alt

Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα (εκδ. Ψυχογιός).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Κυριάκου Γιαλένιου (Θεσσαλονίκη 1978). Ο ιδιαίτερος τίτλος του βιβλίου προέρχεται από τίτλο κεφαλαίου του μυθιστορήματος και σαφώς παραπέμπει στη νουάρ διάλεκτο. Από το ξεκίνημα του βιβλίου –κατά τα γκραμσιανά λόγια– βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Από το ξεκίνημα του βιβλίου βρισκόμαστε σε εκείνο το μεταίχμιο ενός παλιού κόσμου που καταρρέει και ενός καινούργιου που πασχίζει να γεννηθεί.

Το μυθιστόρημα ακολουθεί δύο παράλληλες αφηγήσεις: στην πρώτη, ο Ντέιν –ένας οικονομολόγος με «τετράγωνη λογική και μίνιμαλ φαντασία»– μια καλοκαιρινή νύχτα γίνεται άθελά του μάρτυρας της δολοφονίας μιας κοπέλας στο απέναντι διαμέρισμα. Τα αποκαλυπτικά στοιχεία θα τον οδηγήσουν στην Υβόν, την κοπέλα που μετά τον χωρισμό τους του κληροδότησε αϋπνίες, καθώς και στον Εμίλ, τον ιδιόρρυθμο αδερφό της Υβόν.

Στη δεύτερη ιστορία γνωρίζουμε τον στρατιώτη Σνόου, που έχει ξεμείνει μόνος σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο της ενδοχώρας· οι υπόλοιποι συνάδελφοί του εγκατέλειψαν τα πόστα τους μετά το χάος που άρχισε να επικρατεί στη χώρα. Σύντομα θα γνωριστεί με τον Ντελόν –ήρωα από τη Νόσο των εραστών, το πρώτο μυθιστόρημα του Γιαλένιου– και έναν αλλοπαρμένο Ιρλανδό. Οι δύο παράνομοι επιβιώνουν ληστεύοντας ηλικιωμένους που ζουν ολομόναχοι στα χωριά της υπαίθρου. Ο Ιρλανδός –ανάμεσα στα άλλα– δεν χορταίνει να διηγείται μακροσκελείς ιστορίες: έτσι μαθαίνουμε τα σαραντάχρονα του παππού του, Ιρλανδού μετανάστη στη Νέα Υόρκη, που σταδιοδρόμησε ως ανθοκαλλιεργητής· τις πολλαπλές ερμηνείες του «Ring of Fire» του Johnny Cash· τη μνήμη των μυών και την ιστορία του στρατιώτη Λέοναρντ· μαθαίνουμε ακόμη τον ανυπεράσπιστο έρωτα του Ιρλανδού για τη νεραϊδόμορφη κόρη ενός σκληρού και παρανοϊκού εργοδότη. Στο τέλος του βιβλίου οι δύο ιστορίες θα ενωθούν και οι αποκαλύψεις θα διαδεχτούν η μία την άλλη.

Ο χώρος δράσης του μυθιστορήματος είναι μια πόλη και μια χώρα που δεν δηλώνεται ρητά. Μαθαίνουμε ωστόσο για επιχειρήσεις που κλείνουν, για εργαζομένους που απολύονται, για χρηματικές απολαβές που μειώνονται, για διαδηλωτές που πολλαπλασιάζονται καθημερινά και για τον στρατό που έχει κατέβει στους δρόμους προκειμένου να σταματήσει μία επερχόμενη επανάσταση: ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η χώρα δεν είναι άλλη από την Ελλάδα, όπως και ο τόπος δεν είναι άλλος από τη Θεσσαλονίκη. Τα ξενικά ονόματα όμως των πρωταγωνιστών αφαιρούν κάτι από τον σταθερό ρυθμό της αφήγησης, καθώς δεν καθιστούν εύκολο το αναγνωστικό αγκάλιασμα των ηρώων.

Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι αρκετά διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν: ο Ντέιν μοιάζει να κινείται στα όρια της ανυπαρξίας μετά τον χωρισμό του από την Υβόν· τα κοιτάγματά της τον κάνουν να μοιάζει σαν να τον έχει καταπιεί το σύμπαν ολόκληρο. Η Υβόν δεν έχει σχέση με τα πρότυπα μιας γυναίκας-δηλητήριο – παρότι γνωρίζει καλά πώς να αφήνει το αποτύπωμα στο πέρασμά της. Ο Ντελόν είναι λιγομίλητος και μυστηριώδης· το ακριβώς αντίθετο είναι ο Ιρλανδός: πολυλογάς και αιθεροβάμων, σύμφωνα με τον Ντέιν. Όσο για τον στρατιώτη Σνόου, αυτός κινείται από τη μία πλευρά στην άλλη ορίζοντας το παιχνίδι του εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου. Και μέσα σε όλα αυτά η πανταχού παρούσα ειρωνεία του ίδιου του συγγραφέα, που αποτελεί ένα αναρχικό τρικ στη διήγηση της ιστορίας.

Το Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς την ύπαρξη αστυνομικών. Πιο σωστά, θα έπρεπε να το χαρακτηρίσουμε «ψευδοαστυνομικό μυθιστόρημα», μιας και εκτός από το πάντα ενδιαφέρον και καλοδεχούμενο στοιχείο της έκπληξης, δεν έχει τα γνώριμα μοτίβα της αστυνομικής αφήγησης: αντιθέτως επιμένει σταθερά σε μία πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα – περίπου όπως συμβαίνει με τα μυθιστορήματα του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο Σεγούντο. Οι προεκτάσεις του βιβλίου είναι ξεκάθαρες: η διαφθορά και ο χρηματισμός οδηγούν μία κοινωνία άλλοτε παραγωγική στην παρακμή· η προσωπική αξία μετατρέπεται σε ανταλλακτική· οι εργάτες δεν πωλούν τη δουλειά τους αλλά την εργατική τους δύναμη· οι άνεργοι πετιούνται στον δρόμο –ακριβώς όπως στην εποχή του Ντίκενς.

Ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα που παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα είναι κλονισμένο συθέμελα: άνθρωποι που σκάβουν με τα χέρια τους μέσα στους κάδους απορριμμάτων· εξαθλιωμένοι μετανάστες, εγκλωβισμένοι σε μία χώρα που απέχει πολύ από τη Γη της Επαγγελίας· στην καλύτερη των περιπτώσεων: έργα από μπετόν που έχουν μείνει ημιτελή. Και μέσα σε όλα αυτά, η κρίση: οικονομική, πολιτική, κοινωνική, ηθική – εκείνη η «τρομακτική λέξη», που τεχνηέντως δεν δηλώνεται πουθενά μέσα στο μυθιστόρημα. Ακόμη κι έτσι όμως, ο αναγνώστης διακρίνοντας τα μυθοπλαστικά παιχνίδια εκμετάλλευσης, αναρωτιέται αν αξίζει λιγότερο τον κόπο η εκμετάλλευση από μία οποιαδήποτε Υβόν σε σχέση με τη φιλοχρηματία, τη μοναξιά, τη μελαγχολία, την απουσία του οργανωμένου χάους ή εν τέλει του αδύνατου να γίνει.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και κριτκός βιβλίου.

altΜόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα
Κυριάκος Γιαλένιος
Ψυχογιός 2015
Σελ. 416, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΓΙΑΛΕΝΙΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ