lefkada

Για τη συλλογή Λευκαδίτικα διηγήματα του Δημήτρη I. Σολδάτου (εκδ. Fagotto books)

Tου Μιχάλη Μακρόπουλου 

Τα Λευκαδίτικα διηγήματα είναι ό,τι λέει ο τίτλος τους – ιστορίες της Λευκάδας, παλιές ή ακόμα παλιότερες, που ο Δημήτρης Σολδάτος τις άκουσε, ή τις έζησε ο ίδιος, και τις ξαναλέει εδώ με τον τρόπο του, με στόφα και μπρίο γνήσιου παραμυθά, μ’ «αφτί» που πιάνει το ρυθμό στο συνταίριαγμα των λέξεων. Σαν ποιητής –που μέχρι τώρα ήταν· τούτα δω είναι τα πρώτα του πεζά–, ο Σολδάτος είναι αμετανόητα παλαιομοδίτης: του σονέτου, του λογοπαίγνιου και του καθαρού νοήματος. Και αμετανόητα παλαιομοδίτης είναι και δω… ως και στη χρήση των θαυμαστικών! Όσο για το γλωσσικό του οπλοστάσιο, αντλεί από παντού: λευκαδίτικες φράσεις και λέξεις, λαϊκές αθυροστομίες, λίγη καθαρολογία πού και πού, η Αγία Γραφή. Τα λογοπαίγνια, που φέρνει μαζί του προίκα από τους στίχους του, έχουν και εδώ την τιμητική τους: όπως, για παράδειγμα, όταν στο καφενείο με τη «μυρωδιά του παστού ρέγγου και του αρμυρισμένου μπακαλιάρου» και με τα «μανεστριακά» (τα ζυμαρικά), κ.ο.κ., ο πιτσιρικάς Σολδάτος έβλεπε τις σοκολάτες ΙΟΝ και, δύο μαζί, έφτιαχναν ένα ΙΟΝΙΟΝ πέλαγος. Άλλες ιστορίες είναι θλιβερές χωρίς ωστόσο απαραίτητα να θλίβουν, άλλες είναι τρομαχτικές χωρίς μολαταύτα απαραιτήτως να τρομάζουν, και όλες, ανεξαιρέτως, είναι ψυχαγωγικές ψυχαγωγώντας πράγματι. Οι απιθανότητες, εξυπακούεται –όπως σε κάθε καλή ιστορία του είδους αυτού, που είναι και λίγο παραμύθι–, πάνε σύννεφο. Επιτροχάδην, εδώ, θα πω δυο λόγια για μερικά από τα διηγήματα, που μου ’μειναν στο νου μετά την ανάγνωση. 

Είναι η ιστορία του γιδοβοσκού του Γκιοβάνη, που ’τρεχε πιο γρήγορα κι από τον Σπύρο Λούη· στην «Κουμπαριά», το κουμπαριλίκι ανάμεσα σ’ ένα χωριανό κι ένα γύφτο καταλήγει σ’ έναν αποτρόπαιο αποκεφαλισμό και μια τρομερή εκδίκηση· και στο διήγημα «Στου Ντεβεντέλη» ένας άδικος φόνος στοιχειώνει έναν τόπο:

«Χαράματα ήταν, όταν Πορσάνοι, κατεβαίνοντας το μονοπάτι, ένιωσαν να γλιστράει το χώμα κάτω απ’ τα πόδια τους. Λάσπες δεν ήταν, χορτάρια μήτε! Έσκυψαν και είδαν κομμάτια κρέατα σκουληκιασμένα, κομμάτια κρέατα ανθρώπινα! Πανικόβλητοι, άρχισαν να τρέχουν… Μα, όσο έτρεχαν, τόσο γλιστρούσαν… Έπεφταν και σηκώνονταν και ξανάπεφταν πάνω στα ψοφίμια, κι ο τρόμος τους τελειωμό δεν είχε…

»Νυχτωμένοι Κατωχωρίτες, διερχόμενοι απ’ το μονοπάτι αυτό, είδαν τραπέζια στρωμένα με άσπρα τραπεζομάντηλα και δίπλα τον Βαγγέλα να τους γνέφει σιωπηλός!»

Mια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). 

Στο «Κλήμα Λάζαρος», μια εκκεντρική Εγγλέζα ανασταίνει ένα κλήμα διαβάζοντάς του χωρία από την Αγία Γραφή (κι ο αφηγητής βάζει και αυτός το χεράκι του, μ’ αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο). Στο «Ο Γούπας», με πικρό σπαρταριστό τόνο περιγράφεται η κηδεία ενός τσιγκούνη, που «μπήκε τρεις φορές στο λάκκο και τρεις βγήκε»:

«Ξάφνου, το φέρετρο έτριξε σαν καράβι που χτύπησε σε ύφαλο! Λίγο πριν βρει πάτο, έγειρε επικίνδυνα… “Πάνω! Ανεβάστε το, πάνω! Γαμώ το ξεσταύρι μου, μέσα!” φρένιασε ο παπα-Μπενίας. Οι άντρες που κρατούσαν τα σχοινιά τρόμαξαν απ’ τις φωνές και τράβηξαν απότομα. Η νεκρόκασα πετάχτηκε στην επιφάνεια σαν κάποιος να την κλώτσησε απ’ τον τάφο! Και βγαίνοντας, έγειρε απότομα στο πλάι κι αναποδογύρισε: ο Γούπας κατρακύλησε κάμποσες βόλτες έξω απ’ την κάσα κι απέμεινε να τους κοιτάει με τα μάτια ορθάνοιχτα – μα, κανείς δεν βρέθηκε να του τα κλείσει; Το στραβωμένο του στόμα έμοιαζε σαν να βλαστημούσε. Όλοι ανατρίχιασαν!

»Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, το καπάκι απ’ το φέρετρο προσγειώθηκε στο κεφάλι του Γούπα, κάνοντας ένα τρομακτικό “ντουπ!” Αυτό ήταν! Όλοι κρατούσαν την κοιλιά τους απ’ τα γέλια!…»

Στο «Γιαούζο», που του πρέπει μια θέση σε πολλές μελλοντικές ανθολογίες, συνυπάρχουν υποδειγματικά οι περιγραφές του τόπου και οι θρύλοι που αυτός ο τόπος γεννά. Και θα πάρω πίσω, εδώ, ό,τι έγραψα στην αρχή. Εκτός από την ψυχαγωγική του όψη –διόλου αμελητέα, άλλωστε– ο «Γιαούζος» έχει και μιαν άλλη όψη, βαθύτερη. Όπως έχει μια τέτοια βαθύτερη όψη το «Κλήμα Λάζαρος». Ή ο αυτόχειρας «Μάρκος». Ή η συγκινητική «Γυναίκα με την κατσικούλα»· και πολύ περισσότερο έχει τούτη τη βαθύτητα η σπαραχτική ιστορία που εξηγεί γιατί στο «Χωριό με τις γάτες» κανείς δε διώχνει τις γάτες και κανένας δεν τις κυνηγά – εδώ, ή στο διήγημα «Στον τόπο», ο θάνατος είναι διαρκώς μόλις μισό βήμα μακριά, και στην «Περαματάρισσα» εμφανίζεται ο Χάρος αυτοπροσώπως. Η απέριττη λαϊκότητα αυτών των συναρπαστικών ιστοριών ριζώνει σε μια μεταφυσική αξεχώριστη από τον τόπο και τους ανθρώπους του.

lefkaditika diigimata coverΗ έκδοση των Διηγημάτων είναι πολύ καλή, με χαρτί Chamois 120άρι, και μονάχα θα προτιμούσα μια εικόνα εξωφύλλου πιο φωτεινή και λαϊκή, που θα ταίριαζε περισσότερο με το πνεύμα τούτων των ιστοριών όπου «σαν ν’ άνοιξε, ξάφνου, μια ρωγμή στον χρόνο, και σκίστηκε πατόκορφα το φόρεμα της πραγματικότητας για να φανεί το παραμύθι…»· ένα πνεύμα νοσταλγικό, παλιομοδίτικο ίσως, μα γνήσιο κι ανυπόκριτο, περασμένο στο χαρτί με ελληνικά που η ομορφιά και η καθαρότητά τους σπανίζουν πλέον.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ