alt

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η μέχρι τώρα παραγωγική πορεία του Αντώνη Φωστιέρη στην ευρεία περιοχή της ποιητικής δημιουργίας ορίζεται από σημαντικούς (και ρυθμιστικούς σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση των σύγχρονων ελληνικών λογοτεχνικών πραγμάτων) οδοδείκτες που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Το μεγάλο ταξίδι (1971), Εσωτερικοί χώροι ή Τα είκοσι (1973), Σκοτεινός έρωτας (1977), Ποίηση μες στην ποίηση (1977), Ο διάβολος τραγούδησε σωστά (1981), Το θα και το να του θανάτου (1987), Η σκέψη ανήκει στο πένθος (1996), Πολύτιμη λήθη (2003), καθώς και η συγκεντρωτική (και σε ένα μικρό βαθμό επιλεκτική) έκδοση κειμένων των συλλογών αυτών με τον τίτλο Ποίηση 1970-2005 (2008).

altΟι συλλογές αυτές αποτυπώνουν την έναρξη της δημιουργικής περιπέτειας του Α. Φωστιέρη, την οργάνωση παραμέτρων για τη μετεξέλιξη της αντικειμενικής πραγματικότητας σε εσωτερικά τοπία, τη συσχέτιση ανάμεσα στο λεκτό και στο άλεκτο ή ανάμεσα στο ορατό και στο αόρατο, τη συνειδητή και πολυεπίπεδη σχέση του συγγραφέα με τη γλώσσα και με την τέχνη του λόγου, την ενιαία οργάνωση σημασιολογικών τόπων γύρω από έναν θετικό και έναν αρνητικό πόλο εννοιών και συναισθημάτων, την ανάκληση του περιεχομένου της μνήμης όπου ανήκουν όσα διατηρήθηκαν και διασώζονται όσα αποσιωπήθηκαν κατά τη ροή του χρόνου.

Πλούσια θεματική, σταθεροί άξονες

Λόγος άμεσος, πλήρης συναισθήματος, κριτικός και σαρκαστικός, ενίοτε παραβολικός και συνδηλωτικός

Στο πλαίσιο αυτό ο Α. Φωστιέρης ανέπτυξε μια πλούσια θεματική επάνω σε σταθερούς άξονες, όπως είναι η διαρκής και αμφίδρομη σχέση ζωής και θανάτου, η ανθρώπινη αντοχή, η επικοινωνία μνήμης και λήθης, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η φθορά, ο χρόνος, η φύση και η μεταφυσική ως βασικοί παράγοντες για τη συμπεριφορά του ανθρώπου: υλικό που διεκπεραιώνει λόγος άμεσος, πλήρης συναισθήματος, κριτικός και σαρκαστικός, ενίοτε παραβολικός και συνδηλωτικός, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του οποίου προσδιορίζουν η μεταφορά, οι γραμματικές εικόνες, ο συνδυασμός παρηχήσεων και αφηγηματικής ροής, μέσα σε ποικίλα σχήματα σύνθεσης ελεύθερων στίχων.

Αυτό το υλικό σε ποικίλες εκδοχές αναγνωρίζεται καταρχήν στα σαράντα εννέα κείμενα της ποιητικής συλλογής του Α. Φωστιέρη με τον τίτλο Τοπία του Τίποτα, όπου πάντως η έμφαση εστιάζεται στην ίδια τη διαδικασία της δημιουργικής γραφής.

Πυκνή μάζα «σκοτεινής ύλης» 

Προς τον σκοπό αυτόν, ο Α. Φωστιέρης αξιοποιεί έννοιες, όπως: φαντασία, όνειρα, φόβος, υποκειμενική διάσταση του χρόνου, οργή, έρως, αισθήσεις, τα διφυή μνήμη-λήθη, ζωή-θάνατος, ορατό-αθέατο, υλικό-άυλο, επίσης: χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, γκρι) και στοιχεία της φύσης (αέρας, ήλιος, θάλασσα, βράχια, ουρανός, λουλούδια, πουλιά, ζώα, έντομα), προκειμένου να αποδώσει τη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν, τον διάλογο αντικειμενικής και υποκειμενικής πραγματικότητας, τη θέση του εσωτερικού ανθρώπου απέναντι στα έργα της τέχνης. Κυρίως ο Α. Φωστιέρης επιμένει στις λεπτομέρειες (ακόμα και στις μικρότερες ή στις λιγότερο σημαντικές σε μια πρώτη προσέγγιση) που ορίζουν το περιεχόμενο αυτών των δεδομένων, καθώς και στα πλήρη σημασιών «κενά» που αποτελούν την απαραίτητη πυκνή μάζα «σκοτεινής ύλης» για την ολοκλήρωση των σημασιολογικών τόπων των κειμένων. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζονται ιδιαίτεροι προσανατολισμοί στη δημιουργική ανάγνωση, ενώ παράλληλα οδηγούμαστε και στην πρόσληψη του τίτλου Τοπία του Τίποτα.

altΑυτές οι προϋποθέσεις αποτελούν τη σταθερή βάση για την οργάνωση ποιημάτων σύντομων και ποιημάτων περισσότερο ή λιγότερο εκτενών, ως πολύμορφη σύνθεση ελεύθερων στίχων ποικίλης έκτασης, όπου παρεμβαίνουν ποικίλες επίσης παρηχήσεις σε συνδυασμό με το ρυθμό της αφηγηματικής ροής, με λόγο άμεσο, εντόνως παραστατικό, ενίοτε ειρωνικό και σαρκαστικό, συχνά αφοριστικό και παραβολικό, ενισχυμένο με την ευρεία χρήση της μεταφοράς (π.χ.: «Ο θρους των δέντρων/ Είναι βέβαια πράσινος», «Ο κόσμος/ Μες στου ήλιου σπαράζει/ Τη θηλιά/ Η μέρα στραγγαλισμένη/ Βγάζει τη γλώσσα της», «όλα βαθιά στο χώμα θάβονται του αέρα»).

Η εμφάνιση του ποιητή

Στο πλαίσιο αυτό παρεμβαίνει με ευρηματικό τρόπο η διατύπωση των προσωπικών απόψεων του Α. Φωστιέρη, οι οποίες αφορούν την αξιοποίηση της γλώσσας ως εργαλείου δημιουργικής παραγωγής, τη σχέση του δημιουργού με το έργο, τον συγγραφέα ως υποκείμενο και ως αντικείμενο, την επικοινωνία του συγγραφέα με τον αποδέκτη του έργου του, κυρίως την αυτοαναφορικότητα της δημιουργικής γραφής (π. χ. τα ποιήματα: «Το γραπτό», «Γράφω», «Θέλω να γράψω ένα ποίημα», «Το απόβαρο», «Τοπία του Τίποτα», «Υπερμνήμων λήθη», «Θηλιά από μετάξι», «Άγριος ίμερος», «Η ποίηση», «Το ποίημα», «Οι ποιητές»). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η δημιουργική συμπεριφορά του Α. Φωστιέρη αφενός απέναντι στα διακείμενα, τα οποία φαίνεται να αντιμετωπίζει ως στοιχεία εκλεκτικών συγγενειών, ως σημασιολογική τεκμηρίωση και ως πεδία διασταύρωσης σημαινομένων (π.χ. τα ποιήματα: «Εις εαυτόν», «Έτσι κι εμείς», «Κυναίγειρος», «Παλίντροπον», αλλά και «Οι χαρτοπαίκτες» όπου σχολιασμός εικαστικού έργου), και αφετέρου απέναντι σε δικά του προγενέστερα (εκδεδομένα ή ανέκδοτα) κείμενα (π.χ. τα ποιήματα: «Ξύλα οικόσιτα», «Υλικά οικοδομών-Υλικά κατεδαφίσεων»), τα οποία αξιοποιεί στη σύνθεση της παρούσας ποιητικής συλλογής δηλώνοντας πρόθεση ανάταξης ή επανεκτίμησης αυτών μέσα σε νέο/διαφορετικό σημασιολογικό τοπίο.

Καθώς ολοκληρώνεται η ποιητική συλλογή, ο Α. Φωστιέρης αποδίδει με ιδιαίτερο τρόπο τη βιωματική διάσταση της συγγραφικής του πορείας και της επικοινωνίας του με τους αποδέκτες του έργου του (το ποίημα «Πρώιμος αποχαιρετισμός»).

Είναι σαφές ότι το παρόν βιβλίο διευκολύνει την προσέγγιση της θεωρητικής πλευράς που διαθέτει η δημιουργική γραφή του Α. Φωστιέρη, και περαιτέρω, πράγμα σημαντικότερο, αποκαλύπτει τη διαδικασία που ο συγγραφέας εφαρμόζει προς έναν ολοκληρωμένο κανόνα ποιητικής σύμφωνα με την αντίληψή του για τις αρχές και την αισθητική της τέχνης του λόγου.

* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Ο δημιουργικός λόγος του Γιώργου Χειμωνά» (εκδ. Παρατηρητής).


altΤοπία του τίποτα
Αντώνης Φωστιέρης
Εκδ. Καστανιώτη 2013
Σελ. 96, τιμή € 12,78

alt                                  

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΦΩΣΤΙΕΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ