Democracy-2

Για το graphic novel των Αλέκου Παπαδάτου, Αβραάμ Κάουα και Annie Di Donna Δημοκρατία (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η προϊστορία του γραφιστικού μυθιστορήματος ανάγεται ίσως στον χώρο της παραλογοτεχνίας, των κόμικς για παιδιά, των ερωτικών ιστοριών και των κλασικών εικονογραφημένων. Ωστόσο, η εν Ελλάδι ιστορία του που διεκδικεί αισθητικές (λογοτεχνικές) δάφνες ξεκινά με το Logicomix των Απόστολου Δοξιάδη, Χρίστου Παπαδημητρίου, Αλέκου Παπαδάτου και Annie di Donna (Ίκαρος 2008). Αν παραλείψω τις διασκευές κλασικών έργων, όπως Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη, το γραφιστικό μυθιστόρημα έφτασε σε ανάλογη κορυφή με το Αϊβαλί του Soloup (Κέδρος 2014) και φέτος επανέρχεται με ένα ακόμα δείγμα που αναφέρεται στην αρχαία Αθήνα και τη γέννηση της Δημοκρατίας.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα (graphic novel) είναι στην ουσία ένα υβριδικό είδος, αφού συνδυάζει την αισθητική και την εικονοποιία των κόμικς με την πλοκή και τη λογοτεχνικότητα του μυθιστορήματος.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα (graphic novel) είναι στην ουσία ένα υβριδικό είδος, αφού συνδυάζει την αισθητική και την εικονοποιία των κόμικς με την πλοκή και τη λογοτεχνικότητα του μυθιστορήματος. Στην ουσία αποτελεί ένα επίτομο έργο με δομή, με ολοκληρωμένη ιστορία, με χαρακτήρες και ιδεολογία, όπως κάθε πεζογράφημα, τα οποία διοχετεύει σε εικόνες που μιλάνε, σε οπτικό υλικό που δεν στερεί από τον αναγνώστη τη λεκτική επίδραση. Το είδος βαπτίστηκε στην Αμερική κι εκεί εμφανίζονται τα πρώτα έργα, όπως το A Contract with God, and Other Tenement Stories (1978) του Will Eisner, ενώ τη δεκαετία του ’80 σημειώθηκε έκρηξη με πολλά και καλά δείγματα του είδους. Μέχρι σήμερα έχει εδραιωθεί ως μια νέα ειδολογική κατηγορία και κερδίζει, πέρα από την απήχηση στο κοινό, το οποίο το θεωρεί ένα εύπεπτο ανάγνωσμα, και την κριτική αποδοχή, καθώς οι βιβλιοκριτικοί αναγνωρίζουν την πρωτοπόρο αισθητική του επίδραση.

Η Δημοκρατία γεννιέται

Αφηγηματικά το προκείμενο έργο στηρίζεται στη ζωή του Λέανδρου, πολεμιστή της μάχης του Μαραθώνα, που θυμάται τη ζωή του από τότε που ήταν παλικαράκι και έχασε τον πατέρα του στις ταραχές κατά την τυραννοκτονία των Πεισιστρατιδών. Το πέρασμα από την Τυραννίδα στη Δημοκρατία δεν έγινε μέσω ανθόσπαρτων δρόμων, αλλά με αγώνες και με ατομικές όσο και συλλογικές δράσεις. Ο Λέανδρος φεύγει για ένα διάστημα στους Δελφούς, όπου υπηρετεί το μαντείο, μαθαίνει πολλά για το παρασκήνιο των εξελίξεων, γνωρίζεται με τον Κλεισθένη, αλλά και αναδρομικά μαθαίνει για τον ρόλο του Σόλωνα στη πολιτική ζωή της Αθήνας.

Ο Λέανδρος είναι ο πρωταγωνιστής Αθηναίος, ο οποίος, όπως συμβαίνει στα κλασικά ιστορικά μυθιστορήματα, δεν είναι πρωτεύουσα μορφή των εξελίξεων, αλλά απλός πολίτης του οποίου η ζωή συμπλέκεται με τα ιστορικά δρώμενα της περιόδου.

Ο Λέανδρος είναι ο πρωταγωνιστής Αθηναίος, ο οποίος, όπως συμβαίνει στα κλασικά ιστορικά μυθιστορήματα, δεν είναι πρωτεύουσα μορφή των εξελίξεων, αλλά απλός πολίτης του οποίου η ζωή συμπλέκεται με τα ιστορικά δρώμενα της περιόδου. Είναι η εποχή μεταξύ του 514 π.Χ. και 490 π.Χ., μεταξύ δηλαδή του θανάτου του Ίππαρχου και της έναρξης των Περσικών πολέμων, αλλά δεν λείπουν και αναδρομές σε προγενέστερους σταθμούς των πολιτειακών αλλαγών. Με έναν αυτοαναφορικό ελιγμό οι συντελεστές του τόμου βάζουν τον Λέανδρο να είναι αγγειογράφος (δηλαδή σκιτσογράφος της εποχής) και να περνάει τα πολιτικά του μηνύματα μέσα από τα περίφημα αγγεία του! Στο πρόσωπό του καταφέρνουν να αναδείξουν την αβεβαιότητα των καιρών και την αδυναμία των απλών ανθρώπων να αντιληφθούν το προσκήνιο και το παρασκήνιο, τις καμπές της ιστορίας και την κρισιμότητα των μεταρρυθμίσεων, που έχουν άλλοτε ιδιωτικό κι άλλοτε δημόσιο-πολιτικό κίνητρο.

Η Δημοκρατία κατακτήθηκε και με αίμα. Οι εσωτερικές διαμάχες, οι εμφύλιοι, η δίωξη των Σπαρτιατών, οι εκτελέσεις των φίλων του Ισαγόρα, η αναταραχή μέχρις ότου ο Κλεισθένης εδραιώσει το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα δείχνουν ότι οι μεγάλες επαναστάσεις δεν είναι τόσο ειρηνικές και θεσμικές όσο φαίνονται. Ωστόσο, όλη αυτή η απαραίτητη ζύμωση έφερε μια μικρή πόλη-κράτος σε μεγάλη ωρίμαση, σε τέτοια συλλογική ωρίμαση που να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον περσικό εισβολέα και έπειτα να οικοδομήσει το κλασικό μεγαλείο.

dimokratia

Οι συντελεστές του τόμου δεν εξωράισαν την πραγματικότητα. Αντίθετα, επέλεξαν πολλές φορές τις πιο σκοτεινές εκδοχές της, ώστε να δείξουν μια ανθρώπινη Αθήνα και όχι μια ντυμένη με την αχλύ του μύθου.

Αν το Logicomix είχε λογοκρατικό χαρακτήρα, με την παντοκρατορία των αριθμών και των φιλοσοφικών συλλογισμών, και το Αϊβαλί συγκινητικό, με τη νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες και το μήνυμα συναδέλφωσης των λαών, η Δημοκρατία ενέχει υπαρξιακό πυρήνα. Ποια είναι η βαθύτερη αλήθεια του πολιτεύματος, ποια είναι αυτή που το αιματοδοτεί κυριολεκτικά και μεταφορικά; Μα ο λαός, που παρά τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία, τις δικές του ανασφάλειες και διχογνωμίες, τη χειραγώγηση, τον φανατισμό, την ιδιοτέλεια κλπ., μπορεί να παίρνει την τύχη στα χέρια του και να καθορίζει τη μοίρα του.

Οι συντελεστές του τόμου δεν εξωράισαν την πραγματικότητα. Αντίθετα, επέλεξαν πολλές φορές τις πιο σκοτεινές εκδοχές της, ώστε να δείξουν μια ανθρώπινη Αθήνα και όχι μια πόλη ντυμένη με την αχλύ του μύθου. Οι ιδιωτικοί λόγοι συχνά είναι πιο ισχυροί από τους δημόσιους, τα κατώτερα κίνητρα υπερφαλαγγίζουν τα υψηλά. Ακόμα και οι Αθηναίοι απεικονίζονται ενίοτε άσχημοι, λίγο γκροτέσκο, λίγο άγριοι, προκειμένου το γραφιστικό μυθιστόρημα να μην περιπέσει σε μια ιδεαλιστική αγιογραφία. Η Δημοκρατία γεννήθηκε με κλάματα…

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΔημοκρατία
Αλέκος Παπαδάτος, Αβραάμ Κάουα, Annie Di Donna
Ίκαρος 2015
Σελ. 248, τιμή εκδότη €19,99

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Για το graphic novel του Soloúp «Ζοrμπάς - Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» (εκδ. Διόπτρα), «ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης».

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Όπως και να ορίσει κανείς τα Γκράφικ Νόβελ, είτε ω...

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ