mavro xioni 1

Για την παράσταση Μαύρο χιόνι, διασκευή έργου του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, από τον Κώστα Φιλίππογλου και την Δήμητρα Κονδυλάκη, σε σκηνοθεσία Κ. Φιλίππογλου, στο Θέατρο Πόρτα.

Του Νίκου Ξένιου

Στο θέατρο «Πόρτα» είδαμε το ημιτελές -αυτοβιογραφικό- «Θεατρικό μυθιστόρημα» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, όπως το μεταφέρει στη σκηνή ο Κώστας Φιλίππογλου υπό τον τίτλο «Μαύρο χιόνι. Το ημερολόγιο ενός μακαρίτη». Τη δραματουργία της παράστασης υπογράφει η Δήμητρα Κονδυλάκη, ενώ το κείμενο διαμορφώθηκε σε συνεργασία με τους ηθοποιούς κατά τη διάρκεια των προβών. Το «Θεατρικό Μυθιστόρημα» είναι ένα κείμενο-φάντασμα, ένα κείμενο «μη γεγονός», κατ' ουσίαν πρόκειται για την επινόηση ενός συγγραφέα που έχει αυτοκτονήσει αφού έγραψε το προσωπικό του ημερολόγιο. Η είσοδος του νέου αυτού συγγραφέα στους λογοτεχνικούς κύκλους και το πάθος του για το θέατρο έρχονται σε κατά μέτωπον αντίθεση με την οικτρή πραγματικότητα του κατευθυνόμενου λόγου που εκφέρει η Τέχνη σε ένα ολοκληρωτικό, γραφειοκρατικό σύστημα καλλιτεχνικής παραγωγής σαν της σταλινικής Ε.Σ.Σ.Δ. 

Το «Θεατρικό μυθιστόρημα», εν όψει της συγγραφής του «Μαιτρ και Μαργαρίτα», έμεινε ημιτελές με τον αιφνίδιο θάνατο του Μπουλγκάκοφ, το 1940.

Σαρκαστική σειρά αποτυχιών

Όλοι οι χαρακτήρες υιοθετούν έντονη κινησιολογία με μεγάλη δόση φαντασίας, καταργώντας τα όρια της σκηνικής σύμβασης με παιγνιώδη τρόπο.

Μόσχα του 1930. Όπως εξομολογείται ο δημοσιογράφος Μαξούντοφ, το μυθιστόρημά του «Μαύρο χιόνι» το έγραψε παρέα με την αγαπημένη του γάτα. Μετά την ψυχρή υποδοχή του έργου του, ο μελαγχολικός Μαξούντοφ κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Όταν αποτυγχάνει και σ' αυτήν, ένας εκδότης προτίθεται να εκδώσει το μυθιστόρημα, λογοκρίνοντας μόνο τρεις λέξεις: την «Αποκάλυψη», τον «Αρχάγγελο» και τον «Διάβολο». Όμως ο εκδοτικός οίκος είναι μια σαπουνόφουσκα, κι έτσι ο Μαξούντοφ διασκευάζει το κείμενό του σε θεατρικό έργο, που γίνεται δεκτό από την Ανεξάρτητη Σκηνή, προς μεγάλη έκπληξη δική του και όλης της φιλολογικής Μόσχας. Στη σκηνή υπογραφής των συμβολαίων, είναι ξεκαρδιστικά αχανής ο κατάλογος των δικαιωμάτων που «δεν έχει» ένας δημιουργός, σε συνδυασμό με την ατελείωτη λίστα των υποχρεώσεων που «έχει». Ο μελαγχολικός αυτόχειρας Μαξούντοφ είναι ένας αθεράπευτος ονειροπόλος. Από το έργο του πρέπει να λογοκριθούν δύο πράγματα: αφενός η σκηνή της αυτοκτονίας με περίστροφο κι αφετέρου η φράση: «Οι νεκροί θα κριθούν από τα έργα τους».

Το γκροτέσκο ύφος της παράστασης του κύριου Φιλίππογλου αποδίδει στην εντέλεια το βαθύτατα «μαύρο» χιούμορ και την απελπισία του καλλιτέχνη που προσπαθεί, έναντι της λογοκρισίας του καθεστώτος, να υπερασπιστεί τις αισθητικές και ιδεολογικές του αξίες, όπως ενσαρκώνονται στην «κομμένη» σκηνή με τον πυροβολισμό και το αίμα που βάφει μαύρο το χιόνι. Επιστρατεύοντας ένα λαϊκό, σωματικό θέατρο ο κύριος Φιλίππογλου ασκεί τον θίασό του σε έντονο μανιερισμό, συνθέτοντας ένα ανθρώπινο «πολυ-σώμα» που κινείται ως ηχώ ή ως ίσκιος του πρωταγωνιστή, και που αποτελείται από τους εκπροσώπους των υπαλλήλων, χαρακτηριστικούς τύπους της ρωσικής αστικής μικροκοινωνίας, μέλη της κρατικής γραφειοκρατίας, αντιπροσωπευτικές φιγούρες «ποζάτων» θεατρανθρώπων, αλλά και σκιάχτρα κομματικών στελεχών. Όλοι οι χαρακτήρες -πλην του πρωταγωνιστή- υιοθετούν έντονη κινησιολογία με μεγάλη δόση φαντασίας, καταργώντας τα όρια της σκηνικής σύμβασης με παιγνιώδη τρόπο.

mavro xioni 2

Η μέθοδος Στανισλάβσκι και τα θύματά της

Είναι εντυπωσιακές οι μικροπρέπειες, οι ίντριγκες, τα ποταπά κίνητρα όσων βυσοδομούσαν στα δωμάτια του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας την εποχή της διαμάχης μεταξύ Στανισλάφκσι και Νεμίροβιτς–Ντατσένκο. Υπερδιογκωμένα Εγώ σκηνοθετών και καλλιτεχνικών διευθυντών, ατελείωτες, σχολαστικές πρόβες. Η εμμονή του Στανισλάβσκι με τον πειραματισμό που παρωδείται στο έργο του Μπουλγκάκοφ στην ουσία ακυρώνει το ανέβασμα του «Μαύρου χιονιού» επί σκηνής. Ξεκαρδιστικός ο σκηνοθέτης Κώστας Φιλίππογλου, που κρατά τα σκήπτρα της παράστασης ως Ιβάν Βασίλιεβιτς και ερμηνεύει και τον εισαγωγικό/επιλογικό ρόλο του αφηγητή.

Η όλη παράσταση αναδίδει το κλίμα της αγαστής συνεργασίας, τη συγκίνηση του πρωτοειδωμένου και τη φρεσκάδα μιας ομάδας που κυριολεκτικά «ερμηνεύει» υπό σύγχρονο πρίσμα το κλασικό κείμενο, διασώζοντας, μέσα από μια σάτιρα προσιτή στον μέσο θεατή, το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης του έργου, καθώς και τη δομική μελαγχολία που το διέπει.

Στον ρόλο του Μαξούντοφ ο Τάκης Δημητρόπουλος δίνει προσωπικό δείγμα γραφής, καθιερώνοντας έναν εύθραυστο ανθρώπινο τύπο. Η ερμηνεία του είναι μπουφόνικη ως ένα βαθμό, ωστόσο πιστή στο όλο ύφος της παράστασης. Εξαιρετική είναι η χρήση οικονομίας στις αναπνοές του, η εξοικονόμηση ενέργειας για τις δύσκολες, παλίνδρομες και εσκεμμένα «αφύσικες» κινήσεις του επί σκηνής. Ενδιαφέρουσα και προκλητική ερμηνεία, που ανοίγει έναν ορίζοντα θεαματικής εξέλιξης για τον νέο ηθοποιό.

Πολύ καλός στον ρόλο του εκδότη ο Γιάννης Στεφόπουλος, που αποδίδει με έξοχη αίσθηση χιούμορ και τον ρόλο της «θείας». Ο Δημήτρης Δρόσος στήνει χαρακτήρα στον ρόλο του σκηνοθέτη, παρωδίας του Ντατσένκο. Η Εύα Αγγελοπούλου ξεκαρδιστική στον ρόλο της ευνοημένης ηθοποιού και σταρ του θεάτρου. Η Εύα Οικονόμου Βαμβακά πολύ επιτυχημένη στον ρόλο της νευρωτικής κρατικής υπαλλήλου που πειθαρχεί και «ψαρώνει» στη φωνή του κομματικού στελέχους. Υποβλητικό το σκηνικό της Όλγας Μπρούμα με τις τρεις σειρές από σακκάκια που «καταρρέουν» στη σκηνή της αυτοκτονίας του Μαξούντοφ και το αναβατόριο στο πίσω μέρος της Γέφυρας των Αλύσων, από πίσω, βιομηχανικής αισθητικής. Οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη και η ενδυματολογικές λύσεις της Μαργαρίτας Δοσούλα υπηρετούν απόλυτα το έργο.

Η όλη παράσταση αναδίδει το κλίμα της αγαστής συνεργασίας, τη συγκίνηση του πρωτοειδωμένου και τη φρεσκάδα μιας ομάδας που κυριολεκτικά «ερμηνεύει» υπό σύγχρονο πρίσμα το κλασικό κείμενο, διασώζοντας, μέσα από μια σάτιρα προσιτή στον μέσο θεατή, το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης του έργου, καθώς και τη δομική μελαγχολία που το διέπει. Τα εύσημα αποδίδονται στη συνεργασία της κυρίας Κονδυλάκη με τον σκηνοθέτη.

mavro xioni 3

Βιογραφικά συντελεστών

Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Κώστας Φιλίππογλου ξεκίνησε τις θεατρικές του σπουδές στην Αθήνα και συνέχισε την εκπαίδευσή του με ηθοποιούς δασκάλους από την ομάδα του Πήτερ Μπρουκ, της Αριάν Μνουσκίν και την Théâtre de Complicité, ομάδα με την οποία συμμετέχει σε παραστάσεις και εργαστήρια στην Αγγλία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Σκηνοθέτησε «Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων» το 2003, και «Οδυσσεβάχ»,το 2006, για το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Δίδακξε ως επίκουρος καθηγητής στο θεατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, στη Δραματική Σχολή "Αρχή" της Ν. Καρρά, στα σεμινάρια του Υπουργείου Παιδείας για το θέατρο στα σχολεία, στο ΜΑΤΑΝ, ειδικό σχολείο Καλών Τεχνών του Ισραήλ, στο Lee Strasberg Ιnstitute, στο Actor's studio και στο Actor's center στη Νέα Υόρκη.

Η Δήμητρα Κονδυλάκη είναι θεωρητικός θεάτρου, σκηνοθέτις και μεταφράστρια, καλλιτεχνική σύμβουλος για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο στο Φεστιβάλ Αθηνών. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Institut d'études théâtrales (Censier Paris III) και είναι διδάκτωρ Συγκριτικής Λογοτεχνίας (PARIS IV-Sorbonne). Έχει διδάξει ως επιστημονική συνεργάτις στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών των Παν/μίων Πατρών και Πελοποννήσου. Διευθύνει μαζί με τον Αντρέα Στάικο το Εργαστήριο Θεατρικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου. Από το 2004 διευθύνει τις σειρές «Η γλώσσα του θεάτρου» και «Θέατρο: Τέχνη-Κοινωνία-Πολιτική» των Εκδόσεων Νεφέλη. Η μονογραφία της Ο θεατρικός Δημήτρης Δημητριάδης. Εξερευνώντας τη δυνατότητα του αναπάντεχου ήταν υποψήφια για το Βραβείο Καλύτερου Θεατρολογικού Συγγράμματος 2016 της Ένωσης των Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου
Διασκευή: Δήμητρα Κονδυλάκη, Κώστας Φιλίππογλου
Σκηνικά: Όλγα Μπρούμα
Κοστούμια: Μαργαρίτα Δοσούλα
Συνεργάτης σκηνογράφος: Μιχαήλα Πλιαπλιά
Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική: Lost Bodies
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώτα Σερεμέτη
Β' Βοηθός σκηνοθέτη: Σίλια Κόη
Φωτογραφίες-Promo video: Όλγα Μπρούμα (art direction) - Βαγγέλης Πουλής (κάμερα)
Κατασκευή σκηνικού: Παναγιώτης Μπλάνας
Παραγωγή: GoodHeart Productions
Εύα Αγγελοπούλου, Γιάννης Γιαννούλης, Τάσος Δημητρόπουλος, Δημήτρης Δρόσος, Εύα Οικονόμου Βαμβακά, Γιάννης Στεφόπουλος και Κώστας Φιλίππογλου

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας που επέλεξε η ομάδα Loxodox «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδ...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

Η νέα δουλειά του Ευριπίδη Λασκαρίδη «Lapis Lazuli» από τον Απρίλιο στη Στέγη

Η νέα δουλειά του Ευριπίδη Λασκαρίδη «Lapis Lazuli» από τον Απρίλιο στη Στέγη

Ο Ευριπίδης Λασκαρίδης και η ομάδα OSMOSIS παρουσιάζουν την παράσταση «Lapis Lazuli» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από τις 4 έως τις 21 Απριλίου 2024. Το γκροτέσκο, το κωμικό και το τρομακτικό συνυπάρχουν σε ένα έργο στα όρια της περφόρμανς, του χορού και των εικαστικών τεχνών.

Επιμέλεια: Book ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας που επέλεξε η ομάδα Loxodox «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδ...

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Ο Κινέζος Νομπελίστας Μο Γιάν κατηγορείται ότι με τα βιβλία του σπιλώνει τον κομμουνιστικό στρατό της Κίνας και εξυμνεί τον αντίστοιχο της Ιαπωνίας. 

Επιμέλεια: Book Press

Το να είσαι ...

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν οι μικρές λίστες και μαζί οι νικητές σε κάθε κατηγορία, καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ