alt

Για το μυθιστόρημα Πρωινή γαλήνη του Ηλία Μαγκλίνη (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το μυθιστόρημα του Ηλία Μαγκλίνη αφορά στην προσπάθεια του Δημήτρη να γίνει αεροπόρος ξεκινώντας από το σιδεράδικο του πατέρα του στην Έδεσσα κι ακολουθώντας διαδοχικά την πορεία προς την Αθήνα, την Αμερική, την Κορέα. Τελικά δεν το πέτυχε κι αυτό έμεινε για πάντα ένα μαράζι, ένα ακανθώδες απωθημένο, παρόλο που ακολούθησε στρατιωτική καριέρα στον στρατό ξηράς.

Σε μια πρώτη ανάγνωση το έργο ασχολείται με την απόπειρα του ανθρώπου να πετύχει τα όνειρά του και να ανυψωθεί, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πάνω από τη γήινη, πεζή πραγματικότητα που τον γέννησε.

Έτσι, σε μια πρώτη ανάγνωση το έργο ασχολείται με την απόπειρα του ανθρώπου να πετύχει τα όνειρά του και να ανυψωθεί, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πάνω από τη γήινη, πεζή πραγματικότητα που τον γέννησε. Ο ουρανός με τα ποικιλόσχημα σύννεφά του είναι ίσως αλληγορικά ο στόχος μιας προσωπικής ανόδου, όπως είναι γενικότερα η κοινωνική ανέλιξη από το χωριό στην πόλη κι από το άσημο χειρωνακτικό επάγγελμα στην καταξίωση της στολής.

Παράλληλα μ’ αυτήν την ωρίμαση, διαβάζουμε και για την ενηλικίωση της ερωτικής φύσης του πρωταγωνιστή. Κυριολεκτικά τη βλέπουμε στις επαφές του με κοπέλες ή με πόρνες και σε μια μονιμότερη σχέση με την Εύα, που φαίνεται να οδηγεί σε γάμο. Συμβολικά τη συναντάμε σε διάφορες νύξεις σεξουαλικού χαρακτήρα, όπως η προς τα πάνω ανόρθωση και η ορθότητα των ουρανοξυστών σαν ντούροι φαλλοί. Γενικότερα, το ερωτικό στοιχείο στο έργο, παρόλο που φαίνεται να βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, συνοδεύει τον κεντρικό χαρακτήρα και αναδεικνύει τις εξωεπαγγελματικές του φιλοδοξίες.

Φυσικά όμως στο κέντρο όλης της ιστορίας είναι ο στρατός, είτε στην αρχική του έκφανση, αυτήν της πολεμικής αεροπορίας, είτε στη μετέπειτα σταδιοδρομία του Δημήτρη ως ανθυπολοχαγού που πέρασε ξώφαλτσα τον Εμφύλιο αλλά εν τέλει πολέμησε στην Κορέα, με όλα τα τραύματα και τις εμπειρίες της οδύνης και του θανάτου. Κι αν μέχρι τον 20ο αιώνα ο πόλεμος στη λογοτεχνία αφορούσε κατά βάση τον ηρωισμό και την αίγλη της πατρίδας, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέδειξε μυθιστορήματα με αντιπολεμικό χαρακτήρα και αντιηρωικό πρόσημο. Τότε, σήμερα, τον 21ο αιώνα, ποια η σκοπιμότητα ενός τέτοιου κειμένου, σαν αυτό του Ηλία Μαγκλίνη;

Ο ήρεμος και νηφάλιος ρυθμός της αφήγησης οδηγείται σε ένα οδυνηρό κρεσέντο, όπου η Ιστορία αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζει από προσωπικές φιλοδοξίες, κι ούτε το χάπι έντ για μια ενδεχόμενη επάνοδο στους αιθέρες επιβεβαιώνεται.

Μια πρώτη σκέψη έχει να κάνει με τον πόλεμο ως πεδίο όπου μεστώνει ο άνθρωπος, φτάνει στα άκρα του, αποτυγχάνει, χάνει φίλους και έτσι ωριμάζει με τον δύσκολο τρόπο. Αυτό θα ίσχυε αν το τέλος δεν ήταν συνταρακτικό, δεν ανέτρεπε όσα συναισθηματικά μαξιλαράκια είχε τοποθετήσει στην ψυχή μας το κείμενο και δεν οδηγούσε σε μια πιο σκληρή όσο και συγκινητική έξοδο. Εκεί, ο αφηγητής-συγγραφέας, με πατέρα στην αεροπορία, εξηγεί πώς έμαθε για τον Δημήτρη Μ., τον εικοσάχρονο που ήθελε να γίνει πιλότος της πολεμικής αεροπορίας και βρέθηκε στην Κορέα άπειρος ανθυπολογαγός. Επομένως, η τελική μου εξήγηση, που φέρνει και ένα είδος κάθαρσης, σχετίζεται με το στυγνό πέλμα της Ιστορίας που έρχεται να ποδοπατήσει τα όνειρα του ανθρώπου και να συντρίψει οποιαδήποτε αίσθηση για ευόδωση των ονείρων του. Κι όχι μόνο αυτό αλλά και ο θάνατος, η πλήρης δηλαδή εξαφάνιση κάθε προοπτικής, δεν είναι ένα μυθιστορηματικό αποφευκτό δεδομένο, αλλά μια απηνής, αντιηρωική πολλές φορές, πραγματικότητα.

Ο Ηλίας Μαγκλίνης πιάνει τους δύο τελευταίους, πριν από τη δική μας συμμετοχή στα γεγονότα της Κύπρου, πολέμους στους οποίους χύθηκε ελληνικό αίμα, τον Εμφύλιο και τον πόλεμο στην Κορέα. Κι οι δύο έχουν στιγματιστεί για το πολιτικό τους πλαίσιο, όπου η Δεξιά, με τη βοήθεια της Αμερικής, επιχείρησε να πατάξει την κομμουνιστική απειλή. Ο συγγραφέας φέρνει την κάμερά του στην πλευρά των καθεστωτικών, όχι βέβαια με πολιτική και ιδεολογική παντιέρα, αλλά εστιάζοντας στη μοίρα ενός ανθρώπου που βρέθηκε να πολεμά τους Αριστερούς, και μάλιστα τον θείο του, και έπειτα να πετάγεται στην άλλη άκρη της γης σε έναν άδοξο πόλεμο, ο οποίος τελικά δείχνει τα κοφτερά του δόντια.

Ο ήρεμος και νηφάλιος ρυθμός της αφήγησης οδηγείται σε ένα οδυνηρό κρεσέντο, όπου η Ιστορία αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζει από προσωπικές φιλοδοξίες, κι ούτε το χάπι έντ για μια ενδεχόμενη επάνοδο στους αιθέρες επιβεβαιώνεται. Η έξοδος, με τα στοιχεία τραγωδίας που ενέχει, φέρνει τον αναγνώστη μπροστά στην αναπόφευκτη μπότα δυνάμεων που σαρώνουν κάθε ατομικό όνειρο και δεν μπορούν να νικηθούν από τη μάχη του καθενός, τις κοελικές επιθυμίες, τις φρούδες προσπάθειες για κάτι καλύτερο. Νιώθει κανείς χαμένος σε έναν λόφο αίματος, στον «ματωμένο» λόφο Σκοτς, αυτό το μικρό αλωνάκι της γης που μπορεί να εξαλείψει κάθε όραμα κι ελπίδα, οδηγώντας σε πεπρωμένους αιθέρες. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΠρωινή γαλήνη
Ηλίας Μαγκλίνης
Μεταίχμιο 2015
Σελ. 466, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ