alt

Για τον συλλογικό τόμο Κράτη και Πολίτες. Κοινότητα, Ταυτότητα, Διαφορετικότητα (επιστ. επιμέλεια: Γκόλφω Μαγγίνη - Ελένη Λεοντσίνη, εκδ. Σμίλη).

Του Θωμά Συμεωνίδη

Το συλλογικό έργο Κράτη και Πολίτες: Κοινότητα, Ταυτότητα, Διαφορετικότητα, αποτελεί πολύτιμη συνεισφορά στον χώρο της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής θεωρίας, παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, κείμενα που μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Η επικαιρότητα του συγκεκριμένου έργου είναι προφανής, αν αναλογιστεί κανείς τη γενικότερη συγκυρία: σκεπτικισμός και αμφισβήτηση απέναντι στους δημοκρατικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς – με αφορμή κυρίως τον τρόπο επιβολής και εφαρμογής πολιτικών λιτότητας, την περιθωριοποίηση και εξαθλίωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων, την ανεργία, τη σταδιακή κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Άνοδος και έξαρση του εθνικισμού. Μεταναστευτική και προσφυγική κρίση. Σε αυτά τα ζητήματα, έρχονται να προστεθούν διακυβεύματα τα οποία απασχολούν τις τελευταίες δεκαετίες τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική θεωρία, όπως αυτό των συλλογικών ταυτοτήτων – εθνικές, εθνοτικές, φυλετικές, θρησκευτικές, έμφυλες.

Η επιλογή των έντεκα κειμένων που αποτελούν τον συγκεκριμένο τόμο, συμβάλλει ώστε να διαφανούν οι διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες και προσεγγίσεις της πολυπολιτισμικότητας, της κοινότητας, της συλλογικότητας, της κουλτούρας, της ταυτότητας, της διαφορετικότητας.

Η επιλογή των έντεκα κειμένων που αποτελούν τον συγκεκριμένο τόμο συμβάλλει ώστε να διαφανούν οι διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες και προσεγγίσεις της πολυπολιτισμικότητας, της κοινότητας, της συλλογικότητας, της κουλτούρας, της ταυτότητας, της διαφορετικότητας. Παράλληλα, η οργάνωση των κειμένων σε τέσσερις διακριτές ενότητες, αλλά και η ποιότητα των αναλύσεων σε συνδυασμό με τα επεξηγηματικά σχόλια, τις βιβλιογραφικές αναφορές και τα ευρετήρια εννοιών και ονομάτων στο τέλος του βιβλίου, καθιστούν το συγκεκριμένο έργο πολύτιμη βάση θεωρητικής αναζήτησης και διαλόγου.

Σύμφωνα με τις επιστημονικές επιμελήτριες του τόμου, τη Γκόλφω Μαγγίνη και την Ελένη Λεοντσίνη –αναπληρώτρια καθηγήτρια φιλοσοφίας και επίκουρη καθηγήτρια φιλοσοφίας αντίστοιχα στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων–, η οργάνωση αυτού του συλλογικού έργου σε τέσσερις θεματικές ενότητες «επιδιώκει να αναδείξει όσο το δυνατόν περισσότερες συνάφειες του τρίπτυχου ταυτότητα-κοινότητα-διαφορετικότητα μέσα από διαφοροποιημένες και ενίοτε συγκρουόμενες, θεωρητικές προσεγγίσεις».

Στη δεύτερη ενότητα, «Κοινότητα, συλλογικότητα, πολιτική φιλία και δημοκρατία», εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο οι πολιτικές των τοπικών κοινοτήτων επηρεάζονται και απειλούνται από τις δυνάμεις του παγκόσμιου καπιταλισμού και από το σύγχρονο έθνος-κράτος.

Στην πρώτη ενότητα, «Κοσμοπολιτισμός, πολυπολιτισμικότητα, φιλοξενία», τίθενται μεταξύ άλλων τα ερωτήματα της συμβατότητας της ταυτότητας του κοσμοπολίτη με αυτή του πατριώτη. Υπάρχει επίσης μια κριτική θεώρηση των θέσεων της Αμερικανίδας φιλοσόφου Martha Nussbaum για το ζήτημα της κοσμοπολιτικής δικαιοσύνης. Στη δεύτερη ενότητα, «Κοινότητα, συλλογικότητα, πολιτική φιλία και δημοκρατία», εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο οι πολιτικές των τοπικών κοινοτήτων επηρεάζονται και απειλούνται από τις δυνάμεις του παγκόσμιου καπιταλισμού και από το σύγχρονο έθνος-κράτος, με αναφορά στις θέσεις του σκωτσέζου φιλόσοφου Alasdair MacIntyre. Επίσης, υπάρχει μια ανάλυση σχετικά με την επικαιρότητα της αριστοτελικής έννοιας της πολιτικής φιλίας και το ζήτημα της προσέγγισης της διάκρισης ανάμεσα σε προσωπική και πολιτική φιλία, καθώς και μία ανάλυση που επιχειρεί να τονίσει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της αριστοτελικής πολιτικής φιλοσοφίας γενικότερα, αλλά και σε σχέση με βασικές έννοιες της αριστοτελικής πολιτικής φιλοσοφίας, όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, η ελευθερία, η πολιτική φιλία και η ομόνοια. Στην τρίτη ενότητα «Κουλτούρα, ταυτότητα και διαφορετικότητα», μέσω της θεωρητικής αντιπαράθεσης δύο βασικών εκπροσώπων της κριτικής θεωρίας, της Seyla Benhabibκαι του Nikolas Kompridis, θίγεται το κρίσιμο ζήτημα του ρόλου και της σημασίας της "πολιτικής κουλτούρας" στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Στη συνέχεια, η Γκόλφω Μαγγίνη, παρουσιάζει τις αντίστοιχες θεωρήσεις της Benhabib και του Kompridis ως αντιπροσωπευτικές δύο τάσεων εντός της σύγχρονης κριτικής θεωρίας της κοινωνίας με έμφαση στην τοποθέτησή τους στο ζήτημα των ταυτοτήτων. Τα κείμενα της τέταρτης και τελευταίας ενότητας, «Ανθρώπινα δικαιώματα και ανεκτικότητα στη "μετα-πολιτική" εποχή», συνδέονται άμεσα με τις προβληματικές των προηγούμενων ενοτήτων, ενώ υπάρχει και μία απόπειρα επανεκτίμησης ορισμένων βασικών πολιτικών αρχών του Διαφωτισμού, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ανεκτικότητα στη σύγχρονη εποχή.

Αν θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε κάποιες από τις βασικές, θεωρητικές συνεισφορές του βιβλίου, θα λέγαμε ότι είναι, μεταξύ άλλων, η κατανόηση και επικαιροποίηση κάποιων βασικών θέσεων του Αριστοτέλη για τη δικαιοσύνη και την πολιτική φιλία.

Αν θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε κάποιες από τις βασικές, θεωρητικές συνεισφορές του βιβλίου, θα λέγαμε ότι είναι, μεταξύ άλλων, η κατανόηση και επικαιροποίηση κάποιων βασικών θέσεων του Αριστοτέλη για τη δικαιοσύνη και την πολιτική φιλία, θέματα τα οποία σύμφωνα με τις επιστημονικές επιμελήτριες του τόμου, «δεν έχουν εκτενώς μελετηθεί από τη σύγχρονη ηθική και πολιτική φιλοσοφία, κυρίως λόγω των δυσκολιών που εξ ορισμού μεροληπτικές έννοιες, όπως η φιλία και η αγάπη, παρουσιάζουν σε σχέση με την αμεροληψία, την οποία προτάσσουν οι παραδοσιακές κανονιστικές, νεότερες και σύγχρονες, δεοντολογικές και ωφελιμιστικές ηθικές θεωρίες». Επίσης, η εστίαση στον δημοκρατικό χαρακτήρα της αριστοτελικής πολιτικής φιλοσοφίας, με σκοπό την ανάδειξη της επικαιρότητας και της σημασίας «της αριστοτελικής πολιτικής σκέψης σήμερα ως σημαντικού εργαλείου κατανόησης των θεωρητικών δομών του δημοκρατικού πολιτεύματος».

Τι σημαίνει τελικά «ανεκτικότητα» και σε ποιους λόγους οφείλεται η επαναφορά αυτού του όρου τις τελευταίες δεκαετίες, με διαφορετικό περιεχόμενο και σημασία;

Θα μπορούσαμε όμως να υπογραμμίσουμε και μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα και εντάσεις που αναδεικνύονται μέσα από τις έντεκα συνεισφορές του τόμου: Είναι ένας πυρήνας κοινών αξιών απαραίτητη προϋπόθεση για μια κοινή κουλτούρα ή αρκεί η δέσμευση σε κοινούς θεσμούς που θα παρέχουν το πλαίσιο μιας συμβιωτικής σχέσης ανάμεσα σε διαφορετικές συλλογικότητες; Ποια είναι τα πολιτικά και ηθικά χαρακτηριστικά που αναγνωρίζονται στο άτομο και πώς διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της θεωρητικής προσέγγισης που υιοθετείται κάθε φορά; Τι συνέπειες έχουν αυτές οι συμβάσεις σχετικά με το άτομο σε ό,τι έχει να κάνει με ζητήματα καλλιέργειας, ανάπτυξης ικανοτήτων και παιδείας; Μπορεί η κλασική πολιτική θεωρία να συμπληρωθεί από την πολιτική ψυχολογία και, αν ναι, με ποιους τρόπους; Πώς μπορούν να ενεργοποιηθούν και να αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο βασικές έννοιες της πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα και η ελευθερία; Ποιος είναι ο βαθμός στον οποίο οι πολιτικές και τοπικές κοινότητες επηρεάζονται και απειλούνται τόσο από τις δυνάμεις του παγκόσμιου καπιταλισμού όσο και από το σύγχρονο έθνος-κράτος; Τι σημαίνει τελικά «ανεκτικότητα» και σε ποιους λόγους οφείλεται η επαναφορά αυτού του όρου τις τελευταίες δεκαετίες, με διαφορετικό περιεχόμενο και σημασία;

Ασφαλώς, οι συνεισφορές, τα ερωτήματα και οι εντάσεις που αναδεικνύονται στο Κράτη και πολίτες, είναι πολύ περισσότερα. Αυτό και μόνο το στοιχείο, έρχεται να δείξει όχι μόνο την πολυμέρεια και την αξία αυτού του συλλογικού έργου, αλλά κυρίως τη συνθετότητα του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι και την προσπάθεια της θεωρίας και της φιλοσοφίας να υποστηρίξει και να τροφοδοτήσει μία σχέση ανάμεσα στα κράτη και τους πολίτες τους, η οποία όμως θα λαμβάνει υπόψη τις πολλαπλές και πολλές φορές ανταγωνιστικές αξιώσεις κοινότητας, ταυτότητας και διαφορετικότητας.

* O ΘΩΜΑΣ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

altΚράτη & Πολίτες
Κοινότητα, Ταυτότητα, Διαφορετικότητα
Συλλογικό
Επιστημονική επιμέλεια: Γκόλφω Μαγγίνη - Ελένη Λεοντσίνη
Σμίλη 2016
Σελ. 492, τιμή εκδότη €27,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» του Μπεν Άνσελ (κριτική) – Οι πέντε παγίδες της δημοκρατίας και πώς να τις αποφύγουμε

«Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» του Μπεν Άνσελ (κριτική) – Οι πέντε παγίδες της δημοκρατίας και πώς να τις αποφύγουμε

Για το βιβλίο του Μπεν Άνσελ [Ben Ansell] «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Η πολιτική αποτυγχάνει όταν πιστεύουμε ή υποκρινόμαστε πως πιστεύουμε ότι μπορο...

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

Για τον τόμο του Ιδρύματος Ωνάση «Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Κεντρική εικόνα: (από αριστερά) Θεόδωρος Γαροφαλίδης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Αριστοτέλης Ωνάσης. Πηγή: Αρχείο Ωνάση, Αρχείο Κλεισθένη Δασκαλάκου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

Για το βιβλίο του Νιλ Πόστμαν [Neil Postman] «Διασκέδαση μέχρι θανάτου: ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάματος» (μτφρ. Φωτεινή Ρουγκούνη, Αφροδίτη Τζαμουράνη, εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το περίφημο βιβλίο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας που επέλεξε η ομάδα Loxodox «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδ...

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Ο Κινέζος Νομπελίστας Μο Γιάν κατηγορείται ότι με τα βιβλία του σπιλώνει τον κομμουνιστικό στρατό της Κίνας και εξυμνεί τον αντίστοιχο της Ιαπωνίας. 

Επιμέλεια: Book Press

Το να είσαι ...

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν οι μικρές λίστες και μαζί οι νικητές σε κάθε κατηγορία, καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ