Ορισμένα από τα καλύτερα αστυνομικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν τους τελευταίους μήνες. Η παράθεση είναι χωρίς αξιολογική σειρά.
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
01/ Φλόγα που σιγοκαίει (Phillip Kerr, μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, Κέδρος)
Ο γνωστός μας Μπέρνι Γκούντερ ταξιδεύει στην Αργεντινή, εν έτει 1945, όπου γνωρίζει τον Χουάν Περόν και την περίφημη Εβίτα. Παρότι το ταξίδι του γίνεται για λόγους υγείας, ο Μπέρνι αναλαμβάνει τη διαλεύκανση της εξαφάνισης μιας νεαρής κοπέλας. Όταν το πτώμα μιας άλλης νεαρής κοπέλας θα βρεθεί δολοφονημένο με τρόπο που θυμίζει στον Μπέρνι μια ανεξιχνίαστη ανάλογη δολοφονία που ερευνούσε στο Βερολίνο, ο ήρωάς μας θα μπλεχτεί ως το λαιμό στο ένοχο παρελθόν της Αργεντινής, η οποία αποτέλεσε καταφύγιο για εκατοντάδες πρώην Ναζί, μετά το τέλος του πολέμου. Χορταστικό αστυνομικό μυθιστόρημα, με πολιτικές προεκτάσεις, το οποίο δεν διστάζει να θίξει κάποια από τα ταμπού της μεταπολεμικής εποχής.
02/ Έρευνα για την εξαφάνιση της Εμιλί Μπρυνέ (Antoine Bello, μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, Πόλις)
Η πλούσια κληρονόμος Εμιλί Μπρυνέ εξαφανίζεται, και κύριος ύποπτος θεωρείται ο ευφυής αλαζονικός σύζυγός της, Κλωντ Μπρυνέ. Η αστυνομία, αδυνατώντας να λύσει το μυστήριο της εξαφάνισης, ζητά τη βοήθεια ενός συνταξιούχου επιθεωρητή ο οποίος πάσχει από μια περίεργη μορφή αμνησίας. Στην προσπάθειά του να φέρει σε πέρας την αποστολή του, ο επιθεωρητής Ντυνό τηρεί λεπτομερές ημερολόγιο, ενώ ζητά βοήθεια από τον αγαπημένο του Ηρακλή Πουαρό, τον Χίτσκοκ, τον Ντίκενς και άλλους ήρωές του. Ο ύποπτος Μπρυνέ ξεκινάει αλληλογραφία με τον διώκτη του Ντυνό, σε μια συναρπαστική διανοητική αναμέτρηση. Ένα διακειμενικό αστυνομικό μυθιστόρημα-παρωδία, ένας φόρος τιμής στις συμβάσεις της κλασικής αστυνομικής μυθοπλασίας.
03/ Στριπτήζ (Georges Simenon, μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα)
Η υπόθεση διαδραματίζεται σ’ ένα άθλιο καμπαρέ των Καννών, στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Ιδιοκτήτης είναι ο Λεόν, γύρω από τον οποίο κινούνται διάφορες γυναίκες που εποφθαλμιούν να βάλουν στο χέρι το μαγαζί και τα λεφτά του Λεόν. Πρόκειται για ένα από τα μυθιστορήματα του Σιμενόν στα οποία δεν πρωταγωνιστεί ο επιθεωρητής Μαιγκρέ, αυτό όμως δεν το κάνει λιγότερο ενδιαφέρον. Αντιθέτως, δείχνει πόσο σημαντικός συγγραφέας ήταν ο Σιμενόν, πόσο δεξιοτεχνικά μπορούσε να περιγράψει τα μικροαστικά και λούμπεν κοινωνικά στρώματα και πόσο μάστορας ήταν στο στήσιμο πειστικών και περίπλοκων χαρακτήρων.
04/ Το κορίτσι του τρένου (Πόλα Χόκινς, μτφρ. Αναστάσιος Αργυρίου, Ψυχογιός)
Η Ρέιτσελ, το κορίτσι που έβλεπε τα τρένα να περνούν από το όμορφο σπίτι του, βρίσκεται ξαφνικά χωρίς σύζυγο, χωρίς σπίτι, χωρίς δουλειά. Συνεχίζει όμως να παίρνει καθημερινά το τρένο και να πηγαίνει από το σπίτι της φίλης της που τη φιλοξενεί, στο Λονδίνο, και μετά να επιστρέφει. Οι σκέψεις της θολώνουν από το αλκοόλ, ποτέ όμως δεν της ξεφεύγει η μικρή στάση του τρένου σ’ ένα σηματοδότη, που της επιτρέπει να ρουφήξει αποσπάσματα από τη ζωή ενός ιδανικού ζευγαριού – του ζευγαριού που ήταν εκείνη και ο Τομ, πριν αυτός ερωτευτεί την Άννα. Ψυχολογικό-αστυνομικό μυθιστόρημα στα πρότυπα της Τζίλιαν Φλυν, με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα κι απρόβλεπτη εξέλιξη.
05/ Το παραθυράκι του Ιούδα (John Dickson Carr, μτφρ. Νεοκλής Γαλανόπουλος, Τόπος)
«Ο σερ Χένρι Μεριβέιλ, δικηγόρος και ερασιτέχνης ντετέκτιβ, αναλαμβάνει την υπεράσπιση του νεαρού Τζέιμς Κάπλον Άνσγουελ, που κατηγορείται για τον φόνο του μέλλοντα πεθερού του Έιβορι Χιουμ. Ο Χιουμ βρέθηκε νεκρός από βέλος, σε κλειδαμπαρωμένο δωμάτιο. Μοναδικός μάρτυρας ο Άνσγουελ, που δεν θυμόταν τίποτα γιατί είχε λιποθυμήσει, πιθανόν από ναρκωτικό που περιείχε το ουίσκι του, ενώ στο βέλος βρέθηκαν αργότερα δικά του αποτυπώματα. Ο Μεριβέιλ εξιχνιάζει το έγκλημα στη διάρκεια της δίκης, χρησιμοποιώντας με μαεστρία πλήθος ανορθόδοξων τεχνικών». Κλασικό δείγμα μυστηρίου «κλειδωμένου δωματίου», από έναν αμερικανό συγγραφέα της επονομαζόμενης «Χρυσής Εποχής» του αστυνομικού μυθιστορήματος. Ο Dickson Carr ήταν επηρεασμένος από ευρωπαίους ομοτέχνους του, όπως ο Gaston Leroux και o G. K. Chesterton, και το ύφος του είναι αμιγώς «βρετανικό».
06/ Χάρτινη μνήμη (Emma Healey, Έφη Τσιρώνη, Μίνωας)
«Η Μοντ, ηλικιωμένη μητέρα και γιαγιά, χάνει σταδιακά τη μνήμη της και την επαφή της με το παρόν. Παρ’ όλα αυτά, αρνείται να ξεχάσει την καλύτερή της φίλη, καθώς είναι πεπεισμένη ότι η Ελίζαμπεθ έχει εξαφανιστεί και διατρέχει μεγάλο κίνδυνο. Κανείς όμως δεν εννοεί να ακούσει τη Μοντ – ούτε η αγανακτισμένη κόρη της, πόσω μάλλον η αστυνομία. Οπλισμένη με τις χειρόγραφες σημειώσεις της –τη χάρτινη μνήμη της, όπως η ίδια τις αποκαλεί– και την επιτακτική αίσθηση ότι η Ελίζαμπεθ χρειάζεται τη βοήθειά της, η Μοντ βάζει σκοπό να ανακαλύψει τι έχει συμβεί και να σώσει την πολυαγαπημένη της φίλη. Η αναζήτηση της αλήθειας και οι ενδείξεις φαίνεται ωστόσο να την οδηγούν όλο και βαθύτερα στο μακρινό παρελθόν της, σε ένα από δεκαετίες θαμμένο μυστικό, η αποκάλυψη του οποίου θα έχει συνταρακτικές συνέπειες: την αινιγματική εξαφάνιση της αδελφής της λίγο μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου». Άλλο ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που ασχολείται με την απώλεια της μνήμης και την καταγραφή των αναμνήσεων, σε μια προσπάθεια εξιχνίασης μιας εξαφάνισης. Το γνωστό βρετανικό χιούμορ γλυκαίνει τη θλίψη που προκαλεί η γηραιά αλλά ακατάβλητη Μοντ, καθώς παλεύει με τις σκιές και τα φαντάσματα του παρελθόντος.
07/ Η Πηνελόπη των τρένων (Μαρλένα Πολιτοπούλου, Μεταίχμιο)
«1965: Ο Στέλιος Καζαντζίδης φτάνει στον σταθμό του Μονάχου για να δώσει μια σειρά από συναυλίες σε όλη τη Γερμανία. Σε μια γωνιά του ίδιου σταθμού ο Στρατής Κοκκινίδης, ένας έλληνας μετανάστης, βρίσκεται νεκρός. Ο φόνος του δεν θα εξιχνιαστεί ποτέ. Πενήντα χρόνια αργότερα, ο ερευνητής και σκιτσογράφος Παύλος Γ., ως οφειλή στον αστυνόμο πατέρα του, θα ασχοληθεί με την υπόθεση. Τα ίχνη θα τον οδηγήσουν στη Νάουσα, τόπο καταγωγής του Κοκκινίδη, και πίσω στα χρόνια της Κατοχής, για να ανακαλύψει ερωτικά μυστικά, δωσίλογους, λίρες, προδοσίες και επαναστάτες. Θα αφήσει για λίγο την αγαπημένη του τζαζ για να ακούσει τα τραγούδια του Στέλιου και θα ανταμειφθεί από την κόρη της Πηνελόπης των τρένων με είκοσι 45άρια δισκάκια. Και όταν όλα θα έχουν πια τελειώσει, ο κόσμος της μετανάστευσης δεν θα του είναι πια ξένος». Ο αρχιτέκτονας και πρώην σκιτσογράφος της αστυνομίας Παύλος Γεωργούλας, γνωστός μας από τα προηγούμενα αστυνομικά μυθιστορήματα της Πολιτοπούλου, συνεργάζεται για άλλη μια φορά με τον στενό φίλο του Περικλή Γιατζόγλου, επικεφαλής του τμήματος Ανθρωποκτονιών, για να διαλευκάνουν ένα φόνο που παραμένει ανεξιχνίαστος εδώ και 50 χρόνια. Γκεστ σταρ του βιβλίου: ο Στέλιος Καζαντζίδης και τα τραγούδια του.
08/ Αραιό δίχτυ (Hakan Nesser, μτφρ. Γωγώ Αρβανίτη, Μεταίχμιο)
«Ο Γιάνεκ Μίτερ ξυπνά ένα πρωί με τρομερό χανγκόβερ. Δεν θυμάται τίποτα εκτός από το όνομά του. Και ξαφνικά όλα αλλάζουν. Όταν καταφέρνει να ανοίξει την πόρτα του μπάνιου, βρίσκει τη γυναίκα του νεκρή. Ακολουθεί μια εξαντλητική ανάκριση από την αστυνομία. Η ενοχή του δεν μπορεί να αποδειχτεί – ούτε όμως και η αθωότητά του. Θα καταδικαστεί για φόνο και θα καταλήξει σε ψυχιατρείο. Η υπόθεση θα κλείσει. Τίποτα όμως δεν έχει οριστικά λυθεί, καθώς ο Μίτερ λίγο καιρό αργότερα βρίσκεται κι αυτός νεκρός. Στην πρώτη θρυλική εμφάνισή του, ο επιθεωρητής Βαν Βέτερεν καλείται να εξιχνιάσει αυτή την υπόθεση και να καταδυθεί στη σκοτεινή άβυσσο των ανομολόγητων μυστικών του νεκρού ζευγαριού». Η πρώτη περιπέτεια του μελαγχολικού επιθεωρητή Βαν Βέτερεν (ο οποίος σε μεταγενέστερα βιβλία του Håkan Nesser γίνεται ιδιοκτήτης παλαιοβιβλιοπωλείου), η οποία διαδραματίζεται στη φανταστική πόλη Maardam, σε μια χώρα που δεν κατονομάζεται αλλά θα μπορούσε να είναι η Σουηδία, η Γερμανία ή η Πολωνία. Νουάρ βουτηγμένο στη μελαγχολία του Βορρά.
09/ Little Scarlet (Walter Mosley, μτφρ. Α. Τριμπέρη, Πόλις)
«1965. Στο γκέτο του Γουότς, στο Λος Άντζελες, ξεσπούν βίαιες φυλετικές ταραχές. Ένας λευκός άντρας κατορθώνει να ξεφύγει από το πλήθος που απειλεί να τον λιντσάρει και, με τη βοήθεια μιας όμορφης μαύρης κοκκινομάλλας, που είναι γνωστή ως Λιτλ Σκάρλετ, κρύβεται στο διαμέρισμά της. Μάρτυρες καταθέτουν ότι τον είδαν να το σκάει από το σπίτι, λίγο πριν η Λιτλ Σκάρλετ βρεθεί άγρια δολοφονημένη. Ο λευκός άντρας είναι ο κύριος ύποπτος και ο φόνος απειλεί να αναζωπυρώσει τη φωτιά της βίας. Η αστυνομία χτυπά την πόρτα του μαύρου ντετέκτιβ Ίζυ Ρόουλινς. Ο Ίζυ, ως συνήθως, περιμένει τα χειρότερα, αλλά έκπληκτος αντιλαμβάνεται ότι η αστυνομία ζητά τη βοήθειά του. Μόνον αυτός, ακριβώς επειδή είναι μαύρος, μπορεί να κινηθεί μέσα στο γκέτο και να ανακαλύψει τον δολοφόνο. Μόνον αυτός μπορεί να σταματήσει την έκρηξη της οργής που απειλεί να ξεσπάσει και πάλι». Τον Walter Mosley τον γνωρίσαμε από το μυθιστόρημα (που έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο) Ο Διάβολος φορούσε Γαλάζιο Φόρεμα. Ο ήρωάς του, ο μαύρος βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Ίζυ Ρόουλινς, ζει στο Γουότς και εξιχνιάζει εγκλήματα που φέρουν το στίγμα της κοινωνικής και φυλετικής ανισότητας. Νουάρ στην παράδοση του Ρέημοντ Τσάντλερ και του Ρος ΜακΝτόναλντ, με έντονο πολιτικό σχολιασμό.
10/ Το μεγάλο δίλημμα (Τζίμμυ Κορίνης, Γαβριηλίδης)
«Στράφηκε για βοήθεια στον άντρα που είχε διώξει από την ζωή της είκοσι χρόνια πριν, αλλά λογάριαζε χωρίς τον δολοφόνο... Όταν η σαγηνευτική δικηγόρος Τζίνα Περσίδη προσπαθεί απεγνωσμένα να επικοινωνήσει, είκοσι χρόνια μετά τον θυελλώδη χωρισμό τους, με τον Πλάτωνα Καρτέση, τον παλιό και μεγάλο έρωτά της, δολοφονείται άγρια μέσα στο γραφείο της πριν εκείνος λάβει το απελπισμένο μήνυμα της, ο άλλοτε ιδιωτικός ντετέκτιβ και συνεταίρος της ορκίζεται ότι θα βρει τον δολοφόνο της κι ότι θα τον πληρώσει με το ίδιο νόμισμα...» Ο Τζίμμυ Κορίνης, ο άνθρωπος πίσω από τη Μάσκα, είναι από τους προπάτορες του ελληνικού αστυνομικού αφηγήματος, και μετέφερε στα ελληνικά το ύφος και την ατμόσφαιρα των κλασικών του είδους (Χάμετ, Τσάντλερ, Γκάρντνερ).
11/ Θλιμμένα αγάλματα (Michael Katz Krefeld, μτφρ. Λύο Καλοβυρνάς, Ψυχογιός)
«Ο ντετέκτιβ Τόμας Ράουνσχολτ, αποκαλούμενος «Ράουν» από φίλους και γνωστούς, τίθεται σε διαθεσιμότητα από την αστυνομία όταν καταρρέει ψυχολογικά μετά τη δολοφονία της φίλης του, της Εύας. Κατηγορώντας τον εαυτό του, καταφεύγει στο πλοιάριό του στο λιμάνι της Κοπεγχάγης και στο αλκοόλ. Όταν ένα φίλος τού ζητά να εξιχνιάσει την εξαφάνιση μιας νέας γυναίκας, βρίσκει μια διέξοδο στην απελπισία του. Ο Ράουν, ως ιδιωτικός ερευνητής πλέον, ακολουθεί τα στοιχεία που δείχνουν ότι η κοπέλα έχει πουληθεί στον διαβόητο έμπορο λευκής σαρκός Βλάντιμιρ Σλάβρος, που διατηρεί δίκτυο οίκων ανοχής σε όλη την Ευρώπη. Τα πράγματα περιπλέκονται με την εμπλοκή στην υπόθεση ενός κατά συρροήν δολοφόνου που για χρόνια τρομοκρατεί τη Στοκχόλμη. Πρόκειται για έναν σαδιστή που στήνει τα θύματά του –όλα νεαρές πόρνες– σαν αγάλματα στις χωματερές της πόλης, και ο οποίος κυνηγά τώρα το επόμενο θήραμά του…» Το πρώτο μέρος της αστυνομικής σειράς με τον ντετέκτιβ Ράουν, του δανού συγγραφέα Michael Katz Krefeld, επαναλαμβάνει όλα τα γνωστά μοτίβα της σκανδιναβικής αστυνομικής μυθιστορίας: αλκοολικοί κι απελπισμένοι επιθεωρητές, κατά συρροή δολοφόνοι, διεθνή κυκλώματα σωματεμπορίας – η κόλαση που μέχρι πρόσφατα, δεν περίμενε κανείς ότι θα συναντήσει στην πολιτισμένη βόρεια Ευρώπη.
12/ Το παιχνίδι με τους καθρέφτες (Αντρέα Καμιλλέρι, μτφρ. Φ. Ζερβού, Πατάκη)
«Τα όνειρα έχουν αρχίσει να επιβαρύνουν τον Μονταλμπάνο. Φοβάται ότι γλιστράει σ’ έναν κόσμο που όλο και συχνότερα μοιάζει ψεύτικος. Καταλαβαίνει ότι τα όρια πραγματικότητας και αυταπάτης μπλέκονται γύρω του. Έχει επίσης την αίσθηση ότι τον χειρίζονται. Ένας μυστηριώδης και εχθρικός τύπος παίζει μαζί του ένα έξυπνο παιχνίδι. Προσπαθεί με ζήλο να τον παραπλανήσει με ανώνυμα τηλεφωνήματα και επιστολές. Μετράει τα βήματα του αστυνόμου. Τα κατευθύνει. Τα ωθεί εκεί όπου είναι άσκοπο να φτάσουν, όπου τίποτα δεν ταιριάζει με τίποτα, σε ίχνη που ο αστυνόμος δεν καταφέρνει να εξακριβώσει αν είναι αληθινά και τα οποία σβήνονται ή οδηγούν σε αδιέξοδο. Ο Μονταλμπάνο έχει μια δική του κινηματογραφική κουλτούρα. Και θυμάται την παλιά ταινία Η κυρία της Σαγκάης του Όρσον Γουέλς, το φιλμ νουάρ με τα κόλπα και τις ψευδαισθήσεις». Ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο κινδυνεύει να πέσει στα δίχτυα μιας femme fatale. Ωστόσο, ο Καμιλλέρι δεν ξεχνάει ποτέ να στήσει το υπόβαθρο των περιπετειών του ήρωά του με αμιγώς πολιτικά υλικά. Η Μαφία, η διαφθορά, η σαπίλα της ιταλικής κοινωνίας δημιουργούν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και σ’ αυτό το ολιγοσέλιδο όπως πάντοτε μυθιστόρημα. Η λιτότητα του Καμιλλέρι αποδεικνύει ότι δεν χρειάζεται κανείς ένα «τούβλο» με αλλεπάλληλες ανατροπές για να χτίσει μια συναρπαστική αστυνομική ιστορία.
* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.
