Diogenes-390

Του Πάρι Κωνσταντινίδη

Πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια χάρισε η Αθήνα στον κόσμο μία λέξη, τον «κοσμοπολιτισμό», που ως γνήσια κοσμοπολίτικη επινόηση, δεν γεννήθηκε από Αθηναίο. Όταν ρωτάγαν τον Διογένη από τη Σινώπη για την πατρίδα του, απάνταγε ότι ήταν Κοσμοπολίτης, κι αν τον ειρωνεύονταν για την εξορία στην οποία τον είχαν καταδικάσει οι Σινωπείς, αποκρινόταν ότι: «Εγώ τους καταδίκασα να μείνουν εκεί». 

Η μοίρα της Σινώπης, που έχασε τον σπουδαιότερο πολίτη της, φαίνεται να είναι η μοίρα κάθε κοινωνίας, που αντί να φιλοξενεί, αποδιώχνει. Δεν ήταν, όμως, μόνο ο Διογένης, ο κύων, μετανάστης, μα και οι περισσότεροι κυνικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι εμπλούτισαν για πάντα τη φιλοσοφική σκέψη της κλασικής Αθήνας. Ωστόσο η κυνική φιλοσοφία, η οποία ασκούσε έντονη κριτική στις συμβάσεις της εποχής της –δηλαδή στην τότε «κοινή λογική»- δεν ήταν παρά μία ακόμα δυνατότητα στοχασμού, μεταξύ των τόσο διαφορετικών φιλοσοφικών ρευμάτων.

Η «κοινή λογική» αποθεώνεται στις μέρες μας ως «ο ορθός δρόμος» από αυτούς που την επικαλούνται, ενώ στην ουσία διεκδικούν απλώς καθολικότητα για τη δική τους γνώμη.

Η «κοινή λογική» αποθεώνεται στις μέρες μας ως «ο ορθός δρόμος» από αυτούς που την επικαλούνται, ενώ στην ουσία διεκδικούν απλώς καθολικότητα για τη δική τους γνώμη. Έτσι, ένας δημοσιογράφος υπέρμαχος της «κοινής λογικής» έγραφε την Τετάρτη: «το κέντρο της πόλης έχει καταληφθεί από απροσδιόριστες φυλές, οι οποίες ανεξαρτήτως προέλευσης, χρώµατος και θρησκείας έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: το έγκληµα» και συνέχιζε παρακάτω: «Ζει [η Αθήνα] σε καθεστώς κατοχής. Μετανάστες και πρεζόνια, έγχρωµοι και εγχώριοι ντίλερ κάθε παρανοµίας». Για τον δημοσιογράφο, λοιπόν, κάθε μετανάστης είναι εγκληματίας και επιπλέον έχει καταλάβει την Αθήνα – ασχέτως αν πληρώνει νοίκι για να ζει σε αυτήν, ασχέτως αν εργάζεται νομίμως, ασχέτως αν είναι νόμιμη η παραμονή του στη χώρα.

Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «κοινή λογική» η λογική του δημοσιογράφου, ο οποίος ταυτίζει, άνευ όρων, τον άνθρωπο που διαμένει σε χώρα διαφορετική από αυτήν στην οποία γεννήθηκε -όπως π.χ. ο Διογένης- με τον εγκληματία, τον τοξικομανή και τον έμπορο ναρκωτικών... Ίσως ο δημοσιογράφος να θεωρεί ότι εκφράζει το Zeitgeist. Το πνεύμα της εποχής, όμως, εξέφραζε και ο Χίτλερ στη Γερμανία του ’30. (Εδώ θέλω να διευκρινήσω ότι σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνω τις πράξεις ή τα λόγια ενός πολιτικού με τη γνώμη ενός δημοσιογράφου, αλλά ασχολούμαι με τη διαφορετική αντίληψη της εκάστοτε «κοινής λογικής»).

Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, ότι ο Χίτλερ δεν θεωρείτο ακραίος την εποχή που ανέβηκε στην εξουσία, αλλά mainstream. Οι λόγοι του δεν ακούγονταν παράλογοι από το ακροατήριό του, που τον επαινούσε. Ο Χίτλερ ήταν η «κοινή λογική» μιας χώρας που δεινοπαθούσε από την ένδεια και τη φτώχεια που της είχε επιβάλλει η συνθήκη των Βερσαλλιών.** Η «κοινή λογική» της εποχής δεν έφερε τη λύση, αλλά έγινε το νέο πρόβλημα, που προκάλεσε πολύ μεγαλύτερο πόνο από αυτόν που θα έλυνε (ας μην ξεχνάμε ότι δεν πρόκειται απλώς για πόνο, αλλά για έγκλημα). Μπορεί σήμερα ο Χίτλερ να μας φαίνεται «τρελός», αλλά κάποτε δεν ήταν έτσι.

Στη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θεωρείτο λογικό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να δικάζουν στη Νυρεμβέργη τους εγκληματίες-εχθρούς τους, τους ναζί, ενώ σήμερα θεωρείται λογικό, απλώς, να τους εξοντώνουν.


Οι αντιλήψεις αλλάζουν, και στη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θεωρείτο λογικό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να δικάζουν στη Νυρεμβέργη τους εγκληματίες-εχθρούς τους, τους ναζί, ενώ σήμερα θεωρείται λογικό, απλώς, να τους εξοντώνουν. Στη λήξη του Α΄ΠΠ οι Βερσαλίες επέβαλαν λιτότητα στους ηττημένους Γερμανούς, ενώ στην λήξη του Β’ ΠΠ οι Δυτικογερμανοί «τρελάθηκαν» από την έκπληξή τους, όταν είδαν ότι έχασαν τον πόλεμο παίρνοντας και λεφτά από πάνω, χάρη στο σχέδιο Μάρσαλ,*** εγκαινιάζοντας μια περίοδο οικονομικής ευμάρειας για τη χώρα.

Αυτό που χθες ήταν «τρελό», σήμερα είναι «λογικό» και αντιστρόφως. Το σίγουρο είναι ότι η «κοινή λογική» απλώς αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις της εποχής της, που δεν είναι πάντα σοφές. Οι αντιλήψεις, όμως, που αλλάζουν τον κόσμο προς το καλύτερο είναι σαν κι αυτές της αιχμηρής οξύνοιας, της «κυνής» λογικής, μιας μερίδας των μεταναστών της αρχαίας Αθήνας. Αν θέλουμε, λοιπόν, πραγματικά να βελτιώσουμε τον κόσμο, ως έχει σήμερα, ωφείλουμε να ξεπεράσουμε την «κοινή λογική» που τον δημιούργησε.
--
 
** Στις 19.11.2010 ο Gabor Steingart, αρχισυντάκτης της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt, χαρακτήριζε τα οικονομικά μέτρα που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα, ως μία "Συνθήκη των Βερσαλιών" χωρίς τον πόλεμο: http://www.handelsblatt.com/versailles-ohne-krieg/3643258.html
*** Στις 5.5.2011 ο Marc Beise, οικονομικός αρχισυντάκτης της Süddeutsche Zeitung, πρότεινε, μέσω της εκπομπής του, Summa Summarum, την ενίσχυση της Ελλάδας με ένα σχέδιο "μίνι-Μάρσαλ", ώστε να δημιουργηθούν οι βάσεις για πραγματική ανάπτυξη της χώρας: http://www.sueddeutsche.de/video/12170.html

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Λογοτεχνικό Βραβείο Δουβλίνου 2024: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα με γνωστούς συγγραφείς

Λογοτεχνικό Βραβείο Δουβλίνου 2024: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα με γνωστούς συγγραφείς

Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 23 Μαΐου κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Δουβλίνου. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Σεμπάστιαν Μπάρυ © Faber & Faber. 

Επιμέλεια: Book Press

Ανακοινώθηκε η βρ...

Παρουσίαση βιβλίου: «Πατρίδα από βαμβάκι», της Έλενας Χουζούρη

Παρουσίαση βιβλίου: «Πατρίδα από βαμβάκι», της Έλενας Χουζούρη

Την Τρίτη 2 Απριλίου, στις 20:30 η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και οι εκδόσεις Πατάκη, διοργανώνουν παρουσίαση του βιβλίου της Έλενας Χουζούρη, με τίτλο «Πατρίδα από βαμβάκι» (νέα, αναθεωρημένη έκδοση). 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Λογοτεχνικό Βραβείο Δουβλίνου 2024: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα με γνωστούς συγγραφείς

Λογοτεχνικό Βραβείο Δουβλίνου 2024: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα με γνωστούς συγγραφείς

Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 23 Μαΐου κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Δουβλίνου. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Σεμπάστιαν Μπάρυ © Faber & Faber. 

Επιμέλεια: Book Press

Ανακοινώθηκε η βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ