alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ευγενίας Μπογιάνου Μόνο ο αέρας ακουγόταν (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Δημήτρη Χριστόπουλου

«Διαβάζω ένα βιβλίο σημαίνει αποδεσμεύομαι από το συγκεκριμένο, κατανοώ το αφηρημένο, ανασυνθέτω το παρελθόν μου και αναρωτιέμαι για το μέλλον μου. Διαβάζω σημαίνει, πάνω απ’ όλα, προσπαθώ να είμαι ευτυχισμένος». Αυτά έλεγε η Μάρω Δούκα πριν από είκοσι χρόνια για την αξία της ανάγνωσης. Εμένα πάντως κάτι άλλο με απασχολεί· «οι αναγνώστες», πίστευε ο Κωστής Παπαγιώργης, «είναι άνθρωποι που διάβασαν μεν, αλλά προϊόντος του βίου λησμονούν μάλλον παρά θυμούνται. Ό,τι μοιάζει ξένο, επίκτητο, διαλύεται για να παραχωρήσει τη θέση του σε κάποιες ανθεκτικότερες εντυπώσεις. Το βιβλίο μένει, στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή».

Νομίζω ότι κάπου εκεί πρέπει να αναζητήσουμε το στίγμα της συγγραφικής δουλειάς της Μάρως Δούκα αλλά και της Ευγενίας Μπογιάνου, ανθρώπων με ιδιαίτερα αντισυμβατική πολιτικοκοινωνική στόφα. Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση, αλλά στο έργο της Μπογιάνου διακρίνω ανάλογα χαρακτηριστικά με αυτά του έργου της Δούκα· μια εκλεκτική συγγένεια, θα έλεγα: τη μέριμνα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα μετουσιώνεται σε μυθοπλασία· την επίμονη έγνοια για τους τρόπους και τις συνεχείς μεταμορφώσεις της λογοτεχνικής γραφής· το οργανικό πάντρεμα του λυρικού και του δραματικού στοιχείου, του πολιτικού στοχασμού με τα υπαρξιακά στρώματα της ανθρώπινης υπόστασης έξω και πέρα από τον συγκεκριμένο χωροχρόνο της μυθοπλασίας· τη σκοτεινή στοχαστικότητα, ενίοτε πικρή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή.

Το κύριο, ωστόσο, γνώρισμα της Μπογιάνου είναι ο σκληρός, καρβερικός θα έλεγα, ρεαλισμός, βουτηγμένος σε μια γλώσσα ποιητικώς λάμπουσα, ασθματική, στακάτη. Καλοτροχισμένο μαχαίρι οι λέξεις που μπαίνουν βαθιά στην ψυχή. «Πόθησα. Ποθώ. Ωραία λέξη. Ένα ρήμα υγρό, ξαπλωμένο στο κρεβάτι με τα πόδια ανοιχτά». Η Μπογιάνου επινοεί εκ νέου τις λέξεις για να μιλήσει για την απώλεια, για τον θάνατο. Γιατί, μόνο μιλώντας για το τέλος, επιτελούμε τον θάνατο κι έπειτα μπορούμε να επινοήσουμε εκ νέου μια νέα αρχή, μια γέννηση της νέας γλώσσας, τούτη τη φορά, της γλώσσας που μπορεί να μιλήσει για το σήμερα σπάζοντας τα φράγματα. «Ίσως αυτά που γράφουμε μας καθορίζουν, ακόμα κι αν τα έχουμε σβήσει μετά. Με κάποιον τρόπο δεν παύουν ποτέ να υπάρχουν». Άλλωστε κάθε συγγραφέας με αυτές τις «ξεπεσμένες» λέξεις παλεύει, για να πέσουν σαν τσεκούρι πάνω στις παγωμένες ψυχές, ακόμα κι αν η παρτίδα είναι από χέρι χαμένη. Οι λέξεις, που κάποτε έβαζαν φωτιά, να ξαναγίνουν λέξεις-μολότοφ. Γιατί, τι άλλο έχει στα χέρια του ο συγγραφέας, ο ποιητής; Λέξεις και μόνο λέξεις. Το αίμα, η σάρκα και η ψυχή της καλής λογοτεχνίας – όχι απλώς το ένδυμά της.

alt
    Η Ευγενία Μπογιάνου
 

Στα δεκατέσσερα διηγήματα της συλλογής συναντάμε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες ακυρωμένους, πλάνητες, φερέοικους, που δοκιμάζονται σε οριακές καταστάσεις. Ένας κοινωνικός ιστός από καθημερινούς, οικείους, αναγνωρίσιμους ανθρώπους που αναμετρώνται με κάθε είδους απώλεια. Ξεχνούμε πως αυτοί είναι το περιβάλλον μας, ο περίγυρος της ζωής μας, εμείς οι ίδιοι. Κι η ζωή, ένας δρόμος με ανωμαλίες που προκαλεί εκτροπές, ήττες, συντριβή. Λέμε πως οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες αποτελούν την πρωταρχή της μυθοπλασίας, παρόλο που στο διήγημα είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν. Ωστόσο, στην περίπτωση της Μπογιάνου, τα κείμενά της –με μεγάλο αφηγηματικό εύρος– αποτελούν μια καλοφτιαγμένη μηχανή που δουλεύει στην εντέλεια και οι χαρακτήρες, τα γρανάζια που εξασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της. Χαρακτήρες πλασμένοι με τις γνώσεις, τα βιώματα, τη φαντασία καθώς και με τις πλούσιες αναγνωστικές εμπειρίες της. Πολύ θα ήθελα να κατοικούν σε ένα σπίτι σαν αυτό της οδού Άγρας, που αναφέρεται και στο διήγημα «Ο Λούσιαν Φρόιντ πίνει τσίπουρο». Τόπος στοιχειωμένος για πολλούς, όπου κάπου εκεί βρίσκεται και η καταγωγική ζώνη των προσώπων που συνιστούν το συγγραφικό εικονοστάσι της.

Κι αν κάποιοι αδυνατούμε να παραδεχτούμε πως θα μπορούσαμε οι ίδιοι να είμαστε ή να γίνουμε όχι ένας ή δύο αλλά σχεδόν όλοι οι χαρακτήρες του βιβλίου, σίγουρα οι φράσεις της δασκάλας από την «Κλειστή Πόρτα» (την προηγούμενη συλλογή της) που χαράμισε τη ζωή της απευθύνονται σ’ εμάς: «Νόμιζες πως σε άλλους συνέβαιναν κι εσύ έτυχε να περνάς και στάθηκες. Στάθηκες να χαζέψεις τον ξένο πόνο. Έτσι ήταν ακόμη τότε ο πόνος: ξένος. Νομίζαμε πως μπορούμε να τον ξεγελάσουμε. Πού να ξέραμε».

* Το κείμενο εκφωνήθηκε από τον υπογράφοντα κατά την συν-παρουσίαση του βιβλίου με τη Μάρω Δούκα στο βιβλιοπωλείο Πλειάδες.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

altΜόνο ο αέρας ακουγόταν
Ευγενία Μπογιάνου
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 240, τιμή εκδότη €13,30

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ