alt

Για το μυθιστόρημα της Άντζελας Δημητρακάκη Αεροπλάστ (εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Διαβάζοντας το νέο μυθιστόρημα της Άντζελας Δημητρακάκη, μετά από τα προηγούμενα έργα της, νομίζω ότι διαβάζω το ίδιο και το ίδιο κείμενο, σαν να επιβεβαιώνει η συγγραφέας το κοινότοπο ρηθέν ότι ο λογοτέχνης γράφει συνέχεια το ίδιο βιβλίο. Και δεν είναι μόνο το ύφος που επαναλαμβάνεται παρόμοιο από πρόσωπο σε πρόσωπο, ούτε οι ίδιοι οι χαρακτήρες που εντάσσονται στη γενικότερη κατηγορία «ανέστιοι διανοούμενοι με αντισυμβατικό προφίλ», αλλά κυρίως η ιδεολογία που μένει αναλλοίωτη και πεισματικά μεταμοντέρνα, καθώς από την Ανταρκτική (1997) έως το Αεροπλάστ (2015) οι ήρωες της πεζογράφου απλώς μεγαλώνουν μαζί μ’ αυτήν.

Σε πολλά από τα έργα της, όπως και στο τελευταίο, μια πολυεθνική παρέα αλληλεπιδρά σε διαρκή αναζήτηση ταυτότητας μέσα στο παγκοσμιοποιημένο σκηνικό, που είναι ρευστό και αν-ιδεολογικό. Χαρακτηριστικά αυτών των προσώπων είναι –αλλού λιγότερο κι αλλού περισσότερο– ο αριστερός διεθνισμός τους, ο αποπροσανατολιστικός ιδεαλισμός, ο μποέμ περιηγητισμός, η αίσθηση ενός φιλελεύθερου κοινοτισμού κ.λπ.

Το έργο κάνει έναν αναμενόμενο κύκλο, αφού ξεκινά με το ταξίδι με τρένο προς τον Πορ’ Μπόου, όπου αυτοκτόνησε κατά μία εκδοχή ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, και ολοκληρώνεται με το προσκύνημα που κάνει ο καθένας από τους χαρακτήρες, πραγματικό ή περισσότερο συμβολικό, στον γερμανό φιλόσοφο.

Το ανά χείρας μυθιστόρημα είναι γραμμένο με πολυεστιακό τρόπο, καθώς συμπαρατίθενται διαδοχικά οι πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις των πέντε κεντρικών χαρακτήρων. Κάθε αφήγηση δίνει τη σκυτάλη στην επόμενη, ενώ περιλαμβάνει άμεσα ή έμμεσα και τα άλλα πρόσωπα, που πλέον γίνονται δευτεραγωνιστές ή κομπάρσοι δίπλα στον αφηγητή-πρωταγωνιστή. Το έργο κάνει έναν αναμενόμενο κύκλο, αφού ξεκινά με το ταξίδι με τρένο προς τον Πορ’ Μπόου, όπου αυτοκτόνησε κατά μία εκδοχή ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, και ολοκληρώνεται με το προσκύνημα που κάνει ο καθένας από τους χαρακτήρες, πραγματικό ή περισσότερο συμβολικό, στον γερμανό φιλόσοφο.

Από την ελληνίδα Αντιγόνη που εγκαταλείπει τον άνδρα της Έλιας και τον γιο της Στέφαν στο Ελσίνκι, όπου ζούσαν, και αναζητεί καταφύγιο στην Αθήνα μέχρι τον αμφιφυλόφιλο καταλανό Ικέρ, που γράφει το διδακτορικό του με βάση τον Μπένγιαμιν και προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της ανεργίας και των οικογενειακών διασταυρώσεων. Δίνει μάλιστα στέγη στην Αντιγόνη, με την οποία συνάπτει δεσμό. Κι από τον επίσης καταλανό Μαρτί, που έχει κάνει σπουδές ψυχολογίας, καθοδηγείται από έναν σαμάνο και τελικά ιδρύει ένα εναλλακτικό κοινόβιο στο Μονσερράτ, ώς τη Μέλανι, την πιο ευάλωτη ίσως της παρέας, η οποία αγαπά τον Μαρτί και του γράφει συναισθηματικά γράμματα, και τον Κάι, γερμανό καπετάνιο που έμεινε κι αυτός ένα διάστημα στον κύκλο του Μονσερράτ.

alt
    Η Άντζελα Δημητρακάκη
 

Η Άντζελα Δημητρακάκη επιχειρεί, όπως και πολλοί σύγχρονοι πεζογράφοι, μια σύνδεση των ετερόκλητων στοιχείων με νεωτερικότερο τρόπο απ’ ό,τι οι ομότεχνοί τους στο παλιό ρεαλιστικό μυθιστόρημα. Εκεί, η σύνδεση γινόταν με τη συναρμογή γεγονότων, όπου πολλές λεπτομέρειες στις περιγραφές ή στην αφήγηση της καθημερινότητας σκιαγραφούσαν τον χώρο, την ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα. Εδώ, το όλο γεμίζει με υπόγειες διασυνδέσεις, με σκέψεις, αισθήματα, υπαινιγμούς, ιδέες και άλλες ιδέες, κείμενα και λόγους, που γίνονται τα σωματίδια του Χιγκς της λογοτεχνίας, συνέχουν το κείμενο, πιάνουν και αφήνουν νήματα, σχεδιάζουν την πραγματικότητα με λεκτικές, νοητικές και συναισθηματικές πράξεις. Ο κειμενικός κόσμος τη μεταμοντέρνα εποχή συντίθεται από ιδεολογικά μποζόνια, μικροσωματίδια που αιωρούνται ανάμεσα στα γεγονότα και σχηματίζουν την άυλη μάζα της λογοτεχνικής εξέλιξης.

Ο κειμενικός κόσμος τη μεταμοντέρνα εποχή συντίθεται από ιδεολογικά μποζόνια, μικροσωματίδια που αιωρούνται ανάμεσα στα γεγονότα και σχηματίζουν την άυλη μάζα της λογοτεχνικής εξέλιξης.

Το έργο της Άντζελας Δημητρακάκη, το συνολικό ίσως έργο, εκφράζει απόλυτα τη διεθνιστική εποχή μας, που μέσα στην αεικίνητη φύση της ρίχνει στο χωνευτήρι της απροσδιοριστίας όλα τα μέλη της. Φυσικά, τα δημητρακακικά σκηνικά –αντιπροσωπευτικά αυτής της παγκοσμιοποίησης–, που περιέχουν πανσπερμία αλλοεθνών ανθρώπων, συνεχείς μετακινήσεις σε χώρο και χρόνο, αταυτοτικές προσωπικότητες που διαρκώς ψάχνονται κ.λπ., ορίζουν τα πράγματα από την πλευρά και μόνο των διανοούμενων ανά την ήπειρο, οι οποίοι μπορούν να δουν πέρα από τον εαυτό τους και το ιστορικό γίγνεσθαι. Κι ενώ οι ίδιοι έχουν πλείστα ψυχολογικά προβλήματα, είναι τουλάχιστον σε θέση να αντιληφθούν τόσο τη δική τους κατακερματισμένη θέση όσο και την παθογένεια της ανθρωπότητας. Δυστυχώς όμως είναι άνθρωποι της θεωρίας, εκτός ίσως από τον Μαρτί και τον Κάι, καθώς όλες οι ιδεολογίες και πρακτικές έχουν αποτύχει σε μια κλονιζόμενη περίοδο, η οποία, όπως η ελληνιστική, βρίσκεται σε αναζήτηση μιας νέας σταθερότητας.

Τελικά, μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι αυτή η μεταμοντέρνα ρευστότητα που διαλύει την κλασική ενότητα αντικατοπτρίζει τον κατακερματισμένο κόσμο μας. Το ζήτημα είναι αν αυτές οι λογοτεχνικές σύλληψεις είναι απλώς ενταγμένες στο πνεύμα της εποχής ή, περαιτέρω, βγαίνουν έξω από αυτήν και την αποδίδουν με διαχρονικότερο βλέμμα. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΑεροπλάστ
Άντζελα Δημητρακάκη
Εστία 2015
Σελ. 392, τιμή εκδότη €21,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ