psixopaideis-big

Συνέντευξη-ποταμός με τον εικαστικό Γιάννη Ψυχοπαίδη με αφορμή τη νέα του έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη (φωτό Ανδρέας Σχοινάς). 

Της Ελένης Γαλάνη

Συνάντησα τον Γιάννη Ψυχοπαίδη στο ατελιέ του στην οδό Καρυατίδων, μια νεοκλασική μονοκατοικία με ψηλά ταβάνια και μικρά δωμάτια γεμάτα χαρακτικά και βιβλία. Μιλήσαμε για την ατομική του έκθεση με τίτλο Ο Βύρων στην Κεφαλονιά που παρουσιάζεται από τις 18 Σεπτεμβρίου στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη. Η έκθεση περιλαμβάνει 50 ακουαρέλες, τρεις μεγάλες ξυλογραφίες και ένα γλυπτό, όλα από την προσωπική συλλογή του. Πρόκειται για μια εικαστική συνομιλία ανάμεσα στον ζωγράφο και τον ποιητή που με διαφορά διακοσίων περίπου χρόνων κατοίκησαν σε διπλανά σπίτια στα Μεταξάτα της Κεφαλονιάς – ο Γιάννης Ψυχοπαίδης για ένα μήνα κάθε Αύγουστο τα τελευταία 15 χρόνια, ο Βύρωνας από τον Αύγουστο του 1823, όταν έφτασε στο νησί για να στηρίξει τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων και για τους επόμενους τέσσερις μήνες. Η ιδιότυπη αυτή «συνομιλία» που γεννήθηκε ανάμεσα στον ζωγράφο και τον ποιητή καθώς και η συμπλήρωση 190 χρόνων από το θάνατο του λόρδου Βύρωνα, αποτέλεσαν την αφορμή για την συγκεκριμένη έκθεση. 

Στην Ελλάδα γνωρίζουμε τον λόρδο Βύρωνα ως φιλέλληνα και λιγότερο ως ποιητή. Τον τελευταίο χρόνο έρχεται ξανά στην επικαιρότητα με εκδόσεις ή επανεκδόσεις έργων του, βιβλία με θέμα τη ζωή του αλλά και εικαστικές εκθέσεις/αφιερώματα (σε Αθήνα, Μεσολόγγι κ.λπ). Πρόσφατα στην Αγγλία κυκλοφόρησε η πολιτική βιογραφία του από τον Βρετανό νεοελληνιστή Ρόντερικ Μπίτον η οποία θα κυκλοφορήσει σύντομα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη.

Πέρα από την επετειακότητα –έχουν περάσει 190 χρόνια από τον θάνατό του και 150 χρόνια από την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα–, το ενδιαφέρον για το έργο του Βύρωνα εξηγείται από το γεγονός ότι υπήρξε ίσως ο πρώτος μεγάλος σούπερ σταρ της εποχής του. Αυτό που σήμερα ονομάζουμε μπεστ σέλερ συνδέεται άμεσα με την εποχή εκείνη. Ήταν τόσο διάσημος ο Βύρων στην εποχή του ώστε με τις πρώτες δημοσιεύσεις που έκανε παρουσιαζόταν το φαινόμενο να ξαγρυπνάνε οι άνθρωποι έξω από τον εκδοτικό οίκο για να πάρουν τα γραπτά του. Δημιουργήθηκε μια υστερία γύρω από το πρόσωπό του, ένας μύθος. Η δημοφιλία του οφειλόταν και στο νεαρό της ηλικίας του καθώς και στη σχέση του με την Ευρώπη.

Στη βιογραφία του για τον Μπάιρον ο Ρ. Μπίτον παραλληλίζει την αντιπαράθεση ανάμεσα στους Φαναριώτες διανοούμενους και τους οπλαρχηγούς με την σημερινή αντιπαράθεση μνημονιακών και αντιμνημονιακών, και αναφέρει ότι με σημερινούς όρους ο Βύρων θα λογιζόταν ως «μνημονιακός».

3-byron-iii-2014
   Byron III, 2014, ξυλογραφία, 100Χ100 εκ
 

H Κατερίνα Σχινά που μετέφρασε το συγκεκριμένο βιβλίο μου μετέφερε τις απόψεις του Ρ. Μπίτον οι οποίες είναι βέβαια υπό συζήτηση, σίγουρα πάντως αμφιλεγόμενες. Δεν έχουμε ακόμα το πλήρες κείμενο, όμως η λογική αυτής της προσέγγισης μου φαίνεται ανιστόρητη, αφελής έως και επικίνδυνη. Ο Βύρων έχει αντίθετα χαρακτηριστικά που τον κάνουν πολύ περισσότερο «αντιμνημονιακό». Για τα χρόνια εκείνα ήταν ένας επαναστάτης –έφερε όλο το ρομαντικό πάθος των μεγάλων ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και του γαλλικού διαφωτισμού– και ταυτόχρονα ένας πραγματιστής. Αυτό το βλέπουμε και στα γράμματά του όπου συναλλάσσεται, κουβεντιάζει, διεκδικεί, έχει μεν την εικόνα του τι συμβαίνει στον χώρο της επαναστατημένης Ελλάδας, που είναι την εποχή εκείνη υπό απόλυτη διαίρεση όμως την ίδια στιγμή κρατάει ψηλά τη σημαία της επανάστασης και της υποστήριξης – και μάλιστα της υλικής υποστήριξης. Οι ιδέες που υπερασπίζεται τον κάνουν να μην μπορεί να φορέσει τον «κορσέ» ενός μνημονίου. Τα πιστεύω του ανατρέπουν κάθε λογική σύμβασης και υποταγής. Αν οπωσδήποτε πρέπει να δούμε το θέμα μέσα από τη λογική αυτής της προσέγγισης τότε θα λέγαμε ότι ο Βύρων υπήρξε αντίθετα ένας βαθύτατα αντιμνημονιακός άνθρωπος, ο οποίος είχε μεν συνείδηση της ανάγκης για βοήθεια από τις μεγάλες δυνάμεις ταυτόχρονα όμως πίστευε απόλυτα στην απελευθερωτική δράση, την ανεξαρτησία και την απελευθέρωση του ανθρώπου στη βάση των πιστεύω του.

Συχνά περιγράφεται ως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Από τη μία είναι ο ιδεολόγος, ο οραματιστής, ο ρομαντικός ποιητής, από την άλλη ένας πλάνης που έχει κατηγορηθεί για πολλά – ακόμα και για αιμομιξία. «Ένας ευγενής περιπλανώμενος της ίδιας της σκοτεινής του διάνοιας».

Εκτός από δυνατός γραφιάς ήταν και ένας γνήσιος φιλέλληνας, ένας οραματιστής με σημαντικές ιδέες για την παιδεία, πολύ αγαπητικός για αυτό που ο ίδιος αντιλαμβανόταν ως ελληνικό πολιτισμό – με την γνήσια έννοια του όρου, όχι ως αρχαιοπληξία.

Ο Βύρων ήταν χρόνια ανακατεμένος με τα επαναστατικά κινήματα στην Ιταλία. Ήταν ένας άνθρωπος νέος που πρόδωσε την κοινωνική του τάξη, ένα πολιτικό και κοινωνικό ον, ένας νους εξαιρετικά ευφυής. Στο βιβλίο «Λόρδου Μπάιρον-Επιστολές από την Ελλάδα» (εκδ. Ιδεόγραμμα, μτφρ. Δημοσθένης Κούρτοβικ), που περιλαμβάνει τα γράμματα που ο Βύρων έστειλε από την Κεφαλονιά, το Μεσολόγγι, την Ιταλία σε εκδότες, ερωμένες και σε εγγλέζους φίλους του φέρεται να γράφει σε όσους έρχονταν στην Ελλάδα και έφευγαν απογοητευμένοι από την κατάσταση που επικρατούσε «μείνετε (στην Ελλάδα), πρέπει να βοηθήσουμε». Αυτά τα γράμματα είναι συναρπαστικά ντοκουμένα, χρήσιμα και ως ιστορικές μαρτυρίες. Μέσα από αυτά τα γραπτά αναδεικνύεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του Βύρωνα: εκτός από δυνατός γραφιάς ήταν και ένας γνήσιος φιλέλληνας, ένας οραματιστής με σημαντικές ιδέες για την παιδεία, πολύ αγαπητικός για αυτό που ο ίδιος αντιλαμβανόταν ως ελληνικό πολιτισμό – με την γνήσια έννοια του όρου, όχι ως αρχαιοπληξία. Στρατηγικός, επιτελικός, οργανωτικός νους, ο Βύρων ήταν ένα γνήσια πολιτικό ον. Ας θυμηθούμε ότι σε πολύ νεαρή ηλικία (σχεδόν παιδί) μίλησε για πρώτη φορά δημόσια στην Βουλή των λόρδων κατά της θανατικής ποινής. Από την μία πλευρά, πράγματι, έζησε μια ζωή που τα περιείχε όλα: νόθα παιδιά, ερωμένες, αιμομιξία. Από την άλλη, ας μην ξεχνάμε ότι αυτή ήταν σε μεγάλο βαθμό η ταυτότητα των αριστοκρατών της εποχής του. Αριστοκράτης ο ίδιος (στενός φίλος του Σέλλεü, συνομιλούσε με τον Γκαίτε...), θεωρούσε ότι δικαιούται την ελευθερία λόγω ταξικότητας, την οποία όμως ο ίδιος είχε προηγουμένως υποσκάψει. Γι' αυτό η εκκλησία αρνήθηκε να τον τιμήσει όπως έπρεπε. Στην κηδεία του στην Αγγλία τον τίμησαν κυρίως άνθρωποι χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων, οι άνθρωποι της τάξης του έστειλαν στην τελετή τις άμαξές τους άδειες – οι ίδιοι δεν παρευρέθηκαν. Θεώρησαν πως τους είχε προδώσει.

Τα έργα στο Μουσείο Μπενάκη μου θύμισαν ως προσέγγιση το έργο «Καθεδρικός Ναός της Ρουέν», όπου ο Μονέ αποτυπώνει ζωγραφικά έναν χώρο –τον ίδιο πάντα– σε διαφορετικές φάσεις και σε διαφορετικούς χρόνους και κάτω από διαφορετικές φωτιστικές συνθήκες. Μιλήστε μας για την διαδικασία δημιουργίας του έργου.

2-kefalonia-afgoustos2013
   Κεφαλονιά, Αύγουστος 2013
 

Δεν είχα ποτέ μέχρι σήμερα δουλέψει τοπία εκ του φυσικού. Η δουλειά μου είναι εν γένει εσωστρεφής, έχει στοιχεία αναστοχαστικά, επεξεργασίας, μεσολάβησης. Έγινα υπαιθριστής για το συγκεκριμένο έργο. Ένα ένστικτο με οδήγησε σε μια κίνηση αμεσότητας και σε αυτό έχει συμβάλει και το τοπίο και ο τόπος και ο Βύρωνας. Αυτός ο αρχετυπικός κάμπος με τις ελιές που καταλήγει στην θάλασσα είναι ένας χώρος που μέχρι σήμερα δεν έχει αλλάξει στο ελάχιστο. Δεν με ενδιαφέρουν τα τοπία της Κεφαλονιάς σε αυτό το έργο, δεν κάνω τοπιογραφία, το θέμα μου ήταν εξαρχής το συγκεκριμένο καρέ που μοιραζόμουν με τον Βύρωνα. Λειτούργησα με αμεσότητα απέναντι σε αυτό που έβλεπα. Κάθε πρώτη του Αυγούστου ξανασυναντούσα αυτόν τον τόπο, φεύγοντας τον Σεπτέμβρη τον ξεχνούσα. Θα έλεγα ότι μετά από διακόσια χρόνια η δική μου ανάγκη συνάντησε την βιωμένη κατάσταση ενός ιστορικού προσώπου, την ίδια ψυχική ανάγκη μιας απελευθερωτικής κατάστασης. Αναζήτησα τις ταυτότητες και τις συγγένειες μιας στάσης ζωής. Γι' αυτό και το συγκεκριμένο έργο ενώ αποτελείται από πίνακες που είναι ελεύθερα ζωγραφισμένοι δίνει συνολικά την αίσθηση ενός εννοιολογικού έργου. Επέλεξα την ακουαρέλα γιατί είναι ένα αρχετυπικό και υπαιθριστικό υλικό, ένα υλικό άμεσα εκτεθειμένο στα φυσικά φαινόμενα, επηρεάζεται από τον αέρα και το φως – η ακουαρέλα είναι ένας άμεσος αποδέκτης των φυσικών φαινομένων.

Σας ενδιαφέρει η αλληλεπίδραση μεταξύ ποίησης και λογοτεχνίας. Στον πρόλογο του βιβλίου «Συνάντηση» με ποιήματα της Κικής Δημουλά (εκδ. Ίκαρος) αναφέρετε ότι η ροή της ποίησης και αυτή της ζωγραφικής είναι σαν δυο ανυπότακτα ποτάμια που τρέχουν παράλληλα, το κάθε ένα με τα δικά του νερά, τις δικές του πηγές, που όμως συνδέονται στο βάθος της γης και βγαίνουν από ένα κοινό έγκατο. Μπορείτε να αναφέρετε μερικούς από τους αγαπημένους σας ποιητές;

Στο συγκεκριμένο έργο στο Μουσείο Μπενάκη δεν μιλώ για τον ποιητή Βύρωνα αλλά για την προσωπικότητα του Βύρωνα και το όραμά του, για τη ρομαντική και ουτοπική στάση του. Ο πολιτικός, ιστορικός, υπαρξιακός Βύρωνας είναι αυτός που με ενδιαφέρει. Σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις, εδώ δεν πρωταγωνιστεί το ποιητικό στοιχείο αλλά το υπαρξιακό. Πάντα με ενδιέφερε το πάντρεμα των τεχνών σαν ένα στοιχείο βιωματικό της ίδιας της δουλειάς μου επειδή με ενδιαφέρουν προσωπικά η ποίηση και η λογοτεχνία. Για μένα είναι μια στάση ζωής. Σαν ένα παιχνίδι που εμπεριέχει μια άλλη ανάγνωση του ποιήματος. Η ενασχόλησή μου με την ποίηση και την λογοτεχνία προέκυψε γι' αυτό εντελώς φυσικά.
Ολοκληρωμένο εικαστικό έργο ως ενότητα έχω παρουσιάσει για πολλούς έλληνες ποιητές, ανάμεσά τους ο Παλαμάς, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, η Κική Δημουλά, ο Καβάφης, ο Κοντός, ο Σαχτούρης, ο Παρμενίδης, ο Λόρκα... Υπάρχουν και κάποιες άλλες επιμέρους προσεγγίσεις, που δεν συνιστούν όμως ενότητα.

Στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση ο Άγγελος Δεληβοριάς ερμηνεύει την συνομιλία ζωγραφικού και ποιητικού έργου ως μια ανιχνευτική αλλά σχεδόν «αυτόματη» διαδικασία: όταν ο κινούμενος χρόνος συναντά τον ακίνητο χώρο μέσα από το εικαστικό βλέμμα συντελείται η ποιητική μεταστοιχείωση των έργων με την ακρίβεια μαθηματικής πράξης.

Το ζητούμενο είναι η κάθε τέχνη να διαφυλάσσει την γραμματική και το συντακτικό της, να προκύπτει δηλαδή από το πάντρεμα μια γνήσια συνάντηση και όχι μια σχηματική εικονογράφηση που βασίζεται στην υποτέλεια και όπου η μία τέχνη πάει να καπελώσει την άλλη. Για να συναντηθούν οι δυο τέχνες ουσιαστικά –και όχι επιφανειακά– πρέπει η καθεμιά να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της.

Σε έναν συγκεκριμένο τύπο ποιήματος του Βύρωνα γνωστό και ως «βυρωνικός θρήνος» ο ποιητής κατηγορεί συχνά τους Έλληνες ότι εγκαταλείπουν την πατρίδα τους σκλαβωμένη. Στο πρώτο μέρος των ποιημάτων αυτού του τύπου (που έχουν τριμερή δομή), ο ποιητής αναφέρεται αρχικά στην Ελλάδα ως νεκρή ερωμένη (προσφιλές μοτίβο του ρομαντισμού), στην συνέχεια αναπολεί την χαμένη λαμπρότητα και δόξα της και στο τέλος επιτίθεται με σφοδρότητα στους Έλληνες. Παρά την φήμη του ως φιλέλληνας ο Βύρωνας συχνά επιτίθεται με σκληρά λόγια στους Έλληνες. Πώς ερμηνεύεται σήμερα η λέξη «φιλέλληνας» – μια λέξη/ιδιότητα που απαντά μόνο στην ελληνική γλώσσα;

Είναι φιλέλληνας ως προς τον τόπο αλλά ανθέλληνας απέναντι σε μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι προδίδουν τα ιδεώδη, τις αξίες και τις αρχές του πολιτισμού. Είναι ρομαντικός μαζί και πραγματιστής. Φιλέλληνας και ανθέλληνας ταυτόχρονα.

Σε ένα από τα γράμματά του ο λόρδος Βύρωνας έχει γράψει το εξής καταπληκτικό: «Για τους Έλληνες δεν θα πω τίποτα μέχρι να μπορέσω να πω κάτι καλό». Ο φιλέλληνας τότε και τώρα πρέπει να είναι κάποιος ο οποίος γνωρίζει καλά αυτόν τον τόπο και τον αγαπάει ακριβώς επειδή τον γνωρίζει καλά. Είναι φιλέλληνας ως προς τον τόπο αλλά «ανθέλληνας» απέναντι σε μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι προδίδουν τα ιδεώδη, τις αξίες και τις αρχές του πολιτισμού. Είναι ρομαντικός μαζί και πραγματιστής. Φιλέλληνας και ανθέλληνας ταυτόχρονα. Θυσιάζει ένα κομμάτι του εαυτού του και είναι πολύ σκληρός με τους κληρονόμους των ιδεών που απεμπολούν τα ιδεώδη και τις ιδέες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της συναδερφοσύνης. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε και επειδή ο ελληνικός λαός έχει χτυπηθεί αμείλικτα (όχι απολύτως άδικα, καθώς έχει συχνά ανεχτεί και έχει βοηθήσει να παραμένει εδώ ό,τι πιο σάπιο), χρειάζεται μία αντεπίθεση προς τον έξω κόσμο. Μαζί με το σάπιο, γίνεται προσπάθεια σήμερα να εξαφανιστεί και κάθε θετικό σε αυτόν τον τόπο. Εμείς γνωρίζουμε ότι το θετικό υπάρχει και πρέπει να το αναδείξουμε. Πρέπει να καλλιεργηθεί ένας νέος φιλελληνισμός όχι με την ρομαντική και κενή περιεχομένου έννοια, όχι ένας στυλιζαρισμένος φιλελληνισμός με την διάσταση της εθνολατρείας, της αρχαιολατρείας, αλλά μια σύγχρονη και δημιουργική Ελλάδα που διαφυλάσσει αξίες διαχρονικές. Όχι υστερική προγονοπληξία, ούτε εθνοκαπηλία. Υπάρχουν σήμερα άξιοι άνθρωποι στην Ελλάδα που δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό το θετικό στοιχείο με το έργο τους, υπάρχει μια Ελλάδα που στέκεται όρθια, παράγει έργο και μπορεί ισότιμα να μιλήσει στο εξωτερικό. Κατά μια έννοια αυτό έκανε και ο λόρδος Βύρωνας στον καιρό του, αυτό κάνει σήμερα και ο ποιητής/ δημιουργός. Καλεί με το έργο του (ποιητικό ή ευρύτερα καλλιτεχνικό) και προκαλεί τους ανθρώπους να εξεγερθούν στην κατάσταση της καταπίεσης στην οποία βρίσκονται. Αυτή η έκκληση πρέπει να γίνει σήμερα στο όνομα της ανθρωπιάς και του ανθρωπισμού. Και για να επιβιώσει σήμερα ο ανθρωπισμός πρέπει να γίνει μαχητικός, χρειάζεται λοιπόν μια επιθετική και μαχητική έκκληση υπέρ του ανθρωπισμού – καθώς στην ουσία ο ανθρωπισμός είναι αυτός που βάλλεται σήμερα από παντού. Ένας μαχητικός ανθρωπισμός ανατρεπτικός, διεκδικητικός, και ένας ρομαντικός πραγματισμός.

Μέσα από την ποίηση του λόρδου Βύρωνα αναδεικνύεται η μορφή του ποιητή-πολεμιστή. Ο βυρωνικός ήρωας είναι ένας προμηθεïκός επαναστάτης, ένας «ευγενής παράνομος» (a noble outlaw). Τι θέση έχει η ποίηση στην σημερινή πραγματικότητα;

Στην Κεφαλονιά υπάρχει ένα μικρό χωριό στα ορεινά Δαμουλιανάτα πάνω από το Ληξούρι όπου έχει τοποθετηθεί μία μαρμάρινη στήλη προς τιμήν των θυμάτων της κατοχής. Η στήλη αφιερώνεται σε αυτούς που πολέμησαν, σε αυτούς που αντιστάθηκαν και επιπλέον σε αυτούς που δεν συνεργάστηκαν. Δεν έχω συναντήσει πουθενά αλλού στην Ελλάδα κάτι τέτοιο. Ο λαïκός τεχνίτης βάζει εδώ για πρώτη φορά σε ένα μνημείο την διάσταση του ανθρωπισμού, ότι δηλαδή ο καθένας παλεύει στα μέτρα τα δικά του. Βάζει την έννοια της αντίστασης στην μικροκλίμακα του μεσαίου ανθρώπου τον οποίο τιμά επειδή τόλμησε να μην συνεργαστεί. Το προσθέτει αυτό ως μια κατηγορία «προς τιμήν». Θεωρώ συναρπαστική αυτή τη διάσταση ως στάση ζωής. Ο ποιητής στην πραγματικότητα είτε είναι μαχόμενος είτε απλά αντιστέκεται προσπαθεί να διασώσει αξίες, να αρθρώσει έναν λόγο με καθαρότητα, έναν λόγο χωρίς ψιμύθια ψευτιάς και σύμβασης, αγωνίζεται να διαφυλάξει την τέχνη του και μέσω αυτής έναν κόσμο ιδεών. Αυτό γίνεται και με τη μη συνεργασία. Κι εκεί ακόμα ο ποιητής /δημιουργός προσπαθεί να μείνει όρθιος, να παραμείνει δημιουργικός και πιστός στις ιδέες του. Η τέχνη ως στάση ζωής διαφυλάσσει αξίες.

Στο κείμενό σας στον κατάλογο αναφέρεστε στην «Οδυσσειακή» Κεφαλονιά. Αναφέρεστε προφανώς στην θεωρία του Ρόμπερτ ότι η ομηρική Ιθάκη βρισκόταν στη σημερινή Παλική, στο δυτικό κομμάτι της Κεφαλονιάς.

Πρόκειται για μια ανοιχτή συζήτηση. Χρησιμοποιώ το οδυσσειακό ταξίδι μεταφορικά εννοώντας φυσικά το ταξίδι του Βύρωνα, την δική μου ταξιδιωτική σχέση με το νησί και πώς αυτή κερδήθηκε και κατακτήθηκε με την καβαφική έννοια αλλά και με την κυριολεκτική και επειδή η Κεφαλονιά είναι η άλλη Ιθάκη. Πρόκειται άλλωστε για ενιαίο κομμάτι γης που κάποια στιγμή στο παρελθόν διαχωρίστηκε.

Με αφορμή το ποίημα του Βύρωνα «So we' ll go no more a roving", που μελοποιήθηκε και τραγουδήθηκε από τον Leonard Cohen, την Joan Baez κ.ά. θα ήθελα να σας ρωτήσω για την σχέση της ζωγραφικής με την μουσική και με τις άλλες τέχνες: στην τάξη σας στην ΑΣΚΤ έχετε συχνά προσκαλέσει γνωστούς και άγνωστους μουσικούς και ερμηνευτές, όπως για παράδειγμα τη Σαββίνα Γιαννάτου. Πώς βιώνουν οι φοιτητές σας αυτή τη διαδικασία;

4-psychopaidis3
   Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης στο σπίτι του.
 

Πάντοτε έφερνα τα θέματα που με ενδιέφεραν στο εργαστήριο και γίνονταν θέμα του εργαστηρίου. Τα δουλεύαμε με τους μαθητές εντός και εκτός του εργαστηρίου. Ύστερα τα παρουσιάζαμε σε δημόσιους χώρους, μουσεία κ.λπ. Υπήρχαν θέματα που τα «δουλεύαμε» για μήνες και τα παρουσιάσαμε σε χώρους όπως η Νέα Δημοτική Πινακοθήκη, το Βυζαντινό μουσείο, το Μουσείο Μπενάκη, τα παλιά σφαγεία στην Πάτρα, το παλιό Νοσοκομείο στην Πάτρα (όπου συνεργαστήκαμε με την τοπική κινηματογραφική λέσχη), σε εγκαταλελειμένα κτίρια (όπου έχουμε συνεργαστεί με αρχιτεκτονικές ομάδες), στο τρένο στο Ρουφ... Άτυπα κάθε χρόνο επέλεγα ένα θέμα συνάντησης της ζωγραφικής με μια άλλη τέχνη, το οποίο "δουλεύαμε" μαζί με τους μαθητές. Χορός, μουσική, κινηματογράφος, θέατρο, ποίηση, είναι κάποια από τα θέματα που έχω επιλέξει. Έχουμε ανεβάσει Μπέκετ στο εργαστήριο και χορογραφίες από χορευτικές ομάδες (π.χ. η χορευτική ομάδα "Πρόσχημα" δούλεψε μαζί μας πάνω στη σχέση της ζωγραφικής με την κίνηση). Τα παιδιά συμμετέχουν κάθε φορά με χαρά στη διαδικασία, ζουν την εμπειρία βιωματικά. Μια άλλη χρονιά έφερα στην τάξη μουσικούς, καθηγητές του ΝΑΚΑ οι οποίοι έπαιζαν αυτοσχεδιαστικά ήχους σύγχρονους, ατονάλ πάνω σε εικόνες που προβάλλαμε στον τοίχο – σαν αρχιτεκτονικά μοτίβα. Οι μαθητές ζωγράφιζαν στην συνέχεια τους ήχους που άκουγαν. Με την ποίηση κάναμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, δουλέψαμε για παράδειγμα πάνω στην «Φοινικιά» του Παλαμά. Θυμάμαι μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με αφορμή τη Φάτα Μοργκάνα του Καββαδία όπου φιλοξενήσαμε στο εργαστήριο τη Μαρίζα Κωχ. Μια άλλη χρονιά δουλέψαμε πάνω στο Metropolis του Φριτζ Λανγκ, τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, κ.λπ.

Υπήρξατε μέλος της «ομάδας Τέχνης Α». Οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην ομάδα προσπάθησαν να φέρουν τα λαϊκά στρώματα σε επαφή με την τέχνη, και ειδικότερα με τις καινοτομικές κατευθύνσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών, μέσω ενός προγράμματος εξωθεσμικών και αποκεντρωμένων δραστηριοτήτων.

Μάλλον εμείς προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επαφή με τα λαϊκά στρώματα... Η τέχνη προφανώς απευθύνεται σε ανθρώπους με στοιχειώδη προπαιδεία. Η φόρμα της μπορεί να είναι κρυπτική, δεν είναι όμως αριστοκρατική ή ελιτίστικη. Ειδικά σήμερα η τέχνη πρέπει να είναι συνδεδεμένη με μια λαϊκή συνείδηση – όχι με την έννοια της λαϊκότητας αλλά με την έννοια της ευρύτητας. Ειδικά σήμερα που περνάμε μια κρίση της φόρμας η τέχνη πρέπει να κρύβει μέσα της αίμα ζεστό, να είναι συνδεδεμένη με ένα βαθύτερο κίνημα –και δεν εννοώ το κίνημα με την πολιτική ή την κομματική έννοια- πρέπει να κρύβει μέσα της την ανησυχία και την αγωνία του ανθρώπου, τον σφυγμό της καθημερινής του ζωής. Όλα τα υπόλοιπα είναι φλυαρίες.

* Η ΕΛΕΝΗ ΓΑΛΑΝΗ είναι μουσειολόγος και ποιήτρια. 

Η έκθεση «Ο Βύρων στην Κεφαλονιά» στο Μουσείο Μπενάκη θα διαρκέσει μέχρι τις 26/10/2014. 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Η ειρηνική «επέλαση των Βαλκυριών» του Ρίχαρντ Βάγκνερ στη Λυρική Σκηνή

Στις 10 Μαρτίου και για πέντε ακόμη παραστάσεις ανεβαίνει στην  Εθνική Λυρική Σκηνή η εμβληματική «Βαλκυρία» του Ρίχαρντ Βάγκνερ σε σκηνοθεσία του Τζων Φούλτζειμς και συμπαραγωγή με την Βασιλική Όπερα της Δανίας. Κενρική εικόνα: © Eθνική Λυρική Σκηνή. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη...

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου συναντά τον Φερνάντο Πεσσόα και τα πορτογαλικά fados

Η Αλίκη Καγιαλόγλου, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, για μια μόνο παράσταση το Σάββατο 6 Απριλίου: «Η θαλασσινή ωδή του Fernando Pessoa και τα fados της εφηβείας μου» στη Θεατρική Σκηνή Δήμου Αβδελιώδη – Studio new star art cinema [Σταυροπούλου 33, Αθήνα].

Επιμέλεια: Book Press

...
Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Οι Soundwalk Collective με την Patti Smith για δυο εμφανίσεις στη Στέγη – ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη ζωή

Η θρυλική ποιήτρια της νεοϋορκέζικης punk rock Patti Smith προσγειώνεται στη Στέγη στις 14 & 15 Μαρτίου, για να συμμετάσχει στα ηχοτοπία του πρότζεκτ “Correspondences” της Soundwalk Collective, σε ένα διήμερο γεμάτο εικόνες και ήχους από τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ