράκια του. Κι όταν οι κούκλες άρχισαν να πέφτουν στην γη, τα παιδάκια δεν χειροκρότησαν. Τα χεράκια τους ήταν απασχολημένα στην ανάταση. Άλλα ξεφώνισαν από την χαρά τους. Ένα δώρο παραπάνω είναι πάντα ευπρόσδεκτο από το παιδί, για το οποίο τα παιχνίδια είναι απαραίτητα όσο και η τροφή. Η τελευταία εικόνα με λήψη από ψηλά δείχνει την πλατεία γεμάτη παιδιά με υψωμένα χέρια.

Στις 20 Ιουλίου ο Νηλ Άρμστρονγκ κάνει το πρώτο βήμα στη Σελήνη, με λόγια που έμειναν στην ιστορία: «Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα». Συνταξειδιώτες του στην αποστολή Απόλλο 11 οι Μάικλ Κόλλινς και Έντουιν Ώλντριν. Το ταξείδι αυτό είναι το αποκορύφωμα του στόχου που είχε τεθεί, οκτώ χρόνια πριν, από τον Τζων Κέννεντυ, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση για την κατάκτηση του διαστήματος.

Εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο βλέπουν ζωντανά την αποστολή από τους δέκτες τηλεοράσεως. Στην Αθήνα πολλοί είναι αυτοί που παρακολουθούν το κοσμοϊστορικό γεγονός από τις βιτρίνες καταστημάτων που πωλούν τηλεοράσεις, ενώ κάποιοι άλλοι νοίκιασαν καρέκλες σε καφενεία που διαθέτουν τηλεοπτικές συσκευές. Το καθεστώς, υπερβάλλοντας όπως πάντα, αποφασίζει το σημαιοστολισμό της πρωτεύουσας για να τιμήσει το μεγάλο γεγονός. Ακολουθεί η επιστροφή στη γη και το διάγγελμα Νίξον, που μεταδίδεται και από την ελληνική τηλεόραση. Οι αθηναϊκές βιτρίνες γεμίζουν από παιδικά διαστημικά παιχνίδια, ενώ η αποκορύφωση έρχεται όταν νεαρές κοπέλες ζωγραφίζουν στις πλάτες και στη μέση τους τα πορτραίτα των Αμερικανών αστροναυτών και ημίγυμνες ανεβαίνουν τις σκάλες στην πλατεία Συντάγματος. Πρόκειται για τη μόδα της προσσελήνωσης ζωγραφισμένης στα κορμιά των κοριτσιών.

Όλα αυτά περιλαμβάνονται φυσικά στις εκδόσεις των Επικαίρων, ο μεγάλος κερδισμένος ωστόσο παγκοσμίως, και όχι μόνο στην Ελλάδα, είναι η τηλεόραση — το νέο μέσο, το οποίο ο καθένας ονειρεύεται να έχει στο σαλόνι του.

Το πρώτο αμερικανικό σήριαλ,[2] που αρχίζει να μεταδίδεται στις 2 Απριλίου 1970, συγκεντρώνει στα αθηναϊκά σαλόνια όχι μόνο τους οικείους, αλλά και τους γείτονες εκείνων που κατέχουν ήδη τηλεοπτικές συσκευές.

Το καθεστώς, είτε γνωρίζει είτε δεν γνωρίζει τη φράση του Λένιν, πασχίζει να διαδώσει το νέο μέσο, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι, για τους δικούς του σκοπούς, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από τον κινηματογράφο. Έτσι στο τέλος του 1970 επιχειρείται, «μερίμνη της προεδρίας της Κυβερνήσεως», η δωρεάν διανομή τηλεοπτικών συσκευών στα χωριά.

Τα Επίκαιρα μας πληροφορούν σχετικά:

Προ ημερών έγινε μια τελετή που εσημείωσε την αρχήν της πραγματοποιήσεως μιας ωραίας ιδέας: Αντιπρόσωποι του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και των Ανωνύμων Εταιρειών Χαλυβουργική, Παπαστράτος, Πίτσος, Σκαλιστήρη και ΕΤΜΑ παρέδωσαν εις τον αντιπρόεδρον της Κυβερνήσεως και υπουργόν των Εσωτερικών κύριον Παττακόν 216 δέκτες τηλεοράσεως που προσέφεραν διά τα χωριά, έτσι ώστε να μη μείνη κανένα μικρό χωριό χωρίς τηλεόραση. Οι πρώτες αυτές συσκευές εφορτώθησαν αμέσως και απεστάλησαν σε ισάριθμα χωριά. Στόχος της αναληφθείσης προσπαθείας είναι να φθάση η τηλεόρασις σε κάθε μικρό χωριό που καλύπτεται από την εμβέλεια των τηλεοπτικών δικτύων της χώρας.

Στις εικόνες βλέπουμε το μεγάλο υπόστεγο του ΟΛΠ, στο οποίο οι τηλεοπτικές συσκευές φορτώνονται σε φορτηγά, που ξεκινούν το ταξείδι τους για την επαρχία. Το θέμα κλείνει με χάρτη της χώρας όπου σημειώνονται με σταυρό οι περιοχές και τα χωριά που θα υποδεχθούν το νέο μέσο. Όσο για τους κατοίκους των πόλεων, αυτοί, έχοντας την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν συσκευές τηλεοράσεως, επιλέγουν να εξυπηρετήσουν τη Δικτατορία οικειοθελώς.

[1] Θυμίζω απλώς ότι κάτι παρεμφερές έχουμε στα Ελληνικά Επίκαιρα την Πρωτοχρονιά του 1967, μερικούς μήνες πριν από το πραξικόπημα, γεγονός που ενισχύει την υπόνοια ότι εμπνευστές του ευρήματος αυτού είναι οι ίδιοι άνθρωποι, τόσο προδικτατορικά όσο και μετά την 21η Απριλίου. Τότε, αντί για κούκλες., από τον ουρανό έπεφταν οι ίδιοι οι Αϊ-Βασίληδες (βλ. επίσης Χούντα είναι. Θα περάσει;, επεισόδιο 1).

[2] Το πρώτο αμερικανικό σήριαλ είχε τον τίτλο Το σπίτι του φοίνικα και ολοκληρώθηκε σε 13 επεισόδια. 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τέχνη της μέθης» του Λοράν ντε Σουτέρ (προδημοσίευση)

«Η τέχνη της μέθης» του Λοράν ντε Σουτέρ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του βραβευμένου Βέλγου δοκιμιογράφου και καθηγητή Νομικής Λοράν ντε Σουτέρ [Laurent de Sutter] «Η τέχνη της μέθης» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Το Μέλλον.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ἤριννα Ἠλακάτη» της Τασούλας Καραγεωργίου (προδημοσίευση)

«Ἤριννα Ἠλακάτη» της Τασούλας Καραγεωργίου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Τασούλας Καραγεωργίου «Ἤριννα Ἠλακάτη», η οποία κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στὴν πραγματική της ζωὴ ἡ Ἤριννα εἶναι μιὰ μικρὴ «τραγουδίστρα», τρυφερὴ ἀοιδὸς ...

«Ο Σεφέρης στην Αμερική»
 της Ασπασίας Γκιόκα (προδημοσίευση)

«Ο Σεφέρης στην Αμερική»
 της Ασπασίας Γκιόκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Ασπασίας Γκιόκα «Ο Σεφέρης στην Αμερική», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το βιβλίο, όπως φανερώνει και ο τίτλος του, εστιάζει σε πρόσωπα και γ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ