richard colman paintings everythingwithatwist

Για το βιβλίο της Μαρίας Γιαγιάννου Μπαλαντέρ - Μια ερωτική εξτραβαγκάντσα (εκδ. Μελάνι).

Του Ζαφείρη Νικήτα

Στις 17 Μαρτίου 1973 ο Ζακ Ντεριντά έγειρε, κυρτός, πάνω από τα έγγραφά του. Έχει μόλις τελειώσει (αν ποτέ τελειώνει η γραφή) το βιβλίο του με τίτλο Λευκή μυθολογία, όπου διερευνά την λειτουργία της μεταφοράς στην φιλοσοφία. Ο γάλλος φιλόσοφος είναι σαράντα τριών ετών και ήδη έχει εισαγάγει, λίγα χρόνια πριν, το 1967, τον όρο «αποδομισμός».

Όπως η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, έτσι και η Μαρία Γιαγιάννου, ανοίγει την στενή πόρτα της γλώσσας και κατρακυλά σε μια κειμενική χώρα, γεμάτη ερεθίσματα και ερεθισμούς.

Ακριβώς μια δόμηση αποδόμησης είναι το βιβλίο της Μαρίας Γιαγιάννου με τίτλο Μπαλαντέρ. Ένας αφηγητής, μια γυναίκα που μιλά, καταγράφει σε σύντομα διαδοχικά κεφάλαια την ερωτική εμπειρία, την αναπηρία της αισθηματικής αφήγησης, σε ένα βιβλίο καλειδοσκόπιο. Όπως η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, έτσι και η Μαρία Γιαγιάννου, ανοίγει την στενή πόρτα της γλώσσας και κατρακυλά σε μια κειμενική χώρα, γεμάτη ερεθίσματα και ερεθισμούς. Όσο χτίζει, βήμα βήμα, το σύμπαν ενός παθιασμένου μετα-έρωτα, άλλο τόσο αναδεικνύει τη διαρκή συνομιλία της γραφής με φιλοσόφους και συγγραφείς, από τον Μπαρτ μέχρι τον Ελύτη. Κι όμως, το πιο σημαντικό στοιχείο, μέσα στο βιβλίο αυτό της πανσπερμίας, είναι η ισχυρή δημιουργία ενός λανθάνοντος ιδιώματος, ενός ύφους, μιας στάσης απέναντι στο λογοτεχνικό κείμενο.

Όπως ο Ντεριντά αξιοποίησε την τεχνική της «απορίας», aporia με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή της διαρκούς αποσύνθεσης και ανασύνθεσης του κειμένου, του ξηλώματος του γλωσσικού υφαντού μέσα από αφορμές λέξεων και εξοστρακισμούς σκέψης, έτσι και η Γιαγιάννου συντονίζει την αστάθεια του ερωτικού φαινομένου με την παιγνιώδη δυνατότητα της γραφής και καταθέτει τον Μπαλαντέρ, μια ερωτική μεταφιλοσοφία. Το εγώ του αφηγητή κυνηγά, σαν σκυλάκι, το εγώ του υποκειμένου του πόθου. Το βρίσκει, το χάνει. Το επιζητά, το αποφεύγει. Το αγγίζει, το ραπίζει, το ενστερνίζεται και το γλυκοκοιτά.

Η Γιαγιάννου γράφει με την έκσταση της απορίας, με τη βεβαιότητα του σώματος. Το βιβλίο της θυμίζει μια επιδερμίδα που αρνείται να κοντοσταθεί, αρνείται να παραμείνει η ίδια. Σε κάθε της κεφάλαιο αλλάζει τροπισμούς, λοξοδρομεί σε σοκάκκια γλώσσας, μας βγάζει τη γλώσσα, παιγνιοπαίζει και σοβαρολογεί. Έτσι και το δέρμα, με τις απαλοιφές και τις κυτταρικές ανανεώσεις του, αλλάζει μένοντας ίδιο. Γιατί το χάδι, όπως η λέξη, αφήνει πάντα αποτύπωμα.

Ο έρωτας βιώνεται ολόκληρος και καταγράφεται, αντίστροφα, στα εξ ων συνετέθη.

Ο Μπαλαντέρ λοιπόν είναι πριν απ’ όλα μια γιορτή της θραύσης, ένας εκρηκτικός εορτασμός του ερωτικού φαινομένου. Ο έρωτας βιώνεται ολόκληρος και καταγράφεται, αντίστροφα, στα εξ ων συνετέθη. Αυτή είναι μια δραματική επιλογή χασμάτων, μια απόκρυφη ιστορία, ένα αφήγημα ερωτευμένων που σκεπάζονται με το σεντόνι των λέξεων και οργιάζουνε γυμνοί.

Το βιβλίο είναι μία σύνθεση από μικρές εξομολογήσεις, πυκνά δοκίμια σάρκας, λέξεις ακρωτηριασμένες σαν φιλί που έμεινε μισό και μια διαρκή γιορτή της τυπογραφίας. Κάποιες λέξεις διογκώνονται (κυριολεκτικά, αποκτούν άλλο μέγεθος πάνω στη σελίδα) σαν στιγμιαίοι γλωσσικοί πριαπισμοί. Η λέξη «Τίγρις», η φράση «Να νιώθεις» ή «μην ανήσυχες» και βέβαια η λέξη «Εσύ» γίνονται τέτοια μεγάλα σύμβολα, οδοδείκτες της επιθυμίας μέσα στην άσφαλτο του κειμένου.

Δεν γράφω για εσένα, γράφω εσένα, σημειώνει κάπου η Γιαγιάννου. Κανένας διαχωρισμός δεν μπορεί να υπάρξει μεταξύ της έγγραφης διαδικασίας και της σωματικής υπόστασης. Όλα τελετουργούν σώμα, όλα μειγνύονται, πυρ κι αφή κι αέρας συναντιούνται, σε μια επιτέλεση γραφής.

Στο βιβλίο του Aporias σημειώνει ο Ντεριντά το εξής παράθεμα: Πεθαίνοντας – περιμένοντας (ο ένας τον άλλο) στα όρια της αλήθειας. Σε αυτό ακριβώς το όριο στέκεται, οριακά, ο Μπαλαντέρ, αυτό το θραυσματικό μανιφέστο της ηδονής. Ο υποκειμενισμός προέχει, την ίδια στιγμή που ακόμη και η ίδια η επιστήμη της ιστοριογραφίας δέχεται την αδυναμία του αντικειμενισμού της, έτσι και η τέχνη της αφηγηματολογίας ευφραίνεται στην μετατοπιζόμενη ακρίβεια της πρωτοπρόσωπης οπτικής.

yiayiannouΗ δραματική ένταση που διατρέχει τον Μπαλαντέρ, αυτό που θα ονόμαζα ψυχισμός του κειμένου, είναι η ανεκπλήρωτη επιθυμία, ένα παράπονο, σχεδόν οργή. Μια οργή πόθου βέβαια, μια λυσσαλέα διεκδίκηση του άλλου, μια αχαλίνωτη επιθυμία σπαραγμού, κατασπάραξης, ερωτικού κανιβαλισμού. Η συγγραφέας δαγκώνει τις λέξεις, σκίζει κομμάτια σάρκινα, διαρρηγνύει τα ιμάτια της γλώσσας.

Όλο το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην ασυνέπεια της σημειολογίας, στην ελευθερία του αποδομισμού. Σημαίνον είναι το σώμα και σημαινόμενο το αίσθημα. Καμιά σωσσυρική αντιστοιχία όμως δεν μπορεί να επιτευχθεί ανάμεσά τους. Η αρμόνια του έρωτα, υπονοεί η εμμέσως η Γιαγιάννου, είναι ακριβώς η ακατάπαυστη ταραχή.

Μπαλαντέρ επομένως είναι ο κάθε εραστής, είναι αυτός που ακροβατεί στο σκοινί των επιθυμιών του. Κι η Γιαγιάννου μας παραδίδει τα ακριβή του σημειώματα, τις σκέψεις του τρικυμισμένου.

* Ο ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ είναι ποιητής και σκηνοθέτης.

altΜπαλαντέρ
Μια ερωτική εξτραβαγκάντσα
Μαρία Γιαγιάννου
Μελάνι 2015
Σελ. 80, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ